Het imperialisme, de wereldoorlog en de sociaal-democratie

VIII. De Oorzaken van het Nationalisme van het Proletariaat. c. De Radikalen. Kautsky.

Maar nog niet hebben wij alle oorzaken en remmende krachten genoemd, die de Arbeidersklasse tegenhielden om van den ouden, kleinen - en nationalen - weg tot den grooten, - en internationalen - te komen.

Tegen de nieuwe kracht der arbeiders, de actie der massa, treedt naast het Revisionisme weer een nieuwe kracht op om haar den voortgang te beletten.

Maar de nieuwe tegenstand kwam van hen, van wie men het vroeger niet zou hebben verwacht. Zij kwam van de Marxistische of Radikale arbeiders en leiders der socialistische partijen.

Bij den opgang, dien het proletariaat noodzakelijk maken moest, van de oude taktiek, van den strijd door vertegenwoordigers en kleine gedeelten van het proletariaat, tot de

[p. 71]

massa-actie in het algemeen en de algemeene staking in het bijzonder, bij den opgang dien het maken moest van nationale tot internationale actie, bij dien opgang traden haar de aanhangers en leiders der oude taktiek in den weg, - en nu niet alleen of voornamelijk meer de Reformistische maar de Marxistische. Juist degenen die in de eerste, revolutionair-theoretisch-praktische periode de leiders der arbeiders waren geweest, en die zich in de volgende, de revisonistische periode, krachtig en schitterend tegen het reformisme hadden verzet.

Duitschland is ook hier weer het beste voorbeeld. Hoewel men het verschijnsel overal, in Holland en in België, in Frankrijk en Italië, in Oostenrijk en Engeland zien kan, het duidelijkst blijkt het, door de groote afmetingen van den strijd, in Duitschland.

Terwijl de revisionistische leiders (en arbeiders) dààr, (in Duitschland), alles deden om het proletariaat door beloften, van kleine voordeelen, en van voordeelen door hulp der bourgeoisie in het parlement, of door den dagelijkschen strijd der vakvereenigingen te behalen, af te houden van een massaal optreden buiten het parlement en grooter dan der vakvereenigingen, trachtten de radikale leiders dat zelfde te bereiken .... door ontmoediging.

Zij weerhielden iedere massa-actie binnen het raam der natie tegen de Regeering.

Terwijl het Imperialisme al machtiger en machtiger werd, beloofden aan den eenen kant de Reformisten al grooter voordeelen van een samengaan met die zelfde partijen die de dragers van het Imperialisme zijn, en dus den oorlog brachten, en rieden de radikale leiders de massa's tot niets doen, tot passief zijn, tot geen actie tegen ze aan. Of, als ze dit niet luide aanriedden, dan waren zij toch tegen alle aktie der massa gekant en verzetten zich daartegen met alle macht.

Hoe is dit zoo gekomen? Hoe hebben juist die Radikalen de revolutionaire actie van het proletariaat verloochend?

De meesten van de Radikalen, die Marxisten waren of zoo zich noemden, vreesden de nieuwe actie van het proletariaat, en wilden daarom alle actie maar laten als ze was: stembus, vakvereeniging en leiders. En de voornaamste, meest gezaghebbende theoreticus der partij, Kautsky, was onder hen, werd nu van deze radikalen de theoreticus.

Kautsky heeft alles gedaan wat hij kon om de massa van

[p. 72]

het Duitsche proletariaat tegen te houden, en te beletten de eigen actie te beginnen.^*)

Kautsky heeft (in zijn diskussie met Rosa Luxemburg) de algemeene staking voor Duitschland bestreden. Alsof Duitschland op Europa een uitzondering was.

Hij heeft, in deze periode en dezen tijd, de aandacht van het proletariaat gevestigd op het Parlement voornamelijk. Daar lag weder, volgens hem, het belangrijkst tooneel van den strijd. - Alsof het Imperialisme in het Parlement te overwinnen was.

Hij heeft, in deze periode, toen de arbeiders alleen nog maar van zich zelf iets hadden te hopen, gezegd, dat van den steun van den middenstand de strijd afhing. Dien moesten wij eerst aan onze zijde hebben. - Alsof de middenstand niet met het Imperialisme gaat.

Hij heeft, om den vrede te behouden, het vormen van een Europeeschen Statenbond aangeraden, - alsof de arbeiders daaraan iets konden doen, alsof het Imperialisme daarop zou wachten, alsof onder de bourgeoisie nu beduidende krachten waren tegen den oorlog, alsof de arbeiders niet alleen stonden.

Hij heeft nog in Oktober 1911 in de Neue Zeit de massa der georganiseerden ontmoedigd door de massa der ongeorganiseerden onbetrouwbaar te noemen. - Alsof de massa der ongeorganiseerden niet alleen tot strijd komt door strijd.

Hij heeft in 1910 door de mogelijkheid, voor de bourgeoisie, van ontwapening te bepleiten, en de ontwapening, op dat oogenblik, tot leuze van het proletariaat te maken, de aandacht van het proletariaat van de op dat oogenblik eenige wijze van bestrijding van het Imperialisme, n.l. door de actie der massa zelf, voor Duitschland afgeleid. Alsof ontwapening in 1910, en nu, en onder het Imperialisme mogelijk was.

Hetzelfde deed, op zijn raad en met medewerking van alle Revisionisten en Marxisten van Kautsky's richting, het Kopenhaagsche congres. - Alsof de Bourgeoisie ontwapening wil, alsof zij die kàn willen!

Kautsky heeft, in den tijd, dat het Imperialisme in alle groote staten reeds tot vlak bij den Oorlog naderde, en hij zoo goed

*) Één korten aanloop heeft men gewaagd, - tegen het Pruisische kiesrecht. Maar dien heeft men spoedig gesmoord.
Men zie over dit en de volgende punten de debatten in de ‘Neue Zeit’ tusschen Rosa Luxemburg, Pannekoek, Mehring, e.a., en Kautsky. Wij geven hier slechts den algemeenen geest der artikelen van den laatste.

[p. 73]

als aan de grenzen was, bij de verkiezingen van 1912 in Duitschland, den raad gegeven de groepen van de bourgeoisie die tot de scherpste voorstanders van het Imperialisme behooren, de vrijzinnigen, te steunen. - Alsof niet juist deze liberalen, de reeders, het intellekt, etc., meer nog dan eenige andere partij, de dragers van het Imperialisme zijn.

Ook daarmee heeft hij de arbeiders doen gelooven, dat in dezen tijd, op dit oogenblik, uit het Parlement, van de Vrijzinnigen iets anders dan de zwaarste onderdrukking, de oorlog en de ondergang kon komen.

Kautsky heeft, als theoreticus der Radikalen, de Massaactie afgeraden, omdat de organisaties der arbeiders dan gevaar liepen. - Alsof de organisaties het doel en niet het middel zijn van den Klassenstrijd! Alsof het Imperialisme de organisaties niet toch machteloos maakt! Alsof Organisaties van Arbeiders niet weer herleven.

Kautsky heeft allen, die het proletariaat trachtten te overtuigen, dat het nu zelf moest optreden, zooveel hij kon bestreden.

Wel ging deze strijd, van hem en de Radikalen, om punten van nationale politiek in vredestijd, vooral om de massaactie voor het Algemeen Kiesrecht in Pruisen, maar het spreekt van zelf, dat de voor nationale actie door hem ontmoedigde massa, ook tegen het groeiende Imperialisme en den komenden wereldoorlog niets zou durven ondernemen.^*)

Op het Bazeler congres heeft Kautsky, met de reformistische en radicale leiders, elke bespreking van een gemeenschappelijke internationale actie van het proletariaat onmogelijk gemaakt. - Alsof deze - juist toen - niet het éénige was.

Kautsky wilde, zooals hij zeide, met deze taktiek de Regeering en de heerschende klassen afmatten. Het blijkt nu, dat hij daarmee niet haar, maar de Arbeidersklasse ten doode toe heeft afgemat.

Kautsky zegt tot de arbeiders, nu, in deze periode van de ontwikkeling van het kapitalisme, nu alle staten elkaar aanvallen, en daardoor aanvallen het geheele proletariaat:

*) Hoezeer het Duitsche proletariaat, het sterkst georganiseerde der wereld, ontzenuwd was, bleek bij het bezoek van den Czaar van Rusland aan Berlijn. Toen roerde het Berlijnsche sociaal-demokratische proletariaat, dat sterker georganiseerd is dan het proletariaat van eenige stad ter wereld, zich niet. Het manifesteerde niet, het hield niet eens een vergadering.

[p. 74]

Gij moet, als uw vaderland wordt aangevallen, voor het vaderland vechten.^*) - Alsof nu niet het oogenblik was gekomen voor het gevecht tegen het Imperialisme.

Dit kenteekent het optreden dier radikalen - in alle landen van West-Europa: Zij waren tegen de massa-actie van het proletariaat. Zij waren dus vóór het den vrijen loop laten aan het Imperialisme. Zij waren vóór het Imperialisme zelf.^**)

Het enormste verschijnsel van den kapitalistischen tijd, het definitief veroveren der geheele wereld, van het reusachtige gedeelte dat nog over was, door het kapitalisme, treedt in, en maakt reusachtige vorderingen en nadert haar doel.

Het bedreigt het proletariaat met een zeer groote verlenging van den duur van zijn slavernij.

Het bedreigt het proletariaat met een periode van achteruitgang, verzwakking, ondergang misschien, - de radikalen van het slag van Kautsky, weten niet wat te doen. Het eenige wat zij zeggen is: houdt uw politieke- en vakvereenigings-vergaderingen, houdt 's avonds een demonstratie, en stemt op uw tijd voor het parlement.

Meer nog: het gansche kapitalisme der wereld, althans een reusachtig gedeelte er van, keert zich voor het eerst

*) Zie o.a. de ‘Neue Zeit’ 2 October 1914, blz. 4. ‘leder volk en ook het proletariaat van ieder volk heeft er een dringend belang bij, den vijand het overtrekken der grenzen te verhinderen’, (d.w.z. om dezen Imperialistischen oorlog te voeren,) om de verschrikkingen en verwoestingen door den inval.
En op pag. 7. ‘Daaruit volgt voor de sociaaldemokraten van alle naties het zelfde recht of de zelfde plicht aan de verdediging deel te nemen.’
Men houde hierbij in het oog, dat juist Kautsky de arbeiders zooveel hij kon heeft belet den oorlog te verhinderen, en gemaakt heeft dat de sociaaldemokratie en de massa niets deed.
Dat geeft ons het recht van Kautsky te zeggen wat hierboven staat.
Of hierdoor, door het vrijwillig meedoen van het proletariaat, het Imperialisme versterkt wordt, en later, juist hierdoor, veel erger verschrikkingen en verwoestingen door nieuwen oorlog ontstaan, dat neemt Kautsky niet in zijn overwegingen op.

**) ‘Ein hüben und drüben nur gilt.’ ‘Wie niet voor mij is, is tegen mij.’ Men zie hierboven, in hoofdstuk IV, waar wij hebben aangetoond, dat de keuze voor de arbeiders ligt tusschen Gezamenlijke Actie, - dus Massa-actie, - van het Wereldproletariaat tegen het Imperialisme, of samengaan met het Imperialisme. Wie voor den strijd tegen het Imperialisme is, moet voor de Massa-actie zijn, want een ander strijdmiddel tegen het Imperialisme bestaat niet.

[p. 75]

in de wereldgeschiedenis tegen het proletariaat van geheel Europa, van een groot deel van Azië, van een deel van Afrika, met één daad.

Voor het eerst komt het proletariaat der wereld, als geheel, rechtstreeks in botsing met het wereldkapitaal. En de Marxist, de leerling van Marx, weet niet anders tot het proletariaat te zeggen dan: gij moet ieder voor uw vaderland vechten, gij moet den wil der kapitalisten doen.

De radikalen weten over den Imperialistischen oorlog niets anders te zeggen dan: laat hem maar over u gaan. Hij is onvermijdelijk.

Zij leeren de passiviteit.

Hoe komt dit alles? Wat is de oorzaak hiervan?

Kautsky was een zeer goed wegwijzer, en die Radikalen waren zeer goede wegwijzers en leiders, zoolang de verhoudingen in het kapitalisme dezelfde, over het algemeen, waren als tijdens Marx' en Engels' leven, zoolang er nationaal gestreden moest worden voor de stichting en uitbreiding der nationale partijen in ieder land. Zoolang er op de gewone wijze, in parlement en vakvereeniging, moest worden gestreden.

Zij waren zeer goede wegwijzers van dien eersten eenvoudigen en, betrekkelijk, nog gemakkelijken weg, zij waren vooral zeer goede verklaarders van dien weg, verlichters voor het proletariaat van de oorzaken die het proletariaat tot die eerste eenvoudige actie moesten drijven, de bewegingen van het kapitaal, der partijen, der patroons, der regeeringen, de klasseverhoudingen in den tijd van het Kapitalisme.

Maar de strijd ontwikkelt zich. Het Kapitaal neemt vormen aan die Marx gedeeltelijk wel heeft voorzien, maar niet gezien. De Trust komt, de Hooge Bank wordt leider der geheele ekonomie der wereld, het Imperialisme komt. De overvloed en de concentratie van het kapitaal doet alle Staten in één actie, het veroveren der wereld, gelijktijdig, tegen het geheele Proletariaat der Wereld optreden, het Imperialisme begint de reeks van zijn oorlogen, - een andere wijze van handelen, dan in parlement alleen door vertegenwoordigers, of in vakvereenigingen door een deel van het proletariaat en hun leiders, wordt noodig, de massa, de nationale massa en de internationale massa der wereld moet op het tooneel, zij alleen kan de geweldige nieuwe machten van Trust en Wereldkapitaal overwinnen, - daar deinzen Kautsky en Bebel en van der Goes en Guesde en Hyndman, en met hen vele anderen, terug, en weten niet wat te doen. Beter is het maar

[p. 76]

niets te doen en de ekonomische ontwikkeling, de ontwikkeling van het kapitalisme, der dingen, der werktuigen, der productiekrachten, van het kapitaal, te laten gaan zooals zij willen,... beter is het, - want niet zich verzetten in den strijd is meegaan, - mèt het Imperialisme, mèt den Oorlog, te gaan.

In de oude voorgaande periode, waarvan Kautsky de theoreticus is geweest, was alles zeer eenvoudig en klaar. In ieder land moest de arbeider ‘socialist’ worden. Hoe klaar is het, dat hij tot zijn vakvereeniging behoort en tot zijn partij! Dat hij staakt voor zijn vak en stemt voor zijn belang. Het onmiddellijk belang eischt het. Niet veel verstand, niet veel moed vereischen, nadat de eerste strijd is gestreden, die daden, al is het ook een groote vooruitgang bij de vorige slavernij, om ze te doen.

De economische omstandigheden wijzen in dien tijd den arbeider van zelf en licht den weg. De ekonomische omstandigheden dwingen hem, hij behoeft zich slechts te laten drijven. De ekonomische omstandigheden zijn sterker dan de mensch. Voor dien tijd was Kautsky de goede theoreticus en deze leiders de goede leiders.

Maar het Imperialisme komt en valt de arbeidersklasse der wereld aan. Nu geldt het niet meer te strijden voor het vak of voor de arbeiders in het land. Nu geldt het niet meer te strijden door vertegenwoordigers alleen. Nu geldt het te strijden voor alle proletariërs, direkt. En zelf. Niet met de leuze, met de groote frase, maar met de daad. Nu geldt het zelf op te treden tegen de Regeering! Het Imperialisme maakt den strijd voor het eerst tot wereldstrijd. Nu geldt het eindelijk het vaderland af te zweren. Nu is de vijand niet meer het Duitsche kapitalisme, maar, direct, ook het Russische, ook het Fransche, ook het Engelsche. De vijand, de werkelijke, niet alleen theoretische, maar daadwerkelijke praktische vijand is van nu af aan, en voor goed, totdat het Socialisme gekomen is, de Wereld, het Kapitaal der Wereld. Het geldt dus, de massa, - zelf, direkt, op te treden tegen alle Regeeringen.

Nu geldt het voor den arbeider zelf groot te worden. Nu geldt het voor de Massa zelf groot te zijn.

Het geldt nu voor de massa om socialistisch te worden.

Het geldt nu voor de massa waarlijk socialistisch te handelen.

[p. 77]

De massa mag nu niet meer onwetend, laf, lauw, dof of onverschillig zijn. Zij mag niet meer middensoort zijn, niet meer laag.

Nu gaat het om het karakter der massa. Dit moet veel hooger dan vroeger worden.

Van uit den passieven strijd moet het proletariaat stijgen tot den aktieven, van uit den kleinen strijd, der vakvereeniging en der verkiezing, van uit den kleinen strijd door vertegenwoordigers, moet het proletariaat, - zelf, - alleen, - zonder leiders of met de leiders als bijzaak, den geweldigen stap doen tot alleen handelen tegen het allersterkste kapitaal-wezen, de sterkste Maatschappelijke Kracht, die ooit bestond: het Imperialistisch Wereld-Kapitaal.

Van uit den kleinen nationalen strijd door vertegenwoordigers moet het proletariaat, en moet de proletariër, tot den grooten internationalen, - op zich zelf, alleen.

Natuurlijk zijn ook nu de drijfkrachten van dit alles de ekonomische krachten. Het is, evenals in de vorige periode, de ontwikkeling van den arbeid, in dit geval den in de Syndikaten enz. geconcentreerden arbeid, die de arbeiders brengt tot dit nieuwe begrip en daad. Maar hoeveel hooger is het begrip en de daad, dan in de vorige periode. Hoe moeten begrip en gevoel en daad van het proletariaat stijgen om dezen strijd te beginnen.

Kautsky, Guesde, helaas de radikalen van het vorige geslacht,^*) kunnen niet meer mede. Zij blijven achter en meenen dat een nieuwe strijd niet mogelijk is. Zij begrijpen dien nieuwen strijd niet. Zij zien niet, dat zelfs voor het verkrijgen van hervormingen de massa-actie nu noodig is. Zij zien niet dat zij alleen tegen het Imperialisme en den Oorlog baten kan. Zij zien niet dat het Imperialisme van alle landen zich tegelijk richt tegen alle en elk proletariaat. Zij zien niet dat het proletarisch belang is niet meer voor het imperialistische vaderland te strijden, maar samen tegen het Imperialisme aller landen. Zij zien niet de nieuwe internationale wereldactie van het Proletariaat tegen het Imperialisme. ‘Vecht maar voor uw vaderland. Het kan niet anders’.

Zij zien niet, dat het Imperialisme eindelijk - voor het eerst - de Proletariërs aller landen vereenigt.

*) En helaas vele jongeren! Men zie de houding van den redacteur der ‘Vorwärts’, Hilferding, van de Oostenrijksche Marxisten! enz.

[p. 78]

Marx meende, in de eerste plaats, dat de communisten vóóraan moeten gaan, dat zij in de beweging de toekomst der beweging vertegenwoordigen. Kautsky, de Radikalen blijven achter bij de beweging.

Marx was economisch determinist, historisch materialist. Dat wil zeggen dat hij meende, dat, als de ontwikkeling der produktiekrachten een klasse omhoog stuwt, de geest dier klasse alle moeielijkheden die de strijd haar stel, kan overwinnen. De vraagstukken die de maatschappij, dat is de mensch, zich zelve stelt, kunnen door den mensch worden opgelost.

Marx leerde dus, voor wie hem begrijpt, dat de geest de wel niet absoluut vrije, maar toch machtigste economische factor is, - die ten slotte, telkens weer en telkens weer, in altijd nieuwe verhoudingen, de maatschappij maakt, schept.

Kautsky meent dat de economische omstandigheden, nu het kapitalistische Imperialisme, sterker zijn dan de door die verhoudingen geschapen en door haar opkomende arbeidersklasse, dat zij ze niet te boven komen kan. Dat de reeds zoo geweldig sterke arbeidersorganisaties zich zonder werkelijken strijd moeten overgeven. Daarom zegt hij: gij kunt niet anders dan uw vaderland voor het Imperialisme dienen. Gij kunt geen nieuwe methode volgen, geen nieuwe actie. Ge moet u buigen.

De klasse der toekomst moet zich volgens hem voor het Imperialisme buigen. Zij moeten onder het Imperialisme, dat alle Staten tot aanvallende staten maakt, aanvallend op elkaar, aanvallend op Koloniën met zwakke bevolkingen, aanvallend op het Proletariaat der Wereld, voor het Imperialisme van hun Vaderland vechten. Zij moeten dus aanvallen op de bewoners dier Koloniën en op het Proletariaat der Wereld!

Zij moeten dus aanvallen op zich zelf.

Zij moeten, mèt het Imperialisme, mèt het Kapitalisme, vóór hun Imperialistisch Vaderland, zich zelf en het Proleletariaat der Wereld voeren tot ontzaglijke verzwakking, tot misschien voor jaren ondergang.

En dat moeten zij doen, zonder zich te verzetten op de wijze die de sterkste is, die, die zij zelve al hebben gevonden, de massa-actie tot het uiterste!....

Hiermede heeft Kautsky, in zijn nieuwen vorm, als theoreticus van dit Radikalisme, voor ons opgehouden te zijn de

[p. 79]

theoreticus voor de praktijk, voor den praktischen strijd van het proletariaat.^*)

Want dit is niet langer, - noch Klassenstrijd, noch revolutionair Marxisme, noch ook Historisch Materialisme. Dit is het opgeven van den klassenstrijd in Ekonomisch en Politiek Fatalisme.

En dit dachten en zoo spraken, schreven en handelden met hem de Radikalen in Duitschland, en met en door hen een menigte van arbeiders.

En als dat in Duitschland zoo was, hoe moest het dan in andere landen zijn, waar die radikalen of weinig of niet gevonden worden.

In Frankrijk waar het Marxisme nog altijd geen vasten bodem vond. In Engeland waar de arbeidersklasse zonder theorie handelt naar het toeval der gelegenheid.

Of in Holland waar een geheele partij jaren lang handelt naar den wil van, waar het zwakke proletariaat gevallen is in handen van één man, die, belachelijk schouwspel 1, de geweldigste wereldbewegingen meet naar den maatstaf van zijn geringe persoonlijke eerzucht.

Het zijn dus ook de Radikalen, of de zoogenaamde Marxisten, die het Proletariaat tot de zwakheid hebben gebracht waarvan wij nu getuigen waren.

Zij zijn, naast de onkunde der Arbeiders en het Reformisme, mede de oorzaak dat de Arbeiders niets hebben gedaan, maar zich hebben overgegeven aan het Imperialisme.

Zij zijn mede de schuld van het Nationalisme en Chauvinisme der massa.

Zij zijn dus ook mede verantwoordelijk voor al wat na den oorlog gebeurt, of gebeuren kan: de verscheuring van het Proletariaat, zijn verzwakking als strijdende klasse, zijn misschien voor jaren ondergang.^**)

*) Het spreekt van zelf, dat voor ons, - juist voor ons, voor ons alleen, - de theoretisch-praktische geschriften uit Kautsky's vroegeren tijd, tot en met ‘De Weg naar de Macht,’ al hun waarde blijven behouden. En niet minder zijn alleen theoretische werken.

**) Er bestaan in Duitschland partijgenooten die in de praktijk Marxisten zijn gebleven. Een groep van 17 Rijksdagleden was tegen het toestaan der oorlogscredieten op den 4den Augustus 1914, waagde het evenwel niet dit in den Rijksdag te doen blijken. - Wij noemen verder slechts Mehring, Rosa Luxemburg, Clara Zetkin, Radek, Karl Liebknecht. De laatste heeft in de Rijksdagzitting van aanvang December 1914 tegen de oorlogskredieten gestemd, en dat aldus gemotiveerd:
‘Mijn stem tegen het wetsvoorstel van heden berust op deze overwegingen:
Deze oorlog, die geen der betrokken volken zelf heeft gewild, is niet ontstoken ten bate van de welvaart van het Duitsche of van eenig ander volk. Men heeft te maken met een imperlalistischen oorlog, een oorlog om de politieke heerschappij over gewichtige exploitatie-terreinen voor het industrie- en bankkapitaal. Van het standpunt der konkurrentie in de oorlogstoerustingen heeft men te maken met een door de Duitsche en Oostènrijksche oorlogspartijen gemeenschappelijk in de duisternis van het half-absolutisme en der geheime diplomatie uitgelokten krijg, om de tegenstanders vóór te zijn. Tevens is de oorlog een Bonapartistische poging om de groeiende arbeidersbeweging te ontzenuwen en te verpletteren. Dit hebben de verloopen maanden in weerwil van een niets ontzienden toeleg, om de hoofden te verwarren, met steeds grootere duidelijkheid getoond.
De Duitsche leuze “Tegen het Tsarisme” bedoelde - evenals de tegenwoordige Engelsche en Fransche leuzen “tegen het militarisme” - de edelste neigingen, de revolutionaire overleveringen en idealen van het volk voor den volkshaat in beweging te brengen. Duitschland, de medeplichtige van het tsarisme, het voorbeeld van politieke achterlijkheid tot den dag van heden toe, heeft geen roeping als bevrijder van de volken. De bevrijding van zoowel het Russische als het Duitsche volk moet beider werk zijn.
De oorlog is geen Duitsche verdedigingsoorlog. Zijn historisch karakter en aanvankelijk verloop beletten vertrouwen te stellen in de bewering eener kapitalistische regeering, dat het doel, waarvoor zij kredieten vraagt, de verdediging van het vaderland is’.
In verband hiermede moet ook genoemd het Bremer partijblad, dat voor en tijdens den oorlog een schitterende revolutionaire propaganda voert.
Wij hopen dat zij allen een groot aantal Duitsche arbeiders achter zich hebben.

[p. 80]

Onder den invloed van deze krachten: het voortdurend bezig zijn in vakvereeniging en partij met het kleine en nationale, - het Reformisme, dat, terwijl het Imperialisme naderde, verbeteringen beloofde door samenwerking met de burgerlijke partijen, en dat in het tijdperk van het Imperialisme, koloniale politiek wilde voeren, - het oude Radikalisme, dat, ondanks dat de massa met massa-actie nationaal begon, deze tegenhield, - onder het algemeen onverstand dus van het Imperialisme, - en ten slotte ook omdat niemand begreep, dat internationale actie het eenig verweermiddel tegen het Imperialisme is, en geen enkele nationale Partij iets tegen het Imperialisme der Wereld vermag zonder de andere nationale partijen, dat internationale aktie der massa dus noodzakelijk is, - door al deze krachten is het, dat

[p. 81]

het Proletariaat zoo goed als verstandloos meedoet aan den oorlog, zijn enorme, machtige organisaties niet heeft gebruikt, weerstandloos meedoet met het Imperialisme, in zooveel deelen nu gescheiden is als er naties zijn, de Internationale gescheurd is en ineengestort, en de Internationale Sociaal-Demokratie op de ellendigste wijze haar eigen zaak verraden heeft en overgeleverd aan een toekomst die de grootste gevaren in zich sluit.

Het Imperialisme is voor het proletariaat nog te machtig gebleken.

Het Kapitaal had zich geestelijk veel sneller ontwikkeld dan het Proletariaat.

De Machtige Bourgeoisie had alles gedaan voor haar groei.

De Slaven hadden, als altijd, den groei van de Macht van hun Meesters niet gezien. Zij hadden, als altijd, hun Macht daartegen niet gevormd.