Het imperialisme, de wereldoorlog en de sociaal-democratie

[p. 5]

Het Imperialisme, de Wereldoorlog en de Sociaal-Democratie.

I. Het Imperialisme.

De Internationale Vereeniging van Arbeiders, in 1864 door Marx gesticht, in 1872 verdwenen, in 1889 herboren, ligt verscheurd uiteen. De eerste maal dat zij internationaal moest zijn, valt zij in stukken. Bij den oorlog van Duitschland en Oostenrijk eenerzijds en de Triple Entente: Engeland, Frankrijk, Rusland, en Servië en België anderzijds hebben de arbeiderspartijen in Duitschland, Oostenrijk, Engeland, Frankrijk en België partij gekozen voor de bourgeoisie van hun land, en over en weer worden reeds de heftigste beschuldigingen door de eene arbeiderspartij tot de andere gericht, alsof zij elkaars vijanden zijn. Het schijnt alsof de Internationale de socialistische ideeën heeft opgegeven.

Deze débacle, deze nederlaag van de sociaaldemokratische gedachte en organisatie zal in de volgende bladzijden tot haar oorzaken worden onderzocht. Het wezen van de Internationale tot nu toe, waardoor zij te gronde ging, zal worden blootgelegd, het karakter van de verandering die over haar komt, aangetoond, en de vorm en de strijd die zij zal moeten aannemen, wil zij haar doel bereiken, aangewezen.

De geweldige toename van het kapitaal, zelf veroorzaakt door den groei der productiekrachten in de negentiende eeuw, heeft het Imperialisme voortgebracht: het streven van alle krachtige staten om zich nieuw gebied, vooral in Azië en Afrika, te veroveren.

Evenals, op het ekonomisch terrein, de Vrije Concurrentie vervangen wordt door het Monopolie van het Syndikaat en de Trust, zoo zoekt, politiek, elke machtige Kapitalistische Staat het Monopolie van Grondbezit en van Uitbuiting van Vreemde Gewesten.

[p. 6]

Het eerste ontwaken van het Nieuwe Imperialisme, zijn eerste daad, was de bezetting van Egypte door Engeland. Daarna kwam de oorlog van Japan tegen China, Japan verovert Korea, die van Amerika tegen Spanje, Amerika neemt Cuba en de Philippijnen, die van de Engelschen tegen de Boeren, de expedities van Europa tegen China, de oorlog van Japan tegen Rusland.

Intusschen was de wereld verdeeld. Er bleef zoo goed als geen vrij land meer over, zelfs in Afrika niet.

Toen barstten achter elkaar de krisissen los. De Mogendheden wilden elkanders bezit.

De Marokko-krisis bedreigt driemaal den Europeeschen vrede, de Balkankrisis tweemaal. Dan komt de Italiaansch-Turksche oorlog om Tripoli, daarna de oorlogen van Servië, Bulgarije en Griekenland tegen Turkije om stukken van dit laatste rijk.

De spanning wordt hierdoor al grooter en grooter. De verdeeling van Turkije brengt alle hartstochten, aller hebzucht en heerschzucht in beweging. Duitschland wil Klein-Azië, Mesopotamië, Belgisch- en Fransch-Congo, Nederlandsch Indië, de Portugeesche bezittingen, een samenhangend gebied in Afrika van Oost naar West, Marokko, als het kan een stuk der Engelsche bezittingen. Frankrijk wil het enorme koloniale rijk dat het in de laatste eeuw verwierf, behouden, en, als het kan, meer verwerven: Syrië, een stuk van Klein-Azië, Duitsch-Afrikaansch gebied. Italië zoekt uitbreiding in Afrika, als het kan in het Oosten der Middellandsche Zee. Engeland wil houden wat het heeft en Afrika maken tot een Engelsch werelddeel Het wil een aaneensluitend gebied van de Kaap naar Egypte, en, over het Kanaal van Suez, door Klein-Azië, Mesopotamië, Arabië, Perzië en Afghanistan naar Indië.^*)

Duitschland, Frankrijk, Engeland, Rusland, Japan, de Vereenigde Staten loeren op China.

Holland wil Nederlandsch Indië behouden.

België den Congo.

Portugal zijn Afrikaansche koloniën. Alle deze kleine staten willen de uitbuiting en de overheersching hunner koloniën vergrooten en vermeerderen.

Oostenrijk-Hongarijë wil de oostkust der Adriatische Zee,

*) Het karakter van het Imperialisme van verschillende landen is verschillend, b.v. dat van Rusland anders dan dat van Engeland. Het zou ons te ver voeren dit hier uiteen te zetten.

[p. 7]

Servië, een stuk van Macedonië, toegang naar de Aegaeische Zee.

Rusland wil den Balkan, Turkijë, Klein-Azië, Perzië, Mongolië, misschien havens aan den Atlantischen Oceaan.

Alle staten zoeken terreinen voor export van hun waren, voor hooge winst gevende belegging van hun kapitaal.

Het Imperialisme wil niet alleen koloniën, het wil ook sfeeren van invloed voor den handel, en industrieel en financieel monopolie.

Men moet echter niet gelooven dat het Imperialisme alleen ver over zee, in koloniën expansie zoekt.

Rusland en Oostenrijk, die expansie zoeken in Europa, bewijzen dit.

Indien het voor de verovering en beheersching der koloniën en der zee noodig is, zoekt het kapitaal uitbreiding door verovering en onderwerping, of althans afhankelijkmaking, van vreemde staten in Europa. Zoo Duitschland nu die van België (of van een deel van België!), van Holland, later misschien van Denemarken, die het noodig heeft om hun ligging, om hun havens, voor zijn expansie op de wereld en voor zijn strijd tegen Engeland. Alle groote staten zoeken Wereldmacht, Beheersching der Zee, een definitieve Monopolie-stelling voor hun Volk.

Om al deze doeleinden, of een deel van hen, te bereiken, en anderen er van af te houden, hebben de groote Mogendheden met elkaar verbonden gesloten, Duitschland met Oostenrijk, Engeland met Frankrijk en Rusland.

En om dezen strijd, - althans voorloopig, - de eerste fase van dezen strijd, - uit te vechten, daarom is deze oorlog ondernomen. De ware oorzaak, de beginner, de teweegbrenger van dezen oorlog is dus niet één staat, - maar alle staten die Imperialistische politiek voeren, Duitschland, Engeland, Frankrijk, Oostenrijk, Rusland, België, Japan, elk voor zich en alle te samen, zijn de oorzaak.^*)

Alle gebazel der burgerlijke en sociaal-demokratische partijen en bladen, dat men een afweeroorlog voert, dat men wel mee moet doen omdat men aangevallen is, is niets dan bedrog, dat dient om aan het eigen meedoen een schoonen schijn te geven.

*) Het spreekt van zelf dat bij een zóó reusachtigen oorlog ook andere motieven hier en daar meespelen. Deze zijn evenwel onbeteekenend vergeleken bij het Imperialisme, en kunnen daarom hier weggelaten worden. - Alleen zij vermeld dat Servië vecht voor zijn stichting als nationale Staat.

[p. 8]

Duitschland, of Rusland, of Engeland de oorzaak van den oorlog te noemen is even dwaas of onwaar, als de spleet die in den vulkaan komt, de schuld te geven van de uitbarsting.

Alle Europeesche staten hebben zich voor dit konflikt sinds jaren gewapend. Zij willen allen aan hun roofzucht voldoen. Zij zijn allen even schuldig.