Een Noorse liefde. Het weggestopte verlangen van Felix Rutten

[p. 152]

19

Brief uit Villa Elverhøj te Nesttun¹ bij Bergen, 8 december 1929:

Lieve Felix,
Ik moet je natuurlijk een kerstbrief sturen, zodat je begrijpt dat je niet vergeten bent door je Noorse vrienden! Ik weet niet of je een brief van Gustav gekregen hebt - ik heb in elk geval jouw brief naar hem gestuurd op de kostschool in Asker, maar hij heeft het zo onbeschrijfelijk druk met zijn lessen, hij heeft weinig tijd om brieven te schrijven, de stakker. Toen we zagen dat hij ziczh slecht redde op de slechte school waar hij heenging, hebben we hem daar al in mei vanaf genomen en hem naar Hartmann's kostschool in Hvalstad gestuurd, waar hij enorm vooruit lijkt te gaan. Daar moet hij de hele dag werken. Maar ze zijn met meer dan 70 jongens bij elkaar, dus ze hebben veel plezier en Gust voelt zich er prima, ook al is het eten vaak slecht! Wij hopen dat hij van de zomer een goed examen doet, en dat hij dan beslist om naar het gymnasium te gaan². Het is triest, zo zonder mijn grote jongen thuis. Gelukkig komt hij met Kerstmis hier (over 14 dagen) en blijft dan ongeveer drie weken thuis. Dan krijgt hij zoveel lekker eten als hij maar wil - en een heleboel koekjes. We zijn zo blij dat het hem nu goed gaat op school - de leraren prijzen hem vaak en ik geloof dat zijn interesse en eerzucht nu gewekt zijn, zodat hij het de hele dag volhoudt. - Maar zijn verblijf daar kost veel geld!! We denken erover om hem na de zomervakantie naar het gymnasium in Rouen te sturen - daar gaan zoveel Noren heen en daar zou hij meteen goed in Frans worden. Daar is het goedkoop - en er is een grote school voor Noorse leerlingen. Dank je dat je mijn jongen bij jou wilde hebben; maar weet je, hij moet eerste examen doen voordat hij verder kan studeren in het buitenland!
Zeg, hoe gaat het met jou, oude vriend? Heb je jezelf hervonden en nieuwe levensmoed gekregen? Je weet, het gaat erom dat je op eigen benen kunt staan. Ik denk vaak aan je - en ik wens heel vaak dat ik even met je kon kletsen. Maar het is eigenlijk maar goed dat je ver weg bent. Je weet, Vilhelm zou het geen prettige gedachte vinden dat jij in Bergen was!
Vorige zomer, toen we in België waren, dacht hij immers ook dat jij daar was, en hij maakte mij het bestaan niet makkelijk, afgelopen herfst en winter. Had hij het nu maar fatsoenlijk uitgepraat, maar in plaats daarvan was hij thuis altijd slecht gehumeurd en onaardig tegen mij. Op het laatst hield ik het niet langer meer uit; ik wilde bij hem weg. We spraken af dat we zouden scheiden. Maar op de een of andere manier kwam het toch weer goed tussen ons. Ons oude huis in Minde hebben we verkocht, en we hebben een prachtig groot huis tussen Nesttun en Hop gekocht. Hier hebben we een heerlijke grote tuin, 9 kamers, centrale verwarming, enzovoort. Het is wel bijna een

1 Nesttun ligt een stukje ten zuiden van Bergen, aan de weg naar Os.

2 In Noorwegen duurt de basisschool negen jaar, daarna volgt drie jaar ‘gymnasium’, te vergelijken met de bovenbouw van ons voortgezet onderwijs.

[p. 153]

half uur met de bus vanaf de stad, maar aan de andere kant is ons huis vrij hoog gelegen en hebben we aan twee kanten een prachtig uitzicht over het water van Nesttun. We voelen ons hier allemaal heerlijk. Johanne Mørch heeft hier bij ons gewoond, dus ik heb het heel gezellig met haar gehad. Helaas moet ze nu om fiscale redenen naar de stad verhuizen, maar ik hoop dat ze over een paar maanden terugkomt. Dit huis is zo groot, snap je, zodat we volkomen vrij en onafhankelijk van elkaar zijn als we dat willen. In Gusts kamer woont op het ogenblik een dochter van een van mijn oude vriendinnen - een vrolijk jongensachtig meisje van 15 jaar. Haar vader bouwt aan de spoorweg in Flåm³, en zij is hier om talen en zo te leren. Het is de bedoeling dat ze hier na Kerstmis terugkomt, maar het kind is niet te vertrouwen!
Vilhelm en ik hebben het nu rustig en goed samen - hij vindt het heerlijk om thuis te zijn - en hij is ontzettend trots op zijn nieuwe huis. De tuin is bijna 3 keer zo groot als in Minde, het is gewoon een schitterend gezicht. Daar kan hij zoveel in werken als hij maar wil. Weet je, dit jaar krijgen we een kerstboom uit eigen tuin! Er staat hier een grote spar waar we anders sowieso de top van moeten afhalen, omdat hij te groot geworden is.
Dit jaar heb ik tijdelijk gewerkt op het telegraafkantoor, en ik hoop dat ik komend jaar ook werk krijg, want dan kan ik geld verdienen voor de buitenlandse reis van deze zomer. Ik ben dit hele jaar niet van huis geweest. Ik heb zin om weer naar La Panne te gaan, maar Ba Mørch wil vast liever de Rijn opzoeken - we zullen zien wanneer we het geld bijeen hebben.
Er zijn duizend dingen die ik je wil vragen, Felix! Ik wil graag alles van je weten - maar de twee belangrijkste vragen zijn: heb je je werklust terug, en voel je je weer opgewekt? Je moet je er eens toe zetten om me te schrijven - daar zou ik heel blij mee zijn, weet je dat?
Hoe gaat het met die lieve pater Van Well? Doe hem de hartelijke groeten als je hem ziet. Wat zou ik graag naar Venlo en het zuiden van Nederland willen gaan. Maar het is zo duur.
En jij hebt een boek van Stein Bugge vertaald. Was dat ‘Tragedie om Mengin’?⁴ Dat toneelstuk werd hier in Bergen opgevoerd, maar was geen onverdeeld succes.
We hebben de hele zomer en het hele najaar regen gehad - gewoon het ergste weer dat je je maar kunt bedenken. En we hebben ook veel storm gehad. Het is een wonder dat we niet allemaal zijn opgelost in water!
Kalink zie ik bijna nooit meer. Dat wil zeggen, ze komt nooit hier, en als ik haar op straat tegenkom, houdt ze krampachtig mijn hand vast en huilt, de stakker.
Zeg, de oorbellen van je moeder, herinner je je die nog? Ik gebruik ze heel vaak, het zijn de mooiste die ik heb. En ik ben zo blij met alles wat ik van haar gekregen heb. Ik denk aan haar als een van de beste en meest begripvolle vrouwen die ooit hebben bestaan - en ik ben ook blij om die sieraden te gebruiken omdat ze me herinneren aan jou en aan je trouwe vriendschap.⁵

3 De spoorweg vanuit Flåm de bergen in is wereldberoemd omdat die in korte tijd van de Sognefjord waaraan het plaatsje ligt liefst negenhonderd meter omhoog klimt.

4 Stein Bugge (1896-1961) is een Noorse schrijver van toneelstukken en theaterdirecteur. Hij is onder meer directeur van het theater in Bergen. In 1928 publiceert hij het stuk Tragedien om Mengin. Of Felix Rutten het toneelwerk ook echt heeft vertaald, is niet meer te achterhalen. In zijn bibliotheek bevindt zich wel een exemplaar van het uit 1929 daterende stuk Geniet i Storm. Ook is in het Felix Rutten Archief een brief van Stein Bugge te vinden, waarin die hem vraagt vertalingen van zijn werk te maken. De brief (in inv. nr. 252) is echter van 1931.

5 In haar brief van 27 april 1923 schrijft ze dat ze tijdens hun ontmoeting in Antwerpen van hem de sieraden van zijn moeder heeft gekregen.

[p. 154]

Fijne kerstdagen, lieve Felix, en moge het nieuwe jaar je tevredenheid en een gezellig thuis brengen.
Hartelijke groeten,
je Sof.