Een woord vooraf
‘Als ik ooit een keer veel tijd en geld heb, reis ik naar Bergen in Noorwegen om te proberen het spoor van Sophie terug te vinden. Want het blijft natuurlijk een dijk van een verhaal, die romance tussen die twee.’ Aldus Adri Gorissen in een mail van 12 december 2005. De drukinkt van zijn boek over de relatie tussen Marie Koenen en Felix Rutten, De abdis en de zwerver, was toen nog maar net droog. Zijn verlangen, zo gauw al daarna, om de gesublimeerde liefdesverhouding te beschrijven tussen ‘die twee’, tussen Felix Rutten en Sophie Unger, was gewekt door het lezen van Sophie's brieven aan Felix in de vertaling van de scandinavist dr. Diederik Grit.
Felix Rutten en Sophie Dreyer, zoals zij na haar huwelijk in 1910 heette, waren voor ondergetekende geen onbekenden. Toen ik in 1999 voor de bundel Sittardse cultuurdragers het leven van Felix beschreef, had ik bij het grasduinen in ‘de koffer van Darley’ waarin zich Felix' ongeordende literaire nalatenschap bevond, de Noorse brieven van Sophie terzijde gelegd. Later ontmoette ik Diederik Grit, die bij zijn bibliografie van de Deense letteren in Nederland en Vlaanderen (1986) Felix Rutten was tegengekomen als vertaler van de Deense dichter Johannes Jørgensen. Toen de inventaris van het Archief Felix Rutten in december 2002 gereed was gekomen, stuurde ik Diederik een exemplaar, hem nadrukkelijk wijzend op nr. 107 (de brieven van Sophie), volgens mij een verleidelijke bron voor een aantrekkelijke publicatie. Diederik had daar wel oren naar. De betrekkingen tussen de Nederlanden en Scandinavië waren onderwerp geweest van zijn dissertatie (Driewerf zalig noorden, 1994) en de bijzondere ‘betrekking’ tussen een romantisch dichter uit Sittard en een Noorse schone uit Bergen zou daaraan een waardevolle toevoeging zijn. Ik moest even geduld hebben; pas in het voorjaar van 2005 vond hij de tijd om de brieven te vertalen. Het bleken liefdesbrieven van een intrigerende persoonlijkheid die een integrale publicatie verdienden.
Intussen was Adri Gorissen in beeld gekomen als de aangewezen persoon om op basis van de door Diederik vertaalde brieven de relatie tussen Sophie en Felix te reconstrueren. De opdracht van de Timmers Stichting om deze Noorse liefde te beschrijven werd door Adri enthousiast aanvaard. Hij toog onmiddellijk aan het werk. Hij nam kennis van de voorhanden achtergrondliteratuur, deed archiefonderzoek, maakte in 2007 en 2008 studiereizen naar Noorwegen, en zette zich aan het schrijven. De voltooiing van het werk werd ernstig vertraagd door onvoorziene ziekte. Maar nu het boek er ligt, mogen de auteur en de Timmers Stichting trots zijn op het resultaat. Helaas wordt de vreugde om de verschijning overschaduwd door het verscheiden van Diederik Grit. Zonder diens onbaatzuchtig vertaalwerk was dit boek er niet geweest. Op 6 maart 2012 is hij gestorven, nog pas 62 jaar oud.
Adri Gorissen is journalist. Dat is een garantie voor leesbaarheid. Maar het boek is zeker niet uit de losse pols geschreven. Het componeren, beter gezegd: het creëren, is geen sinecure geweest. Behalve de brieven van Sophie heeft Adri ook andere bronnen uit het Archief Felix Rutten gebruikt. Naast zeer persoonlijke notities van Felix waren dat vooral zijn reisbrieven die hij als correspondent van De Maasbode uit en over Noorwegen geschreven heeft. Ze zijn door Adri gebruikt om achtergrond en kleur te geven aan de beschreven romance. Voor de manier waarop hij zijn bronnen verwerkt heeft, ook voor
Auteursrechtelijk beschermd
