Chroniek der stad Weert van 1784 tot 1802

1788.

Is de winter gekomen den 25 November en dat zoo streng, als dat de grove dennenbossen bevrosen en allen de weeken gonk het voort; in de eerste week was het zoo koudt als dat ónverdragelyk was; vrydag en saterdag was het wat milder en gaet af te kersdag. En den tweeden (Januari), begindt het weeder en het is al ruym zoo erg als in den eerste. De oude menschen die spraeken eerteydt van het jaer 1740, maer zy zeggen als dat het nu soo koud is als doen, maer doen was het schoon in den Lenten. En hy duert nu nog tot den 20 Januarius 1789. Het meel dat men aen de beesten kwam te voeren en in den eersten van den winter in de dertig stuyver kostte

[p. 373]

gaet nu snelleyk op en het kostte nog eer het oost is nog wel het vat dry gulden.

Den keyser Joseph begint nu weder in Nederland in stilte met zyn nieuwe wetten; hy hadde eenen grooten oorlog tegen den turcksen keyser alwaer hy victorie op behaelt heeft en hy hadde niet veel kriegsvolk in Brabant en hy hadde zyn magt tegen den Turk. En de Staeten en willen syn vreedheyd niet langer verdraegen en willen hem uyt Brabant jaegen. Nu zyn de Brabanse patriotten opgestaen; in den maend september zyn sy gaen weerven tot Achelen en sy groeyen in korten tydt veel aen. Als de keyserse Dragonders hun komen te verjaegen van dit dorp vlugtten zy naer de hollandse dorpen; en kort daer naer syn wat by een versamelt en sy trecken op naer die Brabanse dorpen en tot de stadt Tuerenhoudt, en doen sy daer vier dagen geweest hadden, quam den keysersen generael Schreuder met agttien hondert man en hy meende se te verslaan, maer de patriotten die saeten op de solders en in de kelders en vuerden daeruyt en van boven goeten sy met kokent waeter en met steenen en de keysersen moesten de selven stadt verlaeten; er bleven vier hondert dooden. Kort daer nae moesten de keysersen ook de stadt Gent verlaeten, alwaer dat bleven negen duysent dooden en kort daer naer moesten sy alle de Brabanse steden verlaeten en sy en hadden geen vrinden. En de borgers waeren altemael patriot en de placcaeten van de patriotten die komen alhier tot Weert den 20 December; sy worden afgelesen met groote blydschap; de schutteren staen op den merkt en men riep: Vivat den patriot! Vivat de Staten van Brabandt! Vivat van der Noot! En het word met eenen afgelezen om een cocarde te dragen aen den hoedt, op een keur of zwaere amenden. Het stond belaggelijk men sag gene eenen mens of hy hadde syne cocaerde, maer de borgers die hadden de strikken groot langs den hoed hangen gelyk de gekken en sy lieten zien als dat goet patriot waeren. En de borgers seggen: de boeren dat syn vygen of keysen want zy en hebben zoo geen strikken. En sommigen hadden een pluymasie op den hoed, maer ik moest laggen met de oude mensen die qualeyk konden gaen, zy quamen met stok of kruk en eene cocaerde aen den hoed. De vrouwen en de dogters die droegen ook een cocaerde; dese hadden sy voor het hert steken of een coer in den hals van de coleur als volgt: rood, wit, geel, sward, groen

[p. 374]

En doen alles afgelesen was trok de schuttery naer de postmeester, alwaer den adelaer voor de duer stond; desen nemen sy af en een jonge kwam dit schilt te dragen en sy kwamen daer op te spouen en sy seggen als dat sy het hebben verbrant. En de schuttery die trock ook naer den pastoor Janssens den welken haer kwamt te beschinken met wyn en daer waeren sy gehort, maer het gink middag te worden. Naer middag om twee uren soo gaen de paeters minnebroeders naer de parochie en daer wierdt den Te Deum Laudamus gesongen door alle de heeren van de stadt; de schutters die trecken met hun geweer al in de kerk met groote blydschap en vreugden; men sag geene eenen mens bedroefd. Dit Te Deum wiert gesongen om Godt te bedanken als dat hy ons verlost hadt van onsen vyand. Toen het gedaen was schreuwde men al weder: Vivela patriote! Vivat de Staeten! Savons illumineerden de borgers.

Den 28 December werd een jeder een gerekommandeert, zoo wel van buyten als van binnen, dat men savons om seven uren op den merkt moest staen met eenen kogel op den snaphaen en twee in de mael. Den borger illumeneert weeder, of om wel te begrypen rommetom den merkt hadden de borgers brandende keerssen staen. Men trok al rond op den merkt en den eenen schoodt en den ander song, den eene riep: Vivela patriot! En sommigen waeren in vrees en wisten niet, waer dat naer toe soude gaen. En die het wisten, die en stonden niet op den merkt, en liepen niet met ganse hoopen by een. Eenigen dunkten als dat het naer Ruremonde soude syn; den eenen maekt den ander bang en schrikegtig, maer de anderen die schieten maer en roepen maer: Vivela patriot! Vivat de Staeten van Brabant! Vivela van der Noodt! En doen het lang genoeg geduert heeft al dat schieten en schreewen van den patriot, soo is den doctoor Haex gekomen den welke sprak, als dat sy naer Ruremonde zouden trecken om den Moemer en den Canselier en den Griffler te haelen; desen hadden het Land eerstyds wat geplaegt, sy wouden de heyden aen den grondheer hebben en al uyt geven. Hier over was het volk nog gestoort, en yder een konde nu met gaen die wilde, maer daer en werd niemand toe gedwongen, maer uyt zyn eygen liberteydt kon men mee gaen en men trock dan op naer Ruremonde. Wy waeren dan met een groete magt van seshondert en dertig en wy marscheerden dan op Buggemon en wy waeren vroeg voor de

[p. 375]

Maes en den eenen wilden voor den anderen over gesadt zyn, en doen wy al over waeren doen trocken wy wat voort en wy hadden den weg gemist en daer soude eenen baron⁽¹⁾ uyt de stadt Ruremonde ons tegen komen en wy hadden eenen anderen weg gegaen en waren seer bevreest, en men dogt als dat men bedrogen was. Sommige segden: Ware men nog in Weert. En wy stonden hier met hopen by malkander en den eenen maekte den ander benout. En doen het dag geworden was doen kwam den selven Baron die wy gemist hadden. Andere meenden weeder om te trecken en doen trocken wy voor de stadt, maer de poorten die waeren gesloten en sy en lieten daer niemand in met geweer en men sette de wachten aen de poorten en liete daer ook niemand uyt. En daer de stadt niet over en gonk doen trocken wy naer Maesniel en begosten appetyd te krygen, alwaer men eenen boteram kreeg. En doen wy daer besig waeren derwyl gonk de stadt over, en doen trocken wy daer in; en men sette aenstondts de wagten aen de huysen van de heeren, alwaer wy ter om naer toe gegaen zyn en het was avond en wy bleven die nagt nog in de stadt. Wy wierden gebilleteert; hondert vyftig moesten in het Penitenten kloester en de anderen werden in de herbergen gelegd. Maer des andersdags trocken wy naer Weert met de gevangen heeren. Deze saeten in twee koetsen en wy wierden daer seer blyden onthaelt. Men sette het volk in het gelid, vier en vier; het voetvolk vooruyt, het peerdenvolk voor de koetsen en agter. En doen wy aen de poort kwamen wierden wy van het volk van Weert seer blydelyk onthaelt met de musicanten; en de dogters van de stad stonden hier met de brandende flambouen. Men trok dan soo in de stadt en gaf den gevangenen losyes in ‘De Vesper’⁽²⁾. Des anderdaegs trocken wy van hier met naer Brussel; wy waren seventig man de welke haer over stranspoorteerden. En zy werden daer vrindelyk onthaelt en men bragte haer in het kloester in den savel en hier saten sy in de arrest en wy trocken weeder naer Weert.

(1) Baron de Heerma.

(2) De Vesper was de naam van een logement, gelegen op de Korenmarkt.