Hynstefigen

[p. 80]

Carla en har manlju

‘No hoopje ik wol, Martha, datst it paad ek werom fine kinst. It is no tsjuster fansels en ik wit hjir niks.’

‘Bern, mei de eagen ticht,’ skepte ik op, ‘ik bin hjir wol hûndert kear lâns rûn,’ mar ik bleau even stean om te harkjen oan hokker kant as de see wie. Wy gongen goed, strak wie der in krúspuntsje en dan moasten wy rjochts. It koe hast net misse.

‘No ja,’ sei Carla wer, ‘moatst my net kwealik nimme, mar dyn rjochtingsgefoel is no net sa geweldich.’

‘Net sanikje, en oars rinne wy mar wat langer. Wy ha krekt sa lang stil sitte moatten.’

‘It wie in moaie preek.’ Carla suchte.

‘Fûn ik ek, mei dy bekende krystlieten. It is wol altyd itselde, mar it docht my dochs altyd wer wat. Dat “in excelsis Deo gloria” sjong ik trouwens it hiele jier troch as ik yn 'e auto sit en net ien my hearre kin.’

Wy hienen de stap der lekker yn, wynstil waar, it frear wat en it wie stjerhelder.

‘Rinst hjir wol faker allinnich?’ frege Carla en seach om har hinne: ‘Dat soe ik net doare.’

‘Ik ek net, mar no wol, mei dy der by. Ik doar net iens by 't tsjuster allinnich nei it strân. Dan sjoch ik alle peallen foar in man oan en dan bin ik bang.’

‘Soe ik ek wêze,’ sei se, ‘Tinkst noait: dêr stiet in frou, en dy docht my niks.’

‘No ja, dy man hoecht dy fansels net wat te dwaan, mar tinkst doch: wat docht dy keardel dêre en it hert stiet dy stil.’

‘Tryst,’ sei Carla, ‘it soe net sa wêze moatte.’

‘Nee,’ sei ik en wy sloegen rjochtsôf, seinen neat mear.

[p. 81]

Wy tochten wat oer ús eigen dingen nei of wy tochten hielendal net, rûnen allinnich mar, mei de hannen yn 'e bûsen en sa no en dan stjitten wy even tsjinelkoar oan, omdat it paad sa smel wie. Wy snúfden de seelucht yn en der kaam in blier gefoel ergens yn my, mei sa'n moaie loft boppe je holle en strak in waarme keamer en in stik Frânse tsiis, it plaatsje noch in kear fan Jona Lewie mei syn ‘Stop the cavalry’, in krystbeamke oan en ik sei: ‘Hoe rottich as it allegear ek is en giet yn 'e wrâld, Carla, ik bin nó tefreden, en miskien moarn ek noch wol. Ik fiel my hast skuldich as ik it sis. As ik in winsk dwaan mocht, soe ik winskje, dat ik dat gefoel hâlde mocht en dat alle minsken dat hienen.’

‘Komt it fan de preek, Martha?’ frege Carla, ‘dy doomny seach dy iderkear oan en my trouwens ek. Ik krige it der waarm fan.’

‘Ik wit net oft it dêr fan komt, wol mei miskien, mar it moat ek wat yn dysels sitte. En it sit no in bytsje yn my. As it der no mar yn sitten bliuwt...’ Ik lake. Wy moasten by in dún op. Se hienen der in paadsje dellein fan reade stiennen, dy't glêd wienen. Wy gongen yn it sân, dat hurd wie. Ik sei:

‘Wy binne der hast, sjochst dy ljochten?’

‘Spitich,’ sei Carla, ‘Ik soe noch wol oeren trochrinne wolle.’

Mar doe't wy thús wienen, plofte Carla op in stoel del en sei, dat se har der net wer weikrigen, skopte har learzens út en seach hoe't ik de toastjes smarde, tee makke, hjir en dêr in kears oandie en de krystbeam oanstiek. Wy leinen allebeide ús skonken op in oare stoel en Carla sei, dat it noch mar njoggen oere wie. Wy pluzen mei in soad leven ús toastjes op, sochten de stikken dy't der ôffoelen wer by elkoar. Ik sette ús plaatsje wer op en doe't it út wie, sei Car-

[p. 82]

la, dat se oant yn 'e ivichheid wol sa sitten bliuwe koe.

‘No nee, ik net,’ sei ik, sa lang soe ik noait stil sitte kinne.

Se sei: ‘Witst wol, wat ik bedoel. Sa koe ik by him net iens sitte,’ en se seach my oan mei har goudbrune eagen. Wy soenen wer oer him prate moatte.

‘Myn tredde man,’ sei se. ‘No, ja, man? Freon. En it is wer niks mei niks. Bliid, dat ik myn flat oanhâlden ha en noait mei hear en fear ferhuze bin. Dat haw ik oan dy te tankjen, Martha.’

‘Soms, in hiele deainkelde kear, Carla, sis ik ris in ferstannich wurd. Dat mei de Javaan... Ik bin sa bang, dat ik no diskriminear en dat wol ik net, mar dat koe elkenien mei de klompen oan wol fiele, dat dat niks wurde koe.’

‘Och, in poerbêste man, mar sa tin en sa lyts. It hie wol wat foar dy west. Mar ik wie it oars wend. Kees wie in man, sà. Mar it minste wie, dat ik him net ferstean koe. Ik moast altyd freegje: wat seist. En op 't lêst frege hy it sels al as er wat sein hie: wat seist? Tocht er, dat it sa hearde. Kinst der wol om laitsje en dat moast ik soms ek en dat snapte hy dan wer net. Sa'n soad ast dan earst al útlizze moatst, foardatst oan it gewoane praat takomst. En altyd rys, moarns, middeis en jûns, in folslein oare wrâld. Hy neamde my Calla, want hy koe de r net sizze, en mar bûge, no ja...’

Ik knikte, besocht my dy man foar te stellen. Carla hie him my noait sjen litten. Thomas hie ik al ris sjoen, yn de Lawei. Doe hienen Carla en ik krekt dien oft wy elkoar net koenen, sieten oan itselde taffeltsje. Dat wie sa'n pytsjepresiis, sa as dy syn sûker út it papierke helle en syn kofje opdronk.

‘Mei Thomas waard it ek niks,’ sei ik.

[p. 83]

‘Martha, as ik dêr noch oan tink. Trije wykeinen en wat jûnen. Dy koe net oer rommel. Ik ek net fansels, mar der binne grinzen.’

‘Hiest him út 'e Ljouwerter Krante?’ frege ik.

‘Nee, dêr haw ik Diederik út. Thomas wie fia in buro.’

‘O ja.’ Ik koe it net allegear útelkoar hâlde mei Carla, dy sloech der sa mâl yn om.

‘Hie ik krekt de borduerrite, doe mei Thomas. Oeral triedsjes fansels en hy mar sykje en prottelje en op 'e flier omklauwe. Hy wie allergys foar alles wat tried en nulle wie. Noch út syn jeugd. Syn mem spoeke altyd mei triedden en nullen om him hinne, want dy naaide alles sels. Dat sadwaande. Mar dat hie ik fansels net ferteld op dat buro, want doe hie ik it bordueren noch net útfûn. Dat fermelde de kompjûter dus net.’

‘Wolst noch tee?’ frege ik.

‘Graach,’ sei se en skode har fuotten ûnder it gat: ‘Hearlik rêstich is it hjirre,’ en doe: ‘Hast him dus ien kear sjoen, dy goede Thomas, en oan de wize wêrop asto dóé seachst, Martha, wist ik genôch. Ik seach it doe ek al net sitten, mar ik leaude yn dy kompjûter. Mar alle messen hienen by him ek in eigen plak, alle leppeltsjes sels, dat ik waard gek. En witste, der stie neat tsjinoer.’

Ik knikte, sei: ‘It is fijn, datst dat der allegear by dwaan kinst, by dyn baan.’

Carla: ‘Mar ik haw it ek net oan tiid. Martha, ik flean my út 'e naad. Ik bin ek net fereale, hear. Ik socht wat oanhâld, gewoan, leuk, frijbliuwend, mar nee, se wolle altyd mear. En boppedat wurde it ek fan dy âlde wiven, dy allinnichsteande manlju.’

‘As se prate, bedoelst?’

‘Ja ek. Hok húskepapier ast keapje moatst, om-

[p. 84]

dat... no ja. Sa is it no ek wer mei Diederik. Hoest jirpels ôfdreagje moatst. Krekt oft ik dat net wit. Jierren lang haw ik neat oars dien as dat. Se witte alles fan waskfersachters en Iglodiners en sjampoos.’

‘Hast him út 'e krante?’

‘Ja, en ik wie de iennichste op syn advertinsje en doe stie er op in jûn by my op 'e stoepe, mei in blomke en de mistdrippen yn it hier en ik tocht: wat yn 'e goedichheid haw ik my no wer op 'e hals helle. Dat wie dan Diederik. Smiet syn jas op in stoel del. Thomas frege altyd om in stokje, en de Javaan hie noait in jas oan. Hast se echt yn soarten, hear Martha, en se rûke ek altyd wer oars. Dizze siet ûnder de aftershave en gjin tee ha wolle en gjin kofje en foar wat oars wie it him te betiid, no ja, sa'n problemer. Sitte en niks sizze, mar dy oansjen. Sa fan: wol se wat ik wol of wol se dat net. Hoefier kin ik gean op sa'n earste jûn. Hiest der by wêze moatten.’

‘En dy is ek wer fan de baan?’

‘Nee,’ sei Carla, ‘Of ja. Ik wit net mear wat ik der mei moat.’

‘Hast him oars sels oanhelle.’

‘Ja, en wêrom? Soms fljocht it my oan en dan doch ik dingen, dy't ik better mar net dwaan kind hie.’

‘Ja.’ Ik knikte, dêr koe ik hielendal yn komme.

‘Hoe let is it no?’ frege se doe. ‘Hoe let is it presiis, Martha?’

‘Tsien minuten oer tsienen,’ sei ik.

‘Moai,’ sei se en geat wyn yn ús glêzen. ‘Dat geloksgefoel fan dy, Martha, dat is no in bytsje yn my oergongen. Oft dat no fan krysttiid komt of net, ik wit it net, it hat der wol mei te meitsjen.’ Se pakte har glês: ‘Op in goed en foaral sûn 1989, Martha, al is it noch net hielendal safier.’

Even wie it stil en ik fielde wat âldjiersachtige ge-

[p. 85]

dachten opkommen en dêr hie ik gjin sin oan.

Carla sei: ‘Nei Sinteklaas stienen se wer by my foar de doar. De ellinde fan dizze tsjustere tiid koest se fan 'e gesichten ôfleppelje, mar ik bin gjin leafdiedichheidsynstelling. En ik tocht, hoe krij ik se de doar wer út en ik sei tsjin alle trije: “Goed, yn de krystfakânsje dan mar. Ik ha it no wier te drok mei fan alles en noch wat.” Martha, as it goed is, en dat sil 't wol, want ik ha trije dagen lyn noch mei se praten, sitte se no yn Parys. Ik ha ien keamer besprutsen mei trije bêden yn Hôtel de l' Europe en ik sei, dat ik der dan ek wie, mar ik bin der net.’

‘Kenne se elkoar wol?’ frege ik.

‘Nee, fansels net,’ sei Carla, ‘mar miskien no wol.’

Ik sei niks.

‘Fynst it in rotstreek fan my?’ Se siet op it rântsje fan har stoel: ‘Sis earlik.’

Ik sei: ‘Ja, se ha dy doch niks misdien?’

‘Nee.’ Se rûn nei de telefoan, draaide en draaide en krige nergens gehoar: ‘Se binne dus net thús. Se hienen noch noait yn Parys west.’

Se stiek in sigaret oan. Wy dronken noch in glês wyn en gongen doe op bêd, sûnder fierder ergens mear oer te praten.

Doe't ik de moandeis nei krysttiid in krante helle by Toni, lies ik op side 27, dat der ek trije Nederlanners ferûngelokke wienen by in brân yn in nachtklubke yn Parys. Ik seach de begjinletters, de T fan Thomas en de D fan Diederik en de Javaan dy syn namme mei in S begûn. Ik soe noch ris oan Carla freegje hoe't dy einliks hjitten hie. As se wer werom kaam fan har wintersportfakânsje oer trije wike.