|
| |
| |
| |
ien mear of minder
‘Wy moatte sjen, Pepi, dat wy in camping fine. Ik bin wurch en wy ride ek wer net goed. Ik bin wer ferdwaald.’
‘Datst dat no noait learst, memmy, om de goede diken te riden.’
‘Nee, ik lear it noait. Mar do moatst kaartlêze, dy potleadstrepen, dêr moatte wy lâns komme as it goed is.’
‘Ik bin noch mar njoggen jier, moat ik dat dan allegear al witte? En ik bin sa waarm en slûch, myn eagen falle hast ticht. Kinne wy net even stopje?’
Wy wienen no wer op in hiel smel dykje, sânich. Myn ruten wiene skier fan it stof. Ik hie gjin idee wêr't wy sieten. Gjin mins dy't fan Spanje nei Hollân ried, kaam hjir lâns, want jo koenen net opsjitte. Mar ik wie sa wurch, dat it my ek allegearre niks mear skele koe. En ik hie honger. Sa'n ôfgryslike honger, dat myn mage der net iens mear fan rattele, mar ik seach iten foar my op de dyk lizzen, fan dy grouwe perziken en sandwiches mei read fleis. Myn tonge wie sa droech as lear en doch rûn der wetter yn myn mûle. Hoefolle pûn wie ik ôffallen, de lêste trije wike? Slank as in din hie ik my field dêr op it strân. Ik brûkte de fakânsjes altyd om wer op myn gewoane gewicht te kommen, dêr kaam it op del. Of hie ik it dan doch te bot dien? Ik probearre myn gesicht te sjen yn de spegel. Ik hie wer sa'n grutte noas krigen. Ik koe better wat dikker wêze, dan seagen jo dat sa net fan dy noas.
‘Dêre, mem, dêr seach ik in tinte, dêr moat in camping wêze.’
Ik seach niks. Wy hienen ek gjin boerd hân mei de
| |
| |
bekende campingtekens der op.
‘Wêr dan?’
‘No sjoch ik it ek net mear. Mar ik seach it sa krekt wol. Stopje dan ek ris.’
Wy stapten út de auto en de waarmte sloech op ús del.
‘Dêre,’ sei Pepi, ‘tusken dy beammen dêre. It binne griene tinten.’
‘Wy sille wol tusken de soldaten telâne komme, mar it kin my ek niks mear skele, wy geane der hinne.’
Hoelang dienen wy der oer om op dy camping te kommen? Foar myn gefoel oeren. En nergens in boerd of in oare oanwizing. Mar ynienen, foardat wy it yn 'e gaten hienen, wienen wy der.
Midden yn 'e bosk, op in iepen plak, tichtby in fiver, of in marke. Ik frege oan de minsken, dy't gjin soldaten wienen, oft wy by harren ús tinten opslaan mochten. It soe mar foar ien nacht wêze. Ik frege it yn it Frâns, yn it Spaans en foar safier as ik it wist, ek yn it Italiaans. Se seinen niks, mar seagen my allinnich mar oan mei har grutte swarte eagen. Ik fertelde wêr't wy weikamen, hinnegongen, wêr't wy wennen, dat wy tegearre wienen, myn dochter en ik, dat wy wurch wienen, ik frege nei de sjef, sei, dat ik goed betelje woe foar dy iene nacht, dat se gjin lêst fan ús ha soenen, en ik tocht, it binne sigeuners.
De manlju kamen om ús hinne te stean, de froulju mei bern op 'e earmen en oan 'e rokken, bleauwen wat achterôf. Net ien sei wat, se seagen allinnich mar.
‘Ik wol hjir net, memmy,’ sei Pepi. ‘Ik bin bang foar dy minsken. Lit ús hjir wer weigean. Kom mei.’
Mar doe stapte ien fan dy manlju nei foaren ta, gong lyk foar my stean, seach my rjocht yn 'e eagen en sei:
| |
| |
‘Bon.’ Hy rûn foar my út en wiisde my it plak oan, dêr't ik ús tinte delsette koe. Iderien gong wer yn syn tinte, sûnder fierder noch nei ús om te sjen. Mar wylst wy de hearrings yn it sân trapen, hienen wy it gefoel, dat se fan alle kanten nei ús seagen en ús beloerden.
Wy makken tee, Pepi en ik, mar it wie yn de tinte sa near, dat wy bûtendoar sitten gongen. Lytse famkes boarten mei in bal. De man dy't ús it plak oanwiisd hie, siet no foar de grutste tinte, op in soarte fan matsje en rookte in hiele lange sigaret. Der hong in lucht fan fleisbrieden en sipels en knyflok en doe kaam my wer yn it sin, dat ik sa'n honger hie.
‘Wy moatte ite, Pepi, wat wolst ha? Ja, wat ha wy noch? Wy sille it sels klearmeitsje moatte, want ik leau net, dat hjir tichtby in gelegenheid is, dêr't wy wat krije kinne. En ik bin ek bang, dat wy it plak net wer werom fine. It is sân oere en dan geane wy jûn betiid op bêd. Ik wol moarnier ek betiid. Der is noch in blik makaroany, hast dêr sin oan? En wy ha noch sinesappels.’
Ik lei ús sliepsekken klear, doe't der in frou op ús ta kaam. Se sei net, hoe't se hjitte, mar yn rêd Frâns frege se oft wy de mar ek sjen woenen. It wie in hiel bysûnder wetter, sei se, as jo dêr stiene wie it wetter sa read as bloed, mar stiene jo dêre, dan like it grien, sa grien as... en se moat de namme sein hawwe fan in plant, dy't ik net koe, en fan dy kant wie it wetter swart, comme les yeux de George, lake se, en moarns as de sinne de sliep út hie, fiolet. Wy rûnen mei, Pepi en ik, it wie mar in pear hûndert meter. Mar ik seach it net, al dy kleuren.
‘Sjochsto it, Pepi? Ik bin wurch, ik sjoch niks mear, ik tink, dat it dêr fan komt. Dat mins sil wol gelyk hawwe en miskien ha wy it goede each ek wol net.’
| |
| |
De frou sels seach net iens nei it wetter, mar nei my, se seach troch my hinne mei har donkere fûnkeljende eagen, dy't se in bytsje tichtknypt hie. Ik waard der hiel ûnseker fan. Wat woe se mei my? En se prate mar troch: hie se gelyk hân of net? Wie it net in wûnder? Ik frege har hoe't dat marke hjitte. Dat wist se net, dat hie gjin namme. Mar hoe hjitte dan it doarp of de stêd, dy't hjir it tichtsteby wie? Wist se ek net. Mar har boadskippen dan, frege ik fierder, wêr hellen se dy dan wei? Se die oars net as de skouders ophelje. En wy rûnen wer werom. De hiele camping, of it hiele kamp, wat sil ik sizze?, wie yn aksje. Allegearre manlju en froulju en bern ek, draafden en fleagen trochelkoar hinne. Tinte yn, tinte út en se laken en praten en ik ferstie der gjin wurd fan. Der wie gjin klank by dy't ik thúsbringe koe. De frou, dy't mei ús nei it marke ta west hie, wie ynienen ek wer tusken al dy minsken ferdwûn, sûnder fierder ek noch mar wat tsjin ús te sizzen en Pepi en ik sieten foar ús tintsje it skouspul oan te sjen. It wie krekt in toanielstik.
‘Wat binne dit foar minsken, mem?’
‘Ik tink fan sigeuners,’ flústere ik, ‘mar sis no mar niks, en doch, as fynst it hiel gewoan. Soks silst fan dyn libben wol net wer meimeitsje.’
Se foel op tusken al dy donkere minsken troch har ljochte hier, dat lang en slûk as in kleedsje oer har rêch hinne hong. Se hie in lange jurk oan en rûn sa as elkenien dêre ek al op bleate fuotten. De man, dy't ús ús plak oanwiisd hie, brocht har by ús, syn earm om har skouder hinne en sei: ‘Barbara.’ Ik knikte, no wisten wy teminsten fan ien de namme. Doe pas seach ik it bern, dat se yn har earmen hâlde, in hiel lyts donker popke. ‘Sa fille,’ sei de man. Ik
| |
| |
knikte wer, dat wie dus de dochter fan Barbara, en wy beseagen en bewûnderen de baby, Pepi en ik. De man treau har nei foaren en Barbara lei it lytse famke yn Pepi har earm. Wat in moai bern. It sliepte, waard net iens wekker. En doe mocht ik it beethâlde. Fansels, se wienen der grutsk op, sa'n skattich popke, dat moasten wy sjen. It kamp hie ús dus no aksepteard.
‘Hoe âld is it?’ frege ik.
‘Dix-huit jours,’ sei de man. Barbara sei niks, mar seach nei de grûn. Sa ûnferwachts as se kommen wienen, wienen se ek wer fuort.
‘Hasto no sjoen, hokke eagen as dy frou hie, memmy? Se seach ús net iens oan.’
‘Nee, mar ik tink fan blau.’
It waard tsjuster, mar iderien bleau bûtendoar. Se sieten hiel sachjes, mar ôfgryslike drok te praten mei har allen. Op in sangerige toan en oan ien tried troch. Der wie altyd wol ien dy't wat sei. Wy leine boppe op ús sliepsekken, Pepi en ik en harken der nei.
Ik hie hiel betiid starte wold, mar it wie al acht oere doe't wy wekker waarden. It waard wer in waarme dei, it wie no al smoarhjit. Der sieten in stik of wat bern te boartsjen yn it sân mei in leech konserveblikje, in frou hong in jak oer in line, in man hise syn broek op en ergens yn in tinte song in famke. Ik frege my ôf hoefolle minsken oft hjir no wol húsmannen, mar ik doarst net iens te rieden.
Ik makke tee, biet yn de hurde bôle, skarrele wat yn ús tinte om en socht handoeken. Ik tocht, dat wy ús wol waskje koenen yn de mar. Mar doe't wy der hinne kuieren, kaam de man op ús ta en skodholle tige en bromde: ‘Non, non dangereux.’
| |
| |
‘It mei net, Pepi, hy seit, dat it gefaarlik is. Wy sjogge strak wol ris. Us wetter is ek op en ik leau net iens dat wy dat hjir krije kinne. Hoe't dy minsken dat hjir ha, is my in grut riedsel. Mar wy geane daliks fierder. Wy ha noch in hiel ein foar de boech.’ Mar doe't ik de auto wat tichter by de tinte ride woe, die er it net. Wat ik ek útspoeke, hy starte net en myn Diana hie my noch noait yn 'e steek litten. As hie ik der ferstân fan, sa seach ik nei de motor, kaam oeral oan en kaam nergens oan, want ik ha der gjin ferstân fan. Ik socht om dy Frânspratende frou. Mar wy wisten allebeide net yn hokke tinte as se thúshearde en der wie net ien, dy't my sizze koe wêr't la femme wenne. Wa't ik seach en frege, helle de skouders op. Doe kaam de âlde man wer. Hy seach ek nei de motor. Hy beseach doe de auto fan achteren, fan siden, fan ûnderen, hy lei op 'e rêch, hy stie op 'e kop, skodholle, helle der in oare man by, dy't presiis itselde die en tegearre hellen se der noch ien by en doe noch ien. En wy stiene dêr mar, en ik fielde my deaûngelokkich. Ynienen stie dy frou achter ús. Ik seach earst net iens, dat se it wie; se hie har hiel moai opmakke, har hier heech opstutsen mei blommen deryn en oan har earen hongen grutte ringen.
Se hâlden in hiel petear meielkoar, en doe lei se it my út: dy man, wiisde se oan, soe my nei it doarp ta slepe. Sa fier wie it net. En dan soe dêr wol ien wêze, dy't de auto oan 'e praat krije koe. Oer in healoerke, tocht se, soe it wer foarelkoar wêze en dan soe ik wer fierder reizgje kinne.
‘Pepi, hear ris, ien fan dy manlju bringt my nei it doarp. Hjir is dus wol in doarp en it is ek noch tichtby. Oer in healoerke is it klear. Pak do yn dy tiid de boel yn, rôlje de sliepsekken op en dy kleanrommel,
| |
| |
dan kinne wy dan teminsten daliks fuort.’
Wêr wie dat doarp? Ik ha noait in doarp sjoen of wat dat der op like. Nei tsien minuten stoppe de man en ik glied hast noch tsjin him oan, want ik die oars net as sykje om huzen, in tsjerkje. Hy sei tsjin my: ‘Moi.’ Hy? tocht ik. Hysels, en wêrom moat dat hjirre en net op de camping? Mar hy lei al ûnder myn auto en ik liet him piele, gong yn 'e berm sitten. Ik woe der net by stean mei in eigenwiis gesicht. En hoelang hat dy man der mei oan 'e gong west? Wat mankearde der oan? Ik doarst niks te freegjen, ik wist de wurden ek net.
‘Okee,’ sei er ynienen en lake my bliid ta. Ik hie de motor al rinnen heard, mar ik doarst net te hoopjen, dat it wer foarelkoar wie.
‘Okee? C'est vrai.’
‘Okee,’ sei er.
Ik gong sitten, swaaide, wachte op de man, want ik tocht, dat er mei my nei de camping werom ride soe. Ik wiisde dy kant út, mar hy skodholle fan nee, hy gong de oare kant út. Gelokkich wie der mar ien dyk, it koe my net misse.
Mar doch ried ik de camping hast foarby. Ik socht tusken de beammen om de tinten, en ik koe se net fine. Ik seach ek gjin auto's, mar doe't ik stoppe en útstapte om ris goed om my hinne te sjen, kaam ik ta de ûntdekking, dat ik der lyk foar stie. Mar allinnich ús oranje tintsje stie der noch.
‘Pepi,’ raasde ik, ‘Pepi, bisto hjir noch of ha se dy ek meinommen?’
Us tinte siet ticht, ik skuorde him iepen.
‘Memmy,’ sei se, ‘fijn, datst der bist. Meitsje net sa'n leven asjebleaft. Se sliept sa lekker. Ik moat op de baby fan Barbara passe.’
| |
| |
Yn ien klap wie my alles dúdlik. Mar wêrom moasten se dit bern kwyt? Ien bern mear of minder. Mar ik woe dit bern net ha. Sûnder wat te sizzen pakte ik de boel yn.
‘Mar wy kinne noch net fuort, mem. Ik moat op Barbara wachtsje. Of sille wy it babytsje stikem meinimme? In lyts suske, se hat sokke moaie earkes, moatst sjen, en dy teantsjes, se sliept, se sliept sa lekker, moatst sjen hoe't se sliept...’
‘Pepi, hear ris, se moasten dit bern om de iene of oare reden kwyt, dy idioaten hjirre. Se ha it ús oansmarre wold en dat is harren ek slagge. Mar sa sille wy net. Ik kin net nóch in bern hawwe. Moatst sjen, de hiele meute is fuort. Sjoch mar bûtendoar.’
‘Ik moat hjir sitten bliuwe, memmy, sà, se ha my hjir sa delsetten, sa as ik no sit en dy frou sei oars niks as... no bin ik it fergetten.’
Sa njonkelytsen kamen wy yn in doarp, in ûnnoazel protsje huzen, yn donkere kleuren en trystich. Oan in wyfke op de strjitte frege ik oft hjir ek in polysje wie. Se skodholle. In winkel dan, mei bôle, molke.
Se helle har skouders op, nee, nee. En se wiisde om har hinne. Mar myn baby moat molke ha. Nee, se skodde wer nee en waard wei achter de earste de bêste doar, dy't se lyk foar myn noas yn it slot draaide.
Wy rieden fierder. Ik ha noait in boerd sjoen mei in namme, dat ik wit net hoe't de stêd hjit, dêr't wy doe yn fersyld rekken. Mar hjir rûnen wer minsken en oan in man frege ik nei it plysjeburo. Wat ik dêr dan wol moast. In oanriding? In ûngelok? Ja, in oanriding en hy sei my it paad. Oan in plysje mei in swarte bril op 'e foarholle die ik myn ferhaal fan it
| |
| |
bern, dat minen net wie en ik frege him wêr't ik der mei hinne moast. En de plysje lei syn waarme hân op myn skouder en wylst er my de doar út dirigearde, sei er: ‘Kom, kom, net sa'n drokte, ien bern mear of minder, allez, allez, bonjour.’ Ik frege nei in dokter en yn dy rotstêd reizge ik fan de iene dokter nei de oare, want der wie net ien thús en in sikehûs wie der net, sei in frou, en de stêd hjitte fan Gnod, sei in dame, mar in oare sei Dinaux en net ien koe it my op de kaart oanwize, mar dat wie de wei nei Parys: bon voyage.
‘Hâld op mei sanikjen, memmy. Se leauwe dy doch net. Lit it no mar sa. Ik wol sa graach in suske ha en oars krij ik it noait, want do hast gjin man. Wy sille ommers goed op har passe.’
Ik naam no de grutte diken. Ik hie haast. Pepi siet achteryn mei de baby en se jeuzele oan ien tried wei: ‘Se laket al in bytsje, memmy, en se hat hiele leave eagen, hiel ljocht, hast it noch noait sa sjoen en sokke moaie wynbrautsjes en se is net iens swier op myn skoat. No sliept se wer en dan gappet se, sa leaf...’ en sa gong dat mar troch.
By de grins, tocht ik, dan moat it útkomme, dan kloppet der wat net mei myn paspoart. Der kin samar net in bern by komme. Mar wêrom soe it ek nèt kinne?
De Frânse dûane die niks doe't ik foarried. Iderien foar my waard oanhâlden, my woed er gean litte, mar ik treau him de papieren yn de hannen.
‘Merci,’ rôp er laitsjend, ‘allez, allez,’ en smiet de paperassen wer troch it rút. Gjin ien hâlde my fierder oan, se draaiden har gewoan om as ik deroan kaam en ik treau net ien mear myn papieren ûnder de noas.
Wy hiene in flesse kocht mei in styk en molke en
| |
| |
oan de kant fan de dyk lieten wy it bern drinke en Pepi en ik ieten sinesappels en bananen.
‘Wat is se leaf, net?’ sei Pepi dan wer, ‘se gûlt net iens, dat soene oare bern wol dwaan, hear memmy, dat wit ik seker. Se sliept mar. Hoe moat se hjitte, mem? Mei ik in namme betinke?’
‘Ja, wy moatte der mar ris oer prakkeseare. Mar ik wit net oft dit allegearre samar kin foar de wet. Samar in bern der by, dat jins eigen net is en op dizze wize.’
‘Mar sis dan, dat it ús eigen al is. Do kinst doch wol in bern krigen ha yn Spanje. It is fansels net sa, mar dat hoecht gjin ien te witten en ik sis it noait.’
‘Nee, do silst it noait sizze, dat leau ik wol, en it bern hat niks oars mear.’
Wy rieden wer fierder. Ik ried oant it tsjuster wie, dan sochten wy in hotel op, ieten, gongen ûnder de dûs en kroepen mei ús trijen op twa bêden.
En ik koe net sliepe, yn D. net en yn M. ek net. Ik moast iderkear nei it bern sjen en ik seach niks, want it wie tsjuster en ik doarst it ljocht net oan te dwaan. Ik moast it oanreitsje en rûke en harkje oft it wol goed sykhelle. Ik tocht, dokter Peter moat har hielendal neisjen, hy is de bêste bernedokter, dy't ik ken, want ik moat presiis witte hokfoar iten as se ha moat. Ik wit der ommers niks mear fan en ik moat nei it stedhûs, ik moat myn bern oanjaan. Myn bern? Sis ik dan, dat it myn eigen bern is? Sis ik dat dan? En it sydkeammerke moat babykeamer wurde en Fokje hat noch wol in bernewein en as ik nei de saak moat, kin se mei, de earste tiid dan, net ien sil lêst fan har hawwe, sa'n leaf lyts wyfke, wat hâld ik no al in soad fan har, ik moat har net bedjerre, want dan wurdt it in kring en ik moat der noch in
| |
| |
pear fakânsjedagen by hawwe om alles te regeljen, dat moat Van Aken begripe, dat myn bern fan grutter belang is as syn stamboekfee dat eksporteard wurde moat.
En mei Fokje har bernewein gong ik trije dagen letter nei kantoar ta. It wie mistich en kâld. Dat ik bleau midden op it trottoir stean om de tekkentsjes wat heger op te lûken en doe hearde ik frou Bokma tsjin in buorfrou sizzen:
‘Jawis, it hie fansels wer hielendal net noadich west. Tsjintwurdich hoecht dat ommers net mear mei al dy pillen en oare dingen. Mar as se dan graach bern ha wol, wêrom trout se dan net, soene jo sizze. Der binne manlju genôch en sokke bern binne altyd de dupe. Mar nee, nei Spanje ta om te befallen, ek noch...’
It klonk fier oer de strjitte, ik koe it hiel dúdlik ferstean en ik wachte, om te hearren oft se noch mear te fertellen hie, mar nee, frou Bokma wist noch net dat myn bern blyn wie.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd