|
| |
| |
| |
Memmedei
Alles die ik hiel lang oer dy sneintemoarn. Net fan ’t bêd ôfgean en al oeren wekker wêze, in skoft foar it rút stean te sjen, tiden ûnder de dûs stean en doe mar net út ’e rie komme kinne oer wat ik oandwaan soe. Ik woe foar de gelegenheid in rok oan, in jurk, en ik hie mar trije by my. Ik paste se alle trije, naam doe de earste, in reade fol mei lytse wite gribeltsjes. Ik tutte my wat op en om tsien oere siet ik oan ’e breatafel mei Chiel. Wy wienen de iennichsten, dy’t dit wykein yn it hûs bleauwen. Tsjin Chiel koe ik niks sizze, want dy hie syn koptelefoan op, altyd yn syn frije tiid.
Healwei alven, alf oere soene se komme. Doe’t ik myn bôle mei jam op hie, gong ik wer nei myn keamer ta, om de boel wat op te rêden. Boel, dy’t der net iens wie, en ik waard freeslik ûnrêstich, en trilderich en mislik, hearde autotoeters, dy’t der net wienen en telefoans, dy’t net gongen, ik fleach as in aap fan hot nei her.
Mar doe’t se foar my stienen, mei har trijen, sei ik: ‘Gô, binne jim der al?’ en ik wist net hoe’t ik se tútsje moast, mei myn earmen om har hinne en boppe op myn teannen steande. ‘Goede reis hân? Fûnen jim it in ein? Wa ried? Drok op ’e diken?’ en wy gongen sitten yn in hoeke fan de grutte seal, by de rûne tafel mei in readbûnt kleed en in faaske mei droechblommen der op.
| |
| |
‘Sjoch,’ sei Maaike, ‘dit haw ik foar dy meinommen. Ik wit noait oft je no je mem felisiteare moatte mei memmedei of net. It is net ien syn jierdei fansels, mar no ja, asto der net west hiest, hie ik der ek net west.’
‘Hè, hè,’ Sibe, dy’t in grut pak op ’e tafel lei.
‘En dit krijst fan my,’ sei Wytse.
‘Ik pak it daliks út, mar helje earst even de kofje, want jim sille wol sin oan wat ha,’ en ik nei de keuken om kofje, kopkes en pantsjes en taart. Ierdbeietaart. Ik makke de pakjes iepen, bodylotion, in frânse Simenon en Sibe hie in kistke timmere en it opferve mei Staphorster stippen. Doe’t ik ‘tankje’ sizze soe, ferslokte ik my yn myn triennen en ik tocht: ‘Sa moat it no net fansels.’
‘Lekkere taart, mem,’ sei Wytse en Maaike sei: ‘Ik ha it noch net preaun, mar it liket wol sa. Ik begjin mei de kofje.’
En wy begûnen te iten en te drinken en ik moast iderkear wer sizze, hoe bliid as ik mei de kadotsjes wie. ‘Wat binne sokke ynrjochtings altyd op moaie plakken boud,’ sei Sibe en fage mei de boppekant fan syn hân de mûle ôf, ‘sa midden yn ’e bosk.’
‘No ja fansels,’ dat wie Maaike, ‘soks kin natuerlik net midden yn ’e stêd. De minsken hjirre moatte rêst hawwe.’
‘Ik bin sa bliid dat jim hjir binne,’ sei ik.
‘Dan moatst ek wat fleuriger sjen,’ sei Wytse en skonk ús allegearre noch in kop kofje yn.
‘Jawis. No, hoe is it mei jim? Fertel ris wat,’ sei ik sa fleurich mooglik.
No ja, goed, bêst, drok mei fan alles en noch wat.
| |
| |
Ja, wat soenen se sizze, alles gong gewoan troch.
‘En mei Thilde en Anneke en Piter?’
Ja, ek bêst. Thilde hie nei de toskedokter ta west om der in ferstânskies út lûke te litten. Piter fan Maaike hie in stek timmere, iderien fleach mar by harren troch it túntsje hinne en dêr stie no krekt nij gers yn. Ja, hiel moai, it moast noch even opferve, mei karboleum of echte ferve, dêr wienen se it noch net oer iens. En Anneke hie in joggingpak kocht. Net om der yn te joggen, mar mear as húspak, sei Sibe, wat Wytse ‘gek’ fûn, en Maaike sei wer, dat it sa gek net wie, as it straks, skielk hjerst waard, lekker dochs, jûns op ’e bank mei in boek en sa’n pak oan. It wurd ‘hjerst’ woe ik net hearre, wy krigen ommers earst de simmer noch, mei syn fakânsjes en wy praten der oer wat se dan soenen. Se wisten it noch net. Maaike woe graach mei de tinte nei Frankryk, mar har freon Piter hie Itaalje yn ’e holle, nee, se wisten it noch net.
‘En do giest mei heity nei Dútslân, hin?’ sei Sibe.
‘Ja, ik ha noch noait yn Dútslân west, allinnich der trochhinne riden op reis nei Sweden. Ik ha der echt sin oan.’
‘Dútslân lûkt my net,’ sei Wytse, ‘mei al dy Dútsers.’
‘Ja, dêr wenje gjin Ingelsen, mar as se dat no wolle, heity en memmy,’ sei Maaike en se begûnen fan alles en noch wat te bepraten oer alle mooglike lânen en ik tocht, wat hâld ik dochs in soad fan jim. En dan sitte jim hjirre by in mem, dy’t yn in psychiatryske ynrjochting delplante is, omdat de stoppen troch sloegen. Ik tocht, haw ik wol in goede mem foar jim west? Soenen der in boel bern wêze, dy’t harren mem sa faak gûlen sjoen hienen, soms dagen achter
| |
| |
elkoar. It hie allegearre sa oars, better kind, freugdefoller en ik seach Maaike wer boppe oan ’e treppen sitten, mei har nachtpon om ’e knibbels hinne: ‘As jim sa’n rûzje meitsje, kin ik net sliepe’ en ik tsjin myn man: ‘Dyn skuld’ en hy, lûd om better syn gelyk te krijen: ‘As in man dát al net iens mei.’ ‘Mar ik gean der oan kapot,’ en hy, rázend: ‘Dat is dan dyn eigen stomme saak.’ Se hammeren my noch troch de holle om, dy wurden fan myn god op ierde. Soe ik se oait fan myn libben kwytreitsje?
‘Bist stil, memmy.’
‘Ik harkje nei jim.’ Ik wist yn ’e fierste fierte net wêr’t se it oer hienen. Sibe beseach syn kistke noch ris, ûntdiek ynienen in ferkearde stip.
‘Hoe kin dy no ferkeard wêze?’ frege ik ferheard.
‘Net rûn, is wat útgliderich,’ sei er en besocht der mei syn neil wat giele ferve ôf te plúzjen.
‘Ofbliuwe, ju, it is no myn kistke en ik bin der ôfgryslike wiis mei.’ Noch in stik ierdbeietaart, en in glês sinaasappelsop.
Sibe frege: ‘Is hjir net ien?’
‘Ja, dêre, in man mei in koptelefoan op,’ sei Wytse.
‘Dat is Chiel,’ sei ik, ‘Ja, wy binne hjir hjoed mar mei syn beiden, de oaren komme jûn wer. Lekker rêstich. Op ’e oare ôfdielings binne fansels ek noch minsken. It hiele hûs is net leechrûn. Mar wa’t nei hûs mei, giet fansels.’
‘Fynst it hjir einliks wol moai? Skriuwst entûsjaste brieven moat ik sizze, mar as ik dit sa sjoch?’ Maaike seach my oan: ‘Wês ris hiel earlik memmy.’ En Sibe: ‘Kinst hjir wol gek wurde. Sa opsluten.’ Wytse: ‘Hoe lang moatst hjir noch bliuwe, tinkst?’
| |
| |
‘Ik hoopje, dat ik fan ’t simmer wer nei hûs ta kin. Se moatte der noch wat selsfertrouwen yn pompe. Dat is noch fier ûnder peil.’
‘En altyd mar prate?’ frege Sibe, mei in gesicht fan: ik wist wol wat ik leaver die.
‘No ja, en oefeningen en trainingen en yoga dogge wy ek en it is wol in leuke groep. Mar dat feroaret alle wiken sawat, giet ris ien fuort, komt ris ien by. Ik bin hjir hast it langste, mei Josine. No ja, it moat no mar even sa. Ik hoopje, dat ik dan as it safier is, wer gewoan, gesellich, sa as it heart, fierder libje kin. Sa as it gong, koe it net mear.’
Stilte. Gelokkich wisten se alles net. Soenen se ek noait te witten komme. Se hienen in mem mei senuwen, dy’t it sa no en dan witte woenen, dy’t net omgean koe mei har emoasjes en gefoelens, dy’t noait opkaam foar harsels en sa wienen der noch in rychje dingen.
‘En wy folleyballe en swimme, boetseare. Ik meitsje op ’t heden in prachtich ding. Dat fyn ik sels teminsten.’
‘Ik wist net iens, datst dat koest,’ sei Maaike, earmtakken op ’e tafel. Stikeltsjehier.
‘Nee, dat wist ik sels ek net. Giet ûnder lieding. Mar dit projekt, mei in grut wurd, is fan mysels. Haw ik hielendal allinnich útfûn. Twa frijende kikkerts.’
‘Witst dan hoe’t dy it dogge?’ frege Sibe.
‘Nee, mar se dogge it ek net. Se binne allinnich mar ferskriklike leaf foar elkoar.’ Der brânden triennen achter myn eagen, ‘sa leaf.’
‘Hoe witst hoe’t sa’n kikkert der presiis útsjocht. Dat moat dan hiel krekt.’
‘Och jong, dat haw ik allegearre opsocht, yn sokke
| |
| |
grouwe biologyboeken. Se ha se spesjaal foar my oanfrege. Fred, de psycholooch. It idee trof him, ik wit net wêrom. Ik bin der al wiken mei oan ’t wurk. It wurdt, as it wurdt sa as dat yn myn holle sit in hiel moai bysûnder byld. Heity krijt it fan my, kin er it op ien fan syn buro’s sette, as der teminsten noch in plakje oer is. Ja, ik snap ek net, dat ik it kin, mar hiel nuver, myn fingers geane soms fansels, en dy kikkerts sjogge echt.’
‘No oerdriuwst,’ seit Wytse en giet stean, hy moat nei de wc. ‘Wêr ha jim dy hjirre?’
‘Gô,’ seit Maaike en lûkt oan de hierkes op myn earm, ‘gô, memmy, wat leuk.’
‘As wy dea binne, heity en ik, is it foar dy, Maaike.’
‘No, wat is dat no wer foar nuver praat.’
Doe woe Sibe ris even sjen wêr’t Wytse west hie en ik sei: ‘Ik sil jim even myn keamer sjen litte, want ik ha in oarenien krigen. Dat haw ik jim al skreaun, mei sa no en dan wat sinne der yn.’
Gongen troch, treppens op.
‘Wat hast in frjemd heech bêd,’ fernuvere Maaike har.
‘Ha wy hjir allegearre,’ liigde ik. Hoe koe ik harren fertelle oer myn freeslike nachtmerjes, dy’t iderkear wer kamen. Dat ik mar rûn en mar rûn, gjin stap foarút kaam, en dat myn skonken dan ôfslieten, der neat fan oerbleau as stompkes. Altyd yn itselde nauwe strjitsje, mei de reade stiennen dy’t sa sear dienen en oan ’e ein fan de strjitte stie ivich, steefêst, myn man, mei of sûnder klean oan. Soms allinnich mei in himd oan. Mei syn earmen foarút: ‘Kom dan, kom dan.’ Slop fan it laitsjen wied er, mûle wiidiepen, syn
| |
| |
eagen koe ik wer net sjen troch syn donkere bril. Dan skreaude ik de hiele boel wekker, klapte fan it bêd ôf en dêrom hie ik in bêd krigen mei stekjes oan beide kanten. Sa’n mem hienen dy bern fan my no, ik skamme my djip, seach nei har rêgen, want se stienen nei bûtendoar te sjen; wat in moaie tún, wat in blommen, wat in moaie fiver. Sieten dêr ek fisken yn? Nee, der sieten gjin fisken yn. Wisten se it ferhaal fan de fiver? Ik naam oan, dat myn man it se net ferteld hie.
‘It rûkt hjir hielendal nei dy, memmy,’ sei Maaike.
‘O ja, hoe sa?’
‘Sa rûksto. It is hiel lekker, hear.’
‘No gelokkich mar.’
De rook fan ’e sliepkeamer thús. Jûns, sa hiel oars as moarns, as wy wekker waarden. De tekkens, de kûle yn ’e kessens, hoe skjin as alles dan ek wêze mocht, dêr sieten ús geuren oan, sinen en minen, troch elkoar hinne. Ik preau de ierdbeietaart wer yn myn mûle, messen snijden yn myn siel.
‘Ha jim it sjoen? Dan sil ik even sjen oft ik de kaai fine kin fan terapy, sil ik jim myn kikkerts sjen litte.’
Mar de kaai wie nergens te finen, en goed besjoen, wie dat myn eigen skuld ek noch, omdat ik frege hie oft de doar op slot koe. ‘Bist bang, dat dyn kikkerts der oars út hippe, Martha?’ hie Jacques frege en draaide de kaai yn syn kaaiehinger.
Wy kuieren it park troch, en de bosk yn, sa’n echt sneintemiddeisútsje. Sa as wy, lang, lang lyn, ek sneintemiddeis der mei de bern op út gongen as it moai waar wie: ‘Sille wy even nei de bosk?’ Krigen se in ijsko. Mar no ieten wy patat. ‘Troep,’ seinen wy, mar
| |
| |
wy ieten it op, sieten der mei oan in boskpaad, yn ’e sinne, en de nullen stieken troch myn tinne jurk hinne yn myn billen en Maaike lei har earm om myn skouders hinne.
‘Bist echt ús mem,’ sei se, ‘wy hâlde fan dy.’
‘Ik hâld ek fan jim,’ sei ik, ‘mar moatst noait te folle fan ien hâlde. Kinst der oan deagean.’
‘Té is fansels noait goed,’ sei Sibe, ‘mar sizze se dat hjir tsjin dy, datst der oan deagean kinst ast fan ien hâldst?’
‘Nee,’ sei ik, ‘dat is myn eigen útfining.’
Op ’e rêch leinen wy yn ’e sinne. De jonges mei de earmen op it liif, Maaike hie se nêst har lichem. In man en in frou rûnen ús foarby. Even flikkere de sinne op dy man syn trouring. Ik seach se nei, sa no en dan hâlden se elkoar even by de hân beet, as se tsjin elkoar kamen by it rinnen.
‘Hast wat mei dyn kontaktlinzen?’ frege Maaike.
Har ûntgong noait wat.
‘Ja, even trienje en dan is it wer oer.’
‘Hast faak wat mei dy dingen,’ sei Sibe.
‘Dat is net wier,’ sei ik, ‘ik tocht, datsto slieptest.’
‘Die ik ek, mar ik hear alles,’ sei er mei de eagen ticht.
Wat soe ik se meijaan foar ûnderweis? Wêr hie ik de plestikpûde? Hie ik him ek noch sa dellein, dat…
‘Wy ha fan alles hân, mem, wy hoege niks mei.’
Ja, dat soe al, noch sa’n ein foar de boech, en ik seach de giele pûde ynienen op it oanrjocht stean, lyk foar myn noas. Ik sei: ‘Jim meie der pas yn sjen as jim in oere riden ha, dus, as it healwei sânen is.’ Wy rûnen nei de auto, Sibe en Wytse foarop, Maaike en
| |
| |
ik der achteroan. Se sei: ‘Silst goed op dysels passe, mem. Bist wat meager.’
‘Nee wol?’
Wytse fage oer de ruten, makke de portieren los. It ôfskied. Je moasten yn it libben noait ôfskied hoege te nimmen.
‘No memmy,’ de iene nei de oare. Tuten.
‘Ik fûn it geweldich, dat jim hjir west ha. Wês foarsichtich. En de groeten oan allegearre.’
Ik skuorde in reade blom fan in strûk: ‘Jou dy oan heity.’
‘Wy belje wol wer op, wy skriuwe dy wol.’
‘Ja, ja,’ earmen ta de ruten út, remljochten foar de bocht, noch even, dan soe ik de auto net mear hearre.
‘Martha,’ sei Chiel. Hy stie ynienen foar my: ‘Memmedei. Dizze blommen ha ik fan ’e middei foar dy socht. Mei wat fantasije, do wat âlder, ik wat jonger, soest myn mem wêze kinne.’ Hy treau it bosk tsjin myn boarst oan, knope myn earmen der om hinne.
‘Kom,’ sei er, ‘bist in mem út tûzen, dat witte wy hjir allegearre, bist in frou út tûzen, Martha. Kom, kinst hjir net stean bliuwe. Kom mei, Martha. Dy blommen moatte yn ’e faas.’
|
|
Auteursrechtelijk beschermd