Frijende kikkerts

[p. 98]

Cecile

Frjemde reaksjes hat men: giet de belle en ik sjoch op myn horloazje. Healwei alven. Sa'n nuver knoffelich beltsje, dat ik der net iens wis fan wie oft er wol gongen wie. Mar ik die de doar iepen, in frou. Se frege: ‘Martha?’ Ik koe har net. Se sei: ‘Ik bin Cecile.’

Wie dat no Cecile. Se hie in bril op, dy't har eagen sa fergrutten, blauwe, hiele ljochte. In doekje om har hier hinne; lange, griene mantel. Pakje yn 'e hân.

‘Of is it te let?’ frege se, ‘soene jo al op bêd?’ Se sei ‘jo’.

‘Nee, nee hear. Kom der yn.’

‘Even mar.’ Se fage in bytsje foaroerbûgd wiidweidich har skuon ôf.

‘De mantel even út?’ Dit wie in mantel, dy't op in kleanstokje hearde te hingjen en ik gong nei de kast yn myn sliepkeamer om ien op te heljen. Se kaam my achternei, tocht, dat wy nei de wenkeamer rûnen. Ik sei: ‘Ik helje even in stokje.’

‘Mar ik hâld de mantel oan,’ sei se, ‘Dat sei ik dochs, ik bliuw net lang.’

‘Ja.’

Wy nei de keamer ta. Ik wie noch oan 'e tee, mar sij woe niks ha: ‘Gjin drokte’, se makke de knopen los, en loek foarsichtich har holdoekje ôf. Sitte op

[p. 99]

it rântsje fan 'e stoel. Twa helioform skuon nest elkoar.

‘Moaie keamer,’ sei se en seach om har hinne. Doe lei se it pak, dat se op 'e skoat hie, op 'e tafel del. ‘Sjoch Martha, meitsje it noch net iepen. Ik moat der even wat by fertelle, en dat is net sa maklik foar my. Mar ik ha my foarnommen om it no te dwaan.’

‘Myn kikkerts,’ tocht ik. Ik wist hast net iens mear hoe't se der út seagen en dochs, doe't ik dat grize papier seach, wie it, as sieten se my oan te sjen, dwers troch alles hinne.

‘Nee tankje, ik rook net.’

‘Ik oars ek net, mar no al,’ senuweftich socht ik om in jiskebakje en lúsjefers.

‘Martha, wol my asjebleaft leauwe, as ik sis, dat ik fan myn libben noch noait wat stellen ha. Sa bin ik net grutbrocht. Mar dizze kikkerts haw ik destiids... jou it sels mar in wurd. En wêrom? Ik wit it noch net. Hûnderttûzen kearen haw ik it my ôffrege: wêrom docht in minske no sokke dingen. Omdat ik it sokke minsklike beesten fûn, omdat it like oft se libben, wat moat ik sizze? Ik tocht: dy hâld ik, en ik die it. Ik die it, Martha, ik begryp it noch net, mar ik die it. Doe't ik it dien hie, koe ik it oan gjin mins sizze. Hoe freeslik dat is, je kinne noch better ien deaslaan, dan wurdt der mei jo oer praten. Mar as jo, sa as ik... Ik hie se al earder werom jaan wold, mar ik koe de moed net opbringe. No binne se wer te plak. Meitsje no it pakje mar iepen.’

Se knikte my ta mei har grutte eagen en hâlde de hannen yn 'e skoat, frimeljend mei dat doekje. It

[p. 100]

wie krekt oft har wangen út trijehoeken bestienen, sokke nuvere strepen rûnen der troch hinne.

De fruchtegrysmoaldoaze, it pypskom, de watten. ‘Ja, ja, ja.’ Ik koe niks oars sizze, troch in waas siet ik nei myn beesten te sjen.

‘De eagen folgje jo, wêr't je ek binne yn 'e keamer,’ sei Cecile, ‘dêrom haw ik se nei in skoftke yn 'e gongkast setten. Ik koe dy fergrimende blikken net langer ferdrage. Se sille hjirre by jo, dêr't se thúshearre...’

‘Ja, o ja, ja...’ Ik aaide oer de kopkes, de poatsjes, de bealchjes, myn, myn, myn eigen kikkerts, in stik fan myn libben, dêr wienen se wer, hoe wie it mooglik.

‘Binne jo net lilk op my, Martha?’

‘Nee, ik bin bliid. Ik hie tocht, dat ik se noait wer sjen soe...’ en ik tocht, ast aanstûns fuort bist, gean ik der noch in hiel skoft nei sitten te sjen.

‘Dan is der noch in kwesje,’ sei se saaklik. Ik sette de kikkerts op 'e lytse tafel en sij wachte oant ik wer op 'e stoel siet.

‘Jo man.’

‘Is dat no noadich?’ frege ik.

‘Ik ha oars net ien, Martha. Ik moat it kwyt en ik wol it witte. Ik bin hielendal allinnich op 'e wrâld. Mei myn neven en nichten haw ik amper kontakt. En myn hûn is dea. Myn kollega's haw ik net wer sjoen, doe't ik der út gong op it stedhûs mei sykteferlof. Elkenien hat sa syn dingen, is it net sa? Ik wist net dat er troud wie. Hy sei, dat er ek allinnich wie, him sa iensum fielde, dat de muorren op him ta kamen, hiel begrutlik wied er en dat er in frou

[p. 101]

noadich hie om op him te passen. Ik hie altyd op myn mem past, oant it lêste ta. Net it alderlêste, se is my noch krekt ûntkaam, stoar, doe't ik it hûntsje útliet. In minske kin net op twa plakken tagelyk wêze. Dat fine se noait út. Mar hy hat my misbrûkt, oan alle kanten. Hy hat dingen mei my dien, dy't ik oan gjin mins doar te fertellen en dy't ik mysels noait wer ferjaan kin.’ Se slokte, sette har bril wer te plak, dy't nei foaren ta gliden wie.

Ik sei: ‘Cecile, ik wol dy dingen net witte. Ik ha der niks mei noadich. Dat is foarby, hielendal foarby.’ ‘Foar my net, Martha. Ik ha noait fan him hâlden. Ik woe foar him soargje, sa as ik ek foar ús mem soarge hie. Mear net. Want ik ferdraach de iensumens net, doe al net. Ik bin altiten bang yn 'e hûs, sels oerdei. Ik tocht, sjoch ris oan, binne wy beide holpen.’ Se prate as sei se in leske op. Se wachte even, naam doe de tried wer op.

‘Doe kaam ik der achter dat jo opnommen wienen en dat jo wer thúskomme soenen en it wie, as krige ik in klap yn it gesicht: wie dy man troud? Ringen draacht men tsjintwurdich ek net mear. Sokke dingen, Martha, dy lês je, besteane net echt. Net yn 'e wrâld, dêr't ik yn libje. Ut sa'n húshâlding kom ik net. De eagen hiene my fansels iepen gean moatten, doe't ik it hearde fan dy beestjes. Dat net hy, mar dat jo se makke hienen. Dy saak ha se doe yn 'e doofpot treaun, omdat... Ja, wêrom? Haw ik ek noait begrepen. Omdat hy hy wie. Moaie boel. Hy hâlde fan jo, sei er en dat woed er útlizze oan my, hoefolle as er fan jo hâlde. Hy die hiele lange ferhalen, dêr't ik niks mei te meitsjen hie en ek neat

[p. 102]

fan begriep. En dan belle er wer op, hoe't it mei my gong. Ik slaan der, leau ik, wat nuver yn om, Martha, mar ik woe jo sizze, dat ik net sa'n frou bin, dy't der mei de man fan in oarenien fan troch giet. It hat in grut fersin west. En dat soe ik witte wolle: bin ik der de skuld fan dat jo hjir sitte en net mear by him wenje?’

‘Nee,’ sei ik koart.

‘It hàt meispile,’ sei se, ûnfoarstelber grutte eagen troch dy bril: ‘Jim wienen mear as tritich jier troud. De saak mei him en my hat tolve dagen duorre. Mar dêrnei binne jo net wer by him kommen.’

‘Nee, mar ik wol der net mear oer prate, Cecile. Wy binne útpraat dêroer. Ik wol wol oer wat oars prate, mar dêr net oer. Ik ha myn kikkerts werom, en dêr bin ik alderôfgryslikste wiis mei. Ik tankje dy der tige tige foar, en fierders...’

‘Dan hat it dòchs meispile,’ hâlde se oan, ‘Martha, it achterfolget my, dei en nacht. It is noait by my wei.’

‘Ik sei dochs fan nee.’ Ik begûn te snauwen, dat woe ik net, mar ik ferlear myn geduld, hie skjin myn nocht. Dat mins helle my it bloed ûnder de neils wei.

‘Ik ha al jim sulver noch poetst. Dat wie der wol oan ta.’ Se knope it sjaaltsje om har holle. Ik sei net dat se noch wol even sitten bliuwe koe. Mei twa stappen wie se by de doar, stie yn 'e gong. Ik moast aveseare om har der út te litten.

‘Dach Cecile.’ Ik woe har in hân jaan, mar se hâlde de hannen yn 'e bûse.

‘Dach Martha. Ik wie dus èk in haadstik. Ik haw it

[p. 103]

altyd witten.’

‘Ast it persee wolst,’ tocht ik en seach har nei, hoe't se mei har wide mantel wapperjend oer de galerij der fan troch gong, as waard se achternei sitten. Se seach net noch even om. Ik bleau yn 'e doar stean en rôp, dat se de doar fan 'e lift al foarby wie. Mar se hearde my net. Se sette har hannen op it muorke en wipte omheech. Doe liet se har oer de râne hinne glide.

‘Cecile,’ raasde ik de buorlju nei bûten.

‘Witst wa't it is, Martha?’ frege Karel. Hy hie de pyama al oan.

‘Ja,’ sei ik, hielendal oerstjoer.

‘Belje ik de plysje,’ sei er, ‘en dan rêde jim jim der fierder mar mei. Dat is dan de twadde al dizze moanne. As it sa moat, gean ik hjir wei te wenjen.’