De spiegel der jongers
(1860)–Lambertus Goetman– Auteursrechtvrij
[pagina 25]
| |
Bylage.I.o Hemelsche conine, God almachtich,
vader, sone ende heilige geest,
drie personen, een God warachtich,
verleent ons gracie ende wijsheyt meest,
hier so te leven onbevreest,
dat wi moghen, sonder sneven,
metten enghelen houden feest,
hier boven in 't eewich leven!
Een materie heb ie gheheven,
voor jonghe kinderen sonderlinge,
ende wten latijn in duytsche besereven;
God gheve, dat iese mach volbringen!
Men sal de kinder tot duechden dwingen,
wanneer si comen ten verstande:
als 't wisken groen is so salmen 't wringen,
't is quaet oude honden leren gaen in banden.
Niet willen leeren is een seande,
consten te eonnen is grote eere;
al sijn die consten menigerhande,
wie consten can, hi es een heereGa naar voetnoot(1).
| |
[pagina 26]
| |
II.'t Is nog beter 't seyl gheswicht
dan te leven in overmoet;
op aerden en is gheen dinck so licht,
ten valt hem swaer, die 't node doet.
Veel dinghen hebben die erancken spoet,
mids traecheyt, die 't wel versint;
mer winninge maect den arbeit soet,
ende maeet den vroeden diewil blint.
Die menige is gaerne daer omtrent
daer af ontfanghen is den raet;
mer wie dat goet oft gave mint,
hi en vraecht niet hoe 't den armen gact.
Inwendighe haet ende eyghen baet,
die hebben Rome ghedestrueert,
ende jonghen raet, dese drie, verstact,
hebben diewil 't recht verkeert.
Hi is ter werelt nu gheeert,
die lose vonden vinden can;
sulcke consten men nu studeert:
ic wise u 't vonnisse, wijst mi den man.
Waer blijft die arme meusche dan
als hi voer 't recht sal doen sijn woert?
den rijcken helptmen haest daer van,
die arme wert daer cleyn ghehoort.
Metten ouden hout altijt accoort,
die God ontsien, waer ghi verkeert.
So seggen die lieden van di, rechte voort:
‘die jonghe es wijs ende wel gheleert.’
Der kinder sinnen, die 't wel grondeert,
sijn onbelast van eenighen bedrive,
ghelije een tafel reyn geplaneert,
daermen in goet oft quaet mach seriven.
| |
[pagina 27]
| |
En hebt geen sprake met lichten wiven,
si breiden haer net, ghi wert verspiet;
wacht u daer voer bi uwen live,
al spreken si schoon, si en meynen 't niet.
Tot gheene tiden, wat di ghesciet,
en wilt dijn eere nyet overgheven;
al hebdi liden oft verdriet,
wilt altijt op hope leven.
Wy vinden in 't latijn bescreven,
dat hope is dat beste goet:
si can den mensche vruechden geven,
ende tot allen dinghen goeden spoet.
Hout dijn tonghe in dijn behoet,
en draecht op niemant nijt of haet.
Sijt altijt huesch, toont bliden moet,
wanneer ghi achter straten gaet.
Eert elcken na sinen staet,
ende weest niet stom ghelijc die dycren.
Sijt rijp van wesen, hebt goet gelaet,
en bringt voort geen nieuwe manieren.
Sijt rechtvaerdich in 't hantieren,
met Gode ende eeren wilt u gheneren.
Leert wijsheit pleghen aen die mieren,
die 't somer socken dat si 's winters verteren.
En wilt niet volgen al dijn begeren:
mer di besniden in allen dinghen,
noch tegen die waerheyt en wilt sweren,
ghi soudt u siel in laste bringhen.
Gheen loghentalen suldi minghen
in woerden, die ghi doet vermaen;
en wilt niemant tot boosheit dringhen,
so suldi goeden loon ontfaenGa naar voetnoot(1).
| |
[pagina 28]
| |
III.Op dinen vrient en sijt niet te vry:
men kent geenen vrient dan inder noot,
staet hi u dan met herten bi,
het is dijn vrient, ie segt u bloot.
Ten is geen heere van macht so groot,
die gheen vrienden te doen en heeft.
Hi is veel geeker dan een quckenhoot,
die den eenen om den anderen gheeft.
Al te haest es hi ghesneeft,
die hem aen een riet wil houwen:
soe vaert hi, die op heren steeft;
men salse niet te nauwe betrouwen;
Die vrientscap begeert van vrouwe,
die leeker sijn ende seer vertaert,
wie gheven mach, hi wert onthouwen,
is hi ghebaert oft onghebaert.
Een luttel goets is haest ghescaert,
die gaerne tot allen mercten gaet;
wie dat omden ouder spaert,
mi dunct, hi heeft der wysen raet.
Die ouder en heeft geen meerder smaet
dan Venus te begheren boven cracht;
want vanden vrouwen wert hi ghehaet,
ende van oude matronen seer veracht;
Sy en hebben niet eens ghedacht
minne te draghen op yemant el,
dan op die ghene, die dach ende nacht,
connen hantieren der minnen spel.
Als ghi wert out, bedwinct u wel,
al heeft u een matrone verspiet;
sy heeft u lief, niet om u vel,
mer om u ghelt, ende anders niet.
| |
[pagina 29]
| |
Liefde te draghen en es gheen verdriet:
een wijf te nemen es goet spel;
enGa naar voetnoot(1) trouter gheen, wat u geschiet,
ghi en kentse te voren wel.
Dinen vrient te manen en sijt niet fel,
die u te dienste heeft ghestaen;
sidi hem sculdich, betaelt hem snel,
soe suldi prijs ende danek ontfaen.
Heeft di dijn vrient yet mesdaen,
en wilt dat metten swaerde niet wreken;
gheeft hem goede woerde ende laten gaen,
men sal 't di grote eere sprekenGa naar voetnoot(2).
| |
IV.Nu hoort een weynich na mijn woert,
sinte Augustijn doet ons vermaen:
so wie devotelijc misse hoort,
seven duechde sal hi ontfaen.
Die eerste duecht, na mijn verstaen,
verleent hem God tot sijnre baten;
sijn dagheliex broot sal hi ontfaen,
daer bi hi leven mach hi maten.
d'Ander duecht is, ghi moecht vaten,
dagelijese sonde, verstaet mi wel,
ende ydel glorie wert hem versaect,
hoort die misse, dat segghe ic di.
Ten derden mael, so dat hi
quytseellinge crighe, rechte voort,
van vergheten sonde ende wesen vry,
hoort die misse onghestoort.
| |
[pagina 30]
| |
Die vierde duecht, die ghi nu hoort,
dat die mensche niet en mach
sijn siele verliesen, verstaet dat woert,
hoort hi misse op dien dach.
Die vijfste duecht, die ie versach,
misse te horen mach, hi verwerven,
al waer hi in noch so quaden ghewach,
hi en sal niet onversienlie sterven.
Die seste is van sulcken bederven,
dat hi gheestelijc mach ontfaen
Gods lichaem, ende dacrtoe erven
dat rijcke Gods, na mijn verstaen.
Die sevende is, na mijn vermaen,
van sulcker macht ende ghewelt,
dat alle die trappen, die si gaen,
van den enghelen werden ghetelt.
Wie misse hoort, die wert ghestelt
tot allen duechden ende wel ghefondeert
die seven vruchten, voer vertelt,
van Gode te erighen, na sijn begheerGa naar voetnoot(1).
| |
V.Ick bidde u, kinder, doer die doot,
die Cristus sterf aen 't eruce machtich,
onthout dese leere, cleyn ende groot;
spiegelt u hier in met sin bedachtich,
ende aenroept altijt God almachtich;
dat hi u verlichste dinen gheest,
dat ghi moecht comen in 't rije warachtich,
daer bliscap sal wesen alder meest,
| |
[pagina 31]
| |
ende dat besitten onbevreest
van eewen tot eewenGa naar voetnoot(1), sonder begeven,
ende metten enghelen houden feest,
hier boven in dat eewighe leven.
Die dese materie heeft besereven,
ende in rymen heeft versaemt
voer Gode moet hi sijn verheven,
Lambertus Goetman es hi ghenaemt.
In 't selve jaer, hier nae gheraemt,
Dusent CCCC.LXXX en acht,
Was dit boeexken, soe dat betaemt,
den derden dach in maert volbracht.
deo gracias.
|
|