Metamorphosis naturalis

Ofte historische beschryvinghe vanden oirspronk, aerd, eygenschappen ende vreemde veranderinghen der wormen, rupsen, maeden, vliegen, witjens, byen, motten ende dierghelijcke dierkens meer

[p. 135]

LXXIV. Bevindinge.

DEsen worm af-gheteyckent inde volghende af-beeldinghe aen de letter A. heb ick gevonden onder eenen yseren smelt-kroes. Hy is seer strijdt-baer, ende verslint de wormen die ghewoon zijn alderley rupsen te verslinden, waerom ick hem den onvertsaeghden genaempt hebbe. Ick stelde hem in een porceleyne komme, ende voegde daer by vier gheele wormen welcke alle andere rupsen verslinden, gelijck te sien is inde volgende af-beeldinge. Hy vattede dadelick dese geele wormen met sijn scheere inden hals, ende neepse vast toe, ende sooch ^s alsoo de selve wormen uyt:

s De onderlinghe vyandtschappen die tusschen de dieren, so inde zee, als op de aerde ende inde lucht ghevonden worden, ontstaen gemeenelick uyt gebreck van voedsel, ende daerom wordense meest ghespeurt tusschen de dieren die ontrent de selfde plaetsen verkeeren, en eenderley voetsel gebruycken of de geen die d'een d'ander tot spijse dienen. Ja door ghebreck van voedsel, sullen dickmael de dieren van een soorte tegen malkanderen vechten, ghelijck inde zee-kalveren te sien is; ja somtijts d'een d'ander verslinden. Maer als de dieren overvloedt van voedtsel hebben, so vechten sy so veel niet tegen malkanderen, maer leven dickmael seer vreedsamentlick, gelijck breeder by Aristoteles te lesen is in sijn negende boeck vande historie der dieren cap. 1. d'erhalven achten wy het voor een fabel, dat tusschen de wolven en schaepen (gelijck eenige meenen) een verborgen antipathie ofte tegenheyt ende haet of af-keericheyt zy; dan alleenelick dat de wolven de schapen beminnen om te eten, ende tot dien eynde vervolgen, niet uyt haet tegen de schaepen, maer liefde tot haer selven. Uyt dese fabel schijnt oock een ander versonnen te zyn, namelick, dat alsmen op twee trommelen slaet, daer van de eene met een schaeps vel, ende de ander met een wolfs-vel over-trocken is, dat dan de trommel met het schaeps-vel over-trocken, geen gheluyt en geeft.
Maer dit wort echter van velen voor waerachtigh gehouden, ende (somen segt) door de ervarentheydt bevestight; dat de honden die menschen vervolghen die ghewoon zijn daghelijcx veel honden doodt te slaen, hoewelse die lieden noyt te vooren gesien hebben. Item, dat de paerden als sy gaen voor-by eenige plaetsen daer doode paerden liggen verbaest worden, ende niet wel en konnen bestiert werden: dat oock insgelijx de ossen ongeern gaen door plaetsen daer ossen gheslacht zijn; ja oock somtijts vlieden vande gene die gewent zijn ossen te slachten, hoewelse die andersints noyt gesien en hebben. Welcke dinghen alle sonder twijffel ontstaen door dien eenigen reuck ende geur vande kleederen der ossen-slagers, of van de gemelde plaetsen af-vloeyen, door welcke dese beesten ontstelt ende beroert werden.

[p. 136]

ende hoe sich de wormen wronghen en draeyden, soo hielt hy sich gansch stil sonder eenige beweginge, tot dat

[p. *115]

[p. 137]

hyse also gedoodt ende vernielt hadde. Op de volghende figuyre kont ghy sien het wijfken van desen worm, welcke ick by malkanderen ghevonden heb, ende zijn beyde van gelijcken aerdt.