Op zoek naar een bezield verband. Deel 2

[p. 2]

Utrecht 1935

[p. 5]

Verantwoording

De reden tot publicatie van de in dit deel bijeengebrachte geschriften van H. Marsman is in de eerste plaats die van samenhang met deel i. Ik wil de lezer inzicht geven in het bronnenmateriaal dat ten grondslag ligt aan de daar gepresenteerde studie, voor zover dat bronnenmateriaal afkomstig is van Marsman zelf. Omdat hij zich bij de samenstelling van zijn driedelig Verzameld werk (Amsterdam etc. 1938) liet leiden door in kwalitatief opzicht zeer strenge, maar tevens zeer persoonlijke maatstaven, werd een aanzienlijk deel van zijn voordien in boek- of andere vorm gepubliceerde oeuvre daarin niet opgenomen. Mijn overwegingen zijn dus vooral van praktische aard geweest: veel van wat moeilijk bereikbaar was, heb ik toegankelijk en controleerbaar willen maken.

Men zal evenwel niet alles, dat in het Verzameld werk ontbreekt, hier aantreffen; daartoe zou minstens nog een deel als dit noodzakelijk zijn. Bij mijn keuze ben ik uitgegaan van het criterium van relevantie voor wat ik in deel i ter sprake heb gebracht, en verder door wat ik op persoonlijke gronden nuttig en interessant vond met betrekking tot een aantal aspecten van Marsmans schrijverschap. Ten overvloede zij vermeld dat ik niet naar esthetische maatstaven heb geselecteerd.

De ordening is gebaseerd op twee principes: chronologie en gelijksoortigheid van teksten. Poëzie, verhalend proza en kritiek en essay zijn zoveel mogelijk gescheiden. Hier en daar is gekozen voor een thematische rangschikking. Er is op deze wijze een onderverdeling gemaakt in rubrieken, die worden ingeleid met een cursief gedrukt commentaar van informatieve aard. Ten dele wordt daarbij teruggegrepen op analyses en conclusies van deel i, voor een ander deel kom ik tot bevindingen waarvoor het betoog in deel i geen ruimte liet.

De tekstpresentatie is conform een eerdere publicatie of, in geval van inedita, gebaseerd op het handschrift. Herkomst is onder iedere tekst tussen haakjes en in cursieve druk vermeld. Evidente drukfouten zijn stilzwijgend verbeterd. Bij translitteratie van handschriften is een diplomatische weergave aangehouden, met uitzondering van de in rubriek 16 opgenomen hoofdstukken van de onvoltooide roman De twee vrienden, overgeleverd in het handschrift van mevr. R.L. Marsman-

[p. 6]

Barendregt die door haar man werd gedicteerd. De door haar gemaakte aperte fouten, verschrijvingen en onjuistheden zijn door mij stilzwijgend gecorrigeerd, in een enkel geval naar aanwijzing van D.A.M. Binnendijk.

Een tekstkritisch apparaat van de varianten, die vooral bij Marsmans gedichten veelvuldig zijn, past naar mijn mening niet in de opzet van deze publicatie. Niettemin acht ik een kritische editie van al het werk van Marsman in de toekomst zeer wenselijk. Eventueel kan de hier opgenomen bibliografie van alle publicaties van Marsman daarvoor een grondslag vormen. Ik heb bij het samenstellen van deze bibliografie naar volledigheid gestreefd, maar moet daaraan toevoegen dat compleetheid alleen al niet bereikt is, doordat de herkomst van een aantal ongedateerde kranteknipsels in het Marsmanarchief van de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag (sg. 58 D 47) niet getraceerd kon worden. Bij het samenstellen van de bibliografie van publicaties over Marsman werd volledigheid daarentegen niet beoogd. Zo zijn de meeste artikelen uit tijdschriften wel vermeld, maar de artikelen uit dag- en weekbladen slechts voor dat kleine deel, dat mij als het belangrijkste voorkwam.

J.G.