Logo DBNL
Vlaemsche dichtoefeningen (1858)

Vlaemsche dichtoefeningen

(1858)–Guido Gezelle–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Mondamin.

Amerikaensch Verdichtsel over den oorsprong van het Maïs of Indisch kooren.(3)

 
Luistert hoe dat Hiawada
 
Vastte en in den bosch ging bidden:
 
Niet om rappigheid in 't jagen,
 
Noch bedreven hand aen 't visschen,
 
Noch om zege toen het stryd was,
 
Noch vermaerdheid by de stryders;
 
Maer om 't geen het 't volk mogt baten,
 
Om het welzyn van de volken.
 
 
 
Eerst, en om aldaer te vasten,
 
Bouwd' hy bin' den bossche een Wig-wam,
 
Naest het blinkend Grootzee-water,
 
In het blyde en lustig voorjaer,
 
Binst de mane van de blâren.
 
Menig wondren droom aenschouwd' hy
 
Binst dien zevendaegschen Vasten.
 
Op den eersten van de dagen
 
Ging hy wandlen in de bosschen:
 
Zag den hert in 't werfhout springen,
 
Zag 't konyn zyn pypen graven,
 
Hoorde 't trommel-slaen van Bena
 
Den Phesant, hoorde Ad-ji-do-mo,
 
't Eekhoorntje, in zyn eekels raetlen,
 
Zag de duive, O-mee-mee, zitten
 
Maken in den pynboom, en de
 
Wilde Ganzentroppen, Wae-Wae,
 
Hoog omhoog naer 't Noorden varen,
 
Ruischen, razen over 't Moerland:
 
Heer des levens zeid' hy treurig
 
Moet een mensche daermeê leven?
 
 
 
's Anderdags, terwyl hy vastte,
 
Ging hy achter 't vloeijend water,
 
Door de Mus-ko-dei, de bilken,
 
Zag het wildrys, Ma-no Mo-nie,
 
Zag de blauwe bees, Mi-na-ga,
 
Zag O-do-nim, zag de boschbees,
 
Zag Sja-bo-min, zag de Kruisbees,
 
Zag den druivelaer, Be-ma-gut,
 
Hangende aen de vlindertakken,
 
Stoorende in de lucht alomme:
 
Heer des levens, sprak hy treurig,
 
Moet een mensche daermeê leven?
 
 
 
Op den derden van de dagen
 
Zat hy naest het meer en peisde,
 
Naest het stil doorschynend water;
 
Zag den steurvisch, Na-ma, smakkend,
 
Droppels slaen lyk Wampom kralen,
 
Zag den gulden baers, den Sa-wa,
 
Lyk een zonnestrale in 't water,
 
Zag den snoek, den Mas-ke-no-za,
 
Zag den haring, O-ka-ha-wis,
 
Met de sja-ga-sjie, de krifte:
 
Heer des levens, riep hy treurig,
 
Moet een mensche daermeê leven?
 
 
 
Op den vierden dage vastte en
 
Lag hy krachtloos in zyn Wig-wam
 
En, van op zyn looverbedde,
 
Keek zyn half ontloken ooge,
 
Vol van duister droomgewemel,
 
Over 't zwymlen van de landschap,
 
Over 't glimmen van het water,
 
Naer de slapengaende zonne,
 
Toen een jongman kwam genaderd,
 
In een kleed van groen en geluw,
 
In het purperwendig dumster
 
Van de slapengaende zonne:
 
Groene pluimen droeg zyn voorhoofd
 
Over 't gulden lyzig hoofdhair.
 
Staende vóór den open deurweg
 
Keek hy lange op Hiawada,
 
Keek meêdoogende en met weemoed
 
Op zyn krachtloos lyf en wezen
 
En hy sprak gelyk den wind, die
 
Door de toppen waeit der boomen:
 
Al uw bidden, Hiawada
 
Geldt omhoog daer, in den Hemel,
 
Want gy niet, gelyk alle andren,
 
Bidt om rappigheid in 't jagen.
 
Noch bedreven hand aen 't visschen,
 
Noch om zege toen het stryd is,
 
Noch vermaerdheid by de strydren,
 
Maer om 't geen het volk mag baten
 
En om 't welzyn van de volkren;
 
Van den Heer des levens wegen
 
Kom ik, Menschenvriend, Mondamin,
 
U berigten ende leeren
 
Hoe met werken ende zorgen
 
Gy zult krygen wat gy vraegdet.
 
Laet dat looverbedde, o jongheid,
 
Staet om tegen my te worstlen.
 
 
 
Hiawada, zwak van honger,
 
Rees dan op zyn looverbedde,
 
Liet het duistre van zyn Wig-wam
 
En in 't bleuzende avondscheemren,
 
Kwam hy worstlen met Mondamin,
 
Wiens genaken hem de koenheid
 
Dreef in d'hersens, in den boesem:
 
Leven, hope en krachten voeren,
 
Weêr vernieuwd, door spiere en zenuw.
 
Zoo, zy streeden daer te samen
 
In de slapengaende zonne:
 
Zwaerder, zwaerder wies het stryden:
 
Sterker, sterker Hiawada,
 
Dat het avond wierd en donker,
 
En de reiger, de sjoe-sjoe-ga,
 
Van zyn wykplaetse in de moeren,
 
Zyne klagt uitsmeet en kloeg van
 
Bittren hongersnood en weedom.
 
't Is genoeg! zei toen Mondamin,
 
En hy loech op Hiawada,
 
Morgen, als de zonne omleege is,
 
Kom ik nogmaels stryden... Morgen.
 
Hy was weg en niet meer zigtbaer...
 
Of hy neêrzonk lyk de regen,
 
Of hy wegzwom lyk de snoek doet,
 
Zag noch hoorde Hiawada,
 
Wist niet anders als dat hy daer
 
Half ontzenuwd en alleen stond,
 
Met het smoorend meer beneên hem,
 
Onder 't zwanklend sterrewieglen.
 
 
 
Als 't nu morgen was en, 't daglicht
 
Uit den hoogen Hemel dalend,
 
Lyk een kole vier beneên viel,
 
Uit den heerd des grooten Geestes,
 
In de waters, verre westwaerd,
 
Kwam Mondamin, kwam hy worstlen
 
Andermael met Hiawada;
 
Kwam zoo lyzig als de dauw komt
 
Die uit ydle lucht geschapen,
 
In de zelve wederom keert;
 
Die gedaent' heeft als hy grond raekt,
 
Die geen menschen ooge zien mag
 
Eer hy komt en toen hy weg vaert.
 
 
 
Driemael streeden ze op malkander
 
In de slapengaende zonne
 
Dat het avond wierd en donker;
 
Dat de reiger, de sjoe-sjoe-ga,
 
Van zyn wykplaetse in de moeren,
 
Luide kloeg en riep van honger.
 
Horkend... gaf Mondamin over
 
En hy stond daer vol van schoonheid,
 
Met zyn groen en geluw kleed aen:
 
Weg en weder ging de pluimbos,
 
Zwanklende onder 't asemhalen,
 
En, lyk dauw, zoo perelde op hem
 
't Zweeten van 't geweldig worstlen.
 
Riep hy toen: o Hiawada,
 
Moedig hebt ge op my gestreden:
 
Driemael kloek op my gestreden,
 
Hy die ziet, de Heer des levens,
 
Zal den zege aen u verleenen -
 
En hy loech op Hiawada -
 
Morgen zal het worstlen uit zyn,
 
Zal het vasten uit zyn; morgen
 
Wordt gy winnaer ende meester;
 
Maek me een leger, ende, leg my
 
Waer de regenvlage aen my kan,
 
Waer de zonnestrale aen my kan;
 
Stroop deez' kleeren groen en geluw
 
Af, en doe den pluimbos van my,
 
Leg my neêr in de aerde en strooi die
 
Zachte, lyze, en mulzig op my,
 
Laet geen menschenvoet my stooren,
 
Laet geen worm, geen wied my stooren,
 
Laet geen ka-ga-gie, geen rave
 
Hier verkeeren en my kwellen;
 
Komt gy zelf, komt gy, hier wachten
 
Tot dat ik ontwekkend opstae,
 
Leve, en weder voor den dag kom.
 
Zeggende in dier voegen, ging hy.
 
Hiawada sliep, en rustte.....
 
Toch, hy hoorde Wa-wo-nei-sa,
 
Whippoorwill den vogel, klagen,
 
Klagen eenzaem op zyn Wigwam.
 
Hoorde Se-bo-wi-sja storten,
 
Hoorde 't rullen van de beke
 
Helmen door-end-door de bosschen,
 
Hoorde 't zuchten van de branken,
 
Die al wiegewagen waeiden
 
In 't voorbygaen van den nachtwind,
 
Hoorde't, lyk een verre-af-ruischend
 
Droomgefluister bin' de nachtrust:
 
Hiawada sliep..... hy rustte.....
 
 
 
Met den morgen kwam Nokomis;
 
Op den letsten van de dagen
 
Bragt zy Hiawada voedsel,
 
Bragt hem voedsel ende tranen,
 
Want de ziel mogt hem ontvaren
 
Om het vasten en den honger;
 
Doch hy nutte noch en raekte
 
Niets med'al, en zei: Nokomis,
 
Wacht tot dat de zon is slapen,
 
't Moet eerst avond zyn en donker,
 
Laet den reiger, den sjoe-sjoe-ga,
 
Eerst van op het blakke moerland,
 
Roepen dat het daglicht uit is.
 
Huiswaerd ging Nokomis weenen
 
Weenen om heur Hiawada,
 
Want de kracht mogt hem begeven
 
En het vasten leed en schae doen.
 
Hiawada zat en beidde
 
Naer de komtste van Mondamin,
 
En als 't schaduwbeeld der boomen
 
Langzaem naer den Oosten langde,
 
Met het vallen van de zonne,
 
Die lyk 't Rooblad in het najaer
 
Op het water viel, en wegzonk,
 
In den boezem van de waetren,
 
Hei! Mondamin, jong en jeugdig,
 
Met zyn gulden lyzig hoofdhair,
 
Met zyn groen en geluw kleed aen,
 
Met zyn langen lieven pluimbos,
 
Stond en wenkte voor den deurweg,
 
En, lyk een die slapend wandelt,
 
Bleek, verwezend, doch onschrikbaer,
 
Kwam te voorschyn - Hiawada:
 
Kwam en worstelde Mondamin...
 
Rond en rond hem reed de landschap,
 
Boom en Hemel keerden omme
 
Bin' hem sloeg zyn herte en hupte 't
 
Lyk de steurvisch in de nette
 
Hupt, en wrikkelt door de maschen;
 
Lyk een ring die gloeide, rond hen
 
Stond en gloeide heel de kimme,
 
Met wel honderd zonnen, die het
 
worstlen scheenen aen te schouwen.
 
Al med' eens stond Hiawada
 
Gansch alleen daer, op de russchen:
 
Hygende van 't danig weren,
 
Buiten asem van te stryden:
 
Vóór hem, zonder ziele of leven,
 
Lag Mondamin, met zyne kleeren,
 
Hair en pluimbos al in vlenders,
 
Lag daer, dood, in 't avond scheemren.
 
Hiawada zegevierend
 
Groef een graf, zoo 't was bevolen:
 
Stroopte 't kleed uit van Mondamin,
 
Deed den pluimbos van zyn voorhoofd,
 
Lei hem in den grond en strooide er
 
Zachte, en lyze, en mulzige aerde op,
 
Daer de reiger, de sjoe-sjoe-ga,
 
Van op 't eenzaem blakke moerland
 
Riep en kloeg zyn bittre klagte
 
Van de pyne en van het wee-doen.
 
 
 
Huiswaerd zwymeld' Hiawada
 
Naer de woonste van Nokomis,
 
Want zyn zevendaegsche vasten
 
Was nu t'enden en verleden,
 
Doch het perk bleef niet vergeten,
 
't Worstelperk, alwaer Mondamin
 
Lag, vergat hy noch verliet hy.
 
Naer de grafsteê van Mondamin,
 
Waer hy sliep in goed en kwae weêr,
 
Waer zyn pluimbos, waer zyn kleeren
 
Lagen welkren, in 't geweerte,
 
Daer kwam daeglyks Hiawada
 
Zitten waken ende zorgen
 
Dat de zwarte grafsteê mulzig,
 
Lyze, en vry van worm en wied bleef;
 
Luide schold hy, en verschuwde,
 
Met getier den ravenkoning,
 
Ka-ga-gie, den ravenkoning,
 
Tot dat eens, één pylde priemke
 
Groen uit de aerde en langzaem opwaerds
 
Botte, en, nog een, nog een, nog een,
 
En, aleer de zomer uit was,
 
Stond het graf vol blinkend Maïs,
 
Met zyn looverkleed rondom hem,
 
Lang, en lys, en geel van hoofdhair.
 
Blyde riep toen Hiawada:
 
't Is Mondamin! 't is Mondamin!...
 
't Is de menschenvriend Mondamin!
 
En hy ging weêr tot Nokomis,
 
Naer I-ag-oe, naer den spotter
 
Ging en sprak hy: Ziet gy 't Maïs?
 
Zeid' hun al zyn wondre droomen,
 
Zei zyn worstlen en zyn winnen,
 
Zei hoe 't Maïs hem geschonken
 
Wierd, om altyd 't volk te neren,
 
Achter dezen, als het najaer
 
't Lang groen loof verguld had, als de
 
Teêrgezapte koorens harder
 
Wierden, en zoo geelwe als Wampom,
 
Hiawada sleet het Maïs,
 
Stroopte 't uit zyn bruine kleêren,
 
Blootte 't lyk weleer den worstlaer,
 
En verkondigde aen de volkren,
 
Onder 't vieren van ‘Mondamin’
 
't Nieuw geschenk des Grooten Geestes.

Letterlyk uit het Engelsch van Longfellow.


Vorige Volgende