Vlaemsche dichtoefeningen
(1858)–Guido Gezelle–
Auteursrechtvrij
[pagina V]
| |
Aen de Studenten van 't Kleen Seminarie te Rousselaere.Is er, naer oud gebruik, eene opdragt noodig en een voorreden aen deze myne Vlaemsche Dichtoefeningen, zoo is 't by regte naer u dat ik my wenden moet, beminde en dierbare Leerlingen; voor u, naest God, zyn ze gemaekt en uitgegeven, aen u ook, naest Hem, ben ik ze by dezen opdragende. Oefeningen zyn het en pogingen, onvoldoende genoeg, | |
[pagina VI]
| |
't is waer, maer toch goed van meeninge en opregt van inzigt, om het aenschouwen van natuerlyke, zedelyke en christelyke schoonheid, dat uwe en myne ziele voorenzweeft, zoo getrouw als 't zyn kan, in onze tale en mondsprake, af te schetsen en te verbeelden. Pogingen zyn het, om ons vlaemsch vooren te staen en te doen gelden, als meêgeregtigd om deel te maken van de tale des grooten Dietschsprekenden Vaderlands; tale, waervan de woordenschat nog niet verzameld is, waervan de spraekwetten alle dage nauwkeuriger uitgezocht en geboekt worden. Pogingen om u, studerende Jongheid, dichterlyke en altyd beminnelyke jeugd en jongelingschap van Vlaenderen, tot gelykdanige, ja treffender krachtinspanning aen te sperken en te bewegen; immers rondom ons wordt het van langst om wyder en grooter; gedachten, menschen en zaken vliegen met de snelheid van den bliksem over end weder, 't roert alles en 't waegt dat er is: zoo behooren wy dan ook sterker hand te slaen en gesloten te houden aen al wat er nog vlaemsch is: aen vlaemsche tael, aen vlaemsche zeden, aen vlaemschen, dat is katholieken Godsdienst en Christene Godvruchtigheid. Wy weten 't wel, anderen verstaen het zoo niet, en, terwyl zy de Moedertale voorenstaen, zoeken zy de Religie der Vaderen leed te doen, zoo dit niet eerder hun eigen zelven leed en schande bereiden is; ja zy hangen er een vlaemsch tapyt voor waer zy zitten werken in 't donker, de valsche muntenaers! Vlaemsch is het aenzigte wel dat gy op uw munte slaet, vlaemsch luidt het opschrift, maer vlaemsch is het herte niet, noch vlaemsch is het binnenste: 't is valsche | |
[pagina VII]
| |
munte, die, volgens oud gebruik, met 'nen nagel aen den toog moet:
Slaet al wat Kwaepenninck is,
Slaet Kwaepenninck aen den disch;
Dat van Brugge tot in Ghent,
Heer Kwaepenninck stae bekent
Als dat hy Kwaepenninck is:
Slaet Kwaepenninck aen den disch!
Alzoo luidt het lied, en vlaemsche munte, wil zy deugen, moet gangbaer zyn tot Roome toe. Eindelyk, pogingen zyn het, om, al waer 't een yzeren, toch één schakel te meer aen de keten te doen, van zoo veel treffelyke en christelyke taeloefenaers, die eertyds hier in Westvlaenderen, zoowel als in andere streken, waer men Dietsch hoort, een vrye, ongeborgde en onverwrongene tael spraken en schreeven. Hope in tusschen tyd, beminde en dierbare Leerlingen, dat gy lieden ook wel uw deel zult doen en uwen kant keeren: want 't is er onder u, zoo God hun het leven geeft en zyn heilige gratie, die gouden schakels misschien aen de keten zullen toevoegen, als zy komen te verstaen hoe katholiek, hoe regt, hoe zeedbaer en hoe dichterlyk ons Vlaenderen nog is en hoe schoon, hoe schoon zyn tale, ja,
In Vlaendren blinkt de Hemel blauw,
Gelyk op alle stranden;
In Vlaendren straelt de morgendauw,
Gelyk in ander' landen.
In Vlaendren slaet de beek heur lied,
Al zwemt er geen Naiaden;
En zoetjes ruischt de wind in 't riet,
Of schoon we Eool versmaden.
| |
[pagina VIII]
| |
De Maen by ons is geen Godin,
Maer 't Beeld der zuivre Maged,
De Moeder van de zoete Min,
Wien 't vlaemsche hert behaget.
Lyk elders riekt de roos hier goed
Hier klinkt der vooglen tale,
En Philomele zingt er zoet,
Al heet zy Nachtegale.
De jonge wiedster galmt heur lied,
Van 's morgens vroeg aen 't polken,
En ze antwoordt dien ze niet en ziet:
Den leeuwerke in de wolken.
Den Vlaming, onder 't dak van strooi,
En valt geen wyn te drinken,
Toch ziet hy, rond zyn veugelkooi,
Zyn rype druive blinken.
En haelt men uit de druive alhier
Geen wyn, voor valsche Goden,
In Vlaendren pinkelt 't vlaemsche bier,
Uit edel graen gezoden.
Het bietje brengt uit veld en wee
Den honing in de buiken,
En de olie, 't zeem, het was, de mee:
't Groeit in onz' koolzaestruiken.
O landeken! o zyt maer kleen;
Niet meerder zou 'k u geren;
En 'k zien u - zulk en is er géén -
En 'k zien u toch zoo geren!
| |
[pagina IX]
| |
Myn Vlaendren! dat en moogt gy, noch
En zult gy nooit veranderen,
Onleugenachtig heet gy nog:
‘Het Katholieke Vlaendren!’
En nievers, in géén ander land,
Hoe vruchtbaer 't moge wezen,
Kan Jesus, in zyn blinkend hand,
Meer Hemelbloemkes lezen.
O landeke! ja zyt maer kleen;
Niet grooter zou 'k u geren;
En 'k zien u, - en 't en is maer één -
En 'k zien u toch zoo geren.
Myn Vlaendren spreekt een eigen tael;
God gaf elk land de zyne,
En laet ze ryk zyn, laet ze kael:
Ze is vlaemsch, en ze is de myne!
Ze is vlaemsch! en die zyn vlaemsch veracht,
De tael van dien verdwyne,
Verdwyn' hem met de sprekenskracht:
Ze is vlaemsch, en ze is de myne!
Staet op dan! 't vrye vlaemsche lied!
Geen valsche dichtpatroonen,
Geen vreemde oneigen klanken: niet
Als Christen-Vlaemsche toonen!
Voor aleer deze voorreden te sluiten moet ik met onzen ouden Maerlant ‘den Vader Vlaemscher Dichtren al te gader’ verschooninge vragen over die | |
[pagina X]
| |
weinige plaetsen waer myn schryf- of spelgebruik van dit van andere zou kunnen verschillig zyn,
Ende omdat ic Vlaminc ben,
Met goeder herte biddic hen,
Die dit Dietsche sullen lesen,
Dat si mijns genadich wesen;
Ende lesen sire in somich woort,
Dat in haer land es ongehoort,Ga naar voetnoot(*)
zoo gelieven zy om uitleg en verantwoording de woordenlyst te rade te gaen.
G.G.
Rousselaere, in 't Kleen Seminarie, op O.H. Hemelvaert. A.D. 1858. |
|