Werken. Deel 1
(1907)–Julius de Geyter–
Auteursrecht onbekendKeizer Karel en het rijk der Nederlanden
[pagina 188]
| |
IIZoolang ze bloeide aan zijn zijde,
Was Isabella de Benijde.
Er was geen opstand hier. Zij zag
Noch hoorde er tranen of geklag.
Wat z' er wou heelen, wàs geheeld;
Wie z' er bedeelde, wàs bedeeld,
Of wees het af, op fijner toon
Dan of het daalde van een troon.
| |
IIIaant.Maar zon verschroeit, genot vermoeit:
Nog in haar jeugd was de bloeme verbloeid.....
| |
[pagina 189]
| |
IVaant.Zij liet hem kinderen na, doch geen
Als die van Rozemonde, neen!
Eilaas, een Flips die tijgerstanden
Zou slaan in Neerlands ingewanden.....
| |
Vaant.Ook Margareetha was de baan
Van alle vleesch reeds opgegaan,
Den vlaamschen volke tot gedenken,
Van 't vele dat zij konde schenken,
Niets latend dan 't gevoel hoezeer
Zijn macht geknakt was en zijn eer.....
Zij had het Fransch ten troon verheven,
En met het Vlaamsch den spot gedreven.
Niet zij had den Waal de verwaandheid verleerd:
Hij had uit den Hove gansch Neerland beheerd.....
| |
VIaant.Livina wachtte, wachtte, wachtte,
Tot haar de sluier als versmachtte.
't Was heur verlossing. Want de Gilden
Herwilden plots wat z' immer wilden.
Gent stoof op met wreed geweld:
't Moest al verplet zijn of geveld
Wat wederstaan, wie paaien zou.
Dan stikte d' arme, d' arme vrouw.....
| |
[pagina 190]
| |
VIIToen zag de Keizer rond zich heen:
Hij stond met Gent nu schier alleen.....
| |
VIIIaant.Wat blies Cazalla hem in 't oor?
Hij steeg te paerd met zweep en spoor;
En rende, bukte, staroogde, als
Lag ergens een prooi, en was hij een jakhals.
Hij rukte vooruit, vooruit naar 't noorden:
Zwom stroomen door met steile boorden;
Reed om noch zwichtte voor gevaar;
Doorbrak alleen een legerschaar;
En, viel zijn ros, had hij 't vermoord,
Besteeg een ander, en vloog voort.
Cazalla volgde met een drom.
Wat scheelde 't hem? Hij zag niet om.
Hij hield, met onheil in 't gezicht,
Den blik maar op de prooi gericht.....
| |
IXaant.Zóó kwam hij aan; zóó zag hij Gent.
‘Bouw op dien heuvel mij een tent!’
En waar de beul nog gisteren zat,
Zat hij, vóór zijn geboortestad.
Hij zat er lang. Op zijne stem
Schaarde een leger zich rond hem,
Een leger van vreemden, verhit om in 't noorden
Te rooven, te schenden, te branden, te moorden.
| |
[pagina 191]
| |
Geen vuurmond riep hem wellekom.
Geen vlag woei uit van steen noch dom.
Wel rezen de torens nog boven de wallen,
Maar ze lieten gelui noch gebeier weerschallen.
Zelfs Roeland hing in 't Belfort stom.
‘Sla mij den Keizersmantel om!
Breng kroon en scepter.’ En ter poort
Reed hij aan 't hoofd des legers voort.
Dat leger stroomde uren, uren.
Gent moest vol tot aan zijn muren.
De straatgrond dreunde van den schok
Der krijgsmacht die erbinnen trok.
Wat prachtige vrouwen in prachtige bouwen
Kregen de krijgers hier t' aanschouwen!
Zoo hij maar spoedig Rozemond
En kinderen een beschermer zond?
Doch neen; hij dacht beschaamd eraan
Hoe 't eens zijn bode was vergaan.....
Als Gent nu onder het plettrend gewicht
Van vuurmonden, wagens en paerden ligt;
Als Ebro, Tiber, Donau toonen
Wat krijg al maakt van vurige zonen,
Trekt hij, de Keizer, in 't kasteel
Waar 't Graafje gespeeld had op dons en fluweel.
‘Mijn Grooten, komt, verzelschapt mij.
Ook gij, Cazalla; en, beul, ook gij!’
| |
Xaant.Hij zat er op zijn Graventroon,
Met Keizersmantel en Keizerskroon,
Den scepter in de rechter hand,
Het bloote zwaerd ten anderen kant.
| |
[pagina 192]
| |
‘Sta rond uw Keizer, adeldom!’
En allen schaarden zich erom.
‘Zit neer, Cazalla. Beul, sta recht,
Als Moorenkoning, zoo men zegt.
Zet open de zale, en open de poort:
Het worde door heel Gent gehoord.....’
En als nu 't volk, eerst half beschroomd,
Dan diep beangst, was toegestroomd,
Toen sprak de Keizer, en zijn toorn
Kon ieder uit zijn stemme hooren:
‘Beul, vóór 't oude Gravenslot,
Richt ge straks een flink schavot!
Plant ook palen,
Om koppen op te laten pralen!’
En men zag
Nog dien dag
Bloed langsheen die stijlen loopen;
Koppen staan met d'oogen open.
Het waren de Clasen, de Meyen, de Wilden;
Het waren de koensten uit de Gilden.
En men hoorde: ‘wee en wach!’
‘Mijn Hoogbaljuw, neem 't geld nu af
Dat mij hun grimmigheid niet gaf!
Ontneem hun dubbel, tot hun straf!
En bant, onthoofdt ge, radbraakt gij,
Dier goed ook mij!’
Nog rookten koppen op de palen,
Als kinders bedelend gingen dwalen,
Buiten Gent,
Krankzinnig schier van zulk ellend.
| |
[pagina 193]
| |
Rukt los de Kist; laat hier ze sleuren,
Met al die Vrijheden en Keuren:
Ik wil de laatste zelf verscheuren,
En steek z' in brand!’
't Granieten Belfort werd doorbroken;
In al zijn schatten 't vuur gestoken;
Door heel het volk geknarsetand:
‘Vlaanderen wordt een slavenland.....’
‘Het storme nooit van 't Belfort meer!
Haakt Roeland uit; werpt Roeland neer;
Slaat stuk zijn brons!’
En de klok die zoo zege voor hem had geluid,
Stampte men den toren uit;
Ze donderde neder tot den grond;
Spanjaards en Duitschers dansten er rond;
Maar Gent riep: ‘Wee!’ en ‘Schand over ons!’
‘Elk huis nu binnen! Zoekt buks en zwaerd;
Laat bijl noch blaaspijp aan een haerd:
Laat kei noch kruit!
Breekt open dan de Gildekamers:
Rooft z' allen uit; maakt alles buit;
En sluit,
Sluit z' eeuwig toe met staal en hamers!’
En wat hij zeide, wat hij dacht,
Het werd volbracht.
‘Geen poorten meer, geen wal, geen vest!
Ik rukke binnen 't muitersnest
Langs oost of zuid, langs noord of west:
Legt alles plat!’
En weer - ontmanteld werd de Stad.
| |
[pagina 194]
| |
‘Men bouw mijn leger een kasteel!
En steekt gij ooit het hoofd nog op,
Dan blijft uw grijze saterskop
Niet heel!
De Roeulx, mijn trouw Croï,
Zorg gij, dat dit geschie!’
Nu werd half de stad geslecht,
Kerken mee in puin gelegd;
Duizend vreemden, dolven, dolven:
Het moest er staan als een rots in de golven.
En kom nu, Stadsraad! Krijschers, komt!
Uw stijve ruggen nu gekromd!
Komt bloot en bevend aangegaan,
Met niets dan hemd en hangstrop aan!
Val, helsch gebroed,
Mij zóó te voet!
Ik laat u niets dan onmacht meer.
En wee! begint gij weer:
Dan braakt u mijn kasteel
Op elke romp een bekkeneel!’
En in den stoet van die, gebogen,
Tot hem nu togen,
Viel vóór zijn woning, zwaar als lood,
Een Deken dood.....
| |
XIOp zwarte paerden trok een macht
Van ruiters Gent uit, vóór den nacht;
En pas in 't donker lag het land,
Of 't Leeuwennest ging op in brand,
| |
[pagina 195]
| |
Het Leeuwennest, het heilig Slot,
Waar 't volk in hoopte als in God.
De stad werd licht: het vuur weerscheen
Op menig toren, menig Steen.
Een weeklacht sloeg omhoog, alsof
Eerst nu een onheil allen trof.
Wat rampen kraaiden uit de kammen,
De roode kammen dezer vlammen!
Niet koel nog waren asch en puin,
Als vracht op vracht reeds met arduin
Heenrolde van het brandtooneel,
Tot opbouw van het dwangkasteel.
En 't was met blijdschap in het hert
Dat door de Roeulx gebeiteld werd:
‘De torenhoeken dezer vest
Staan op graniet van 't Leeuwennest!’
| |
XIIaant.Men voelde: 't was een spaansche haat;
Voor Spanje deed hij Gent dien smaad;
Hij lei voor Spanje slavenbanden
Om gansch de vrije Nederlanden:
Wat Gent ontweldigd werd, kon dat
Nog 't recht zijn eener andere stad!
| |
XIIIHoe werd gewrokt om zulk verraad!
Hoe werd getoornd, maar ach! te laat.
Waarom geen storm geluid, als Gent
Vernam dat hij kwam aangerend?
Waarom den Grooten Standaard niet
Heromgevoerd in 't vlaamsch gebied?
| |
[pagina 196]
| |
Waarom in 't veld niet aangevallen,
Niet voortgekampt aan poort en wallen?
Te laat! Te laat! 't Kasteel rijst op,
Geduchter dan schavot en strop.
| |
XIVaant.En Joris? Toen van schaamt en spijt
Zijn moeder stierf, en Gent den strijd
Op dood of leven aan dierf vangen,
Zag men zijn hoofd zwaarmoedig hangen.
Nog hoopte hij. Maar bij de tijding
Van zulk een tiegersche kastijding,
Van zulk een wraak als Karel ploog,
Werd hij een leeuw met bloed in 't oog.
‘Laat mij matroos zijn op de Meeuw:
'k Ben ook een Krijscher,’ spreekt de leeuw.
En mee vliegt hij ter wilde zee;
Uit dorst om weerwraak vliegt hij mee.
Men staat met deernis hem t' aanschouwen.
Zijn eerlijk hart, zijn blind vertrouwen
Vervloekt hij nu. Waarom zijn plicht
Ook tegen Karel niet verricht?
Wie 't volk vermoordde, dàt zijn broeder?
Zij leefde nòg misschien, zijn Moeder.....
Toch zij, die andere Moeder toch,
's Lands grijze Vrijheid, leefde nog!
Zooveel men eens van hem verwachtte,
Zooveel hy nu zich-zelf verachtte:
‘'k Was ook al een die redding droomt,
Maar voor wat bloed teruggeschroomt.....
Er hoeft een arm, er hoeft een degen,
En ik ben op de knien gezegen!
| |
[pagina 197]
| |
Komt hier dan ooit een man die sticht,
Het Stamrijk sticht, ons recht en plicht?
Zal eeuwig ons volk dan maar razen en prevelen,
En eeuwig zich laten gebieden en knevelen?
‘Spaar niets meer,’ spreekt hij, ‘kapitein....
Een volk is groot, een mensch is klein.....
Een volk, 't zijn duizenden geslachten
Die 't zelfde denken, 't zelfde dachten;
't Is ééne ziel, 't is ééne geest
Voor al wat komt en is geweest.....
Spaar niets meer wat die grootheid schendt.....
Spaar geen die Neerland trof in Gent.....’
En Beyaert zegt: ‘Het eerst van allen
Was een Borluutshoofd dat moest vallen.....
Het stond ook 't hoogste op zijn paal.....
- Ik weet het, 'k weet het altemaal.....
- Gelukkig zijt gij hier! En thans,
Het bloed uws ooms, de moord des lands,
Zoover de waereld strekt, gewroken!’
En ziet, gedaan wordt als gesproken.
De Meeuw vliegt over d' oceanen;
Sticht brand en ramp, zaait rouw en tranen;
Doet Karel verbleeken, als hij hoort
Wat schepen z' al ten gronde boort;
Wat rijkdom in den schoot der golven
Door zulken kaper wordt bedolven.
Wel zendt hij oorlogsbodems uit;
Maar velen maakt de Meeuw ook buit;
En wie ontvliedt, brengt hem de maar:
‘Weer hìer een verbrand, en gezonken een dàar.....
- Een vracht met goud, van Peru's kust,
Die weeral in den afgrond rust....’
| |
[pagina 198]
| |
Zoo duurt het, duurt het; doch altijd
Kan hij niet duren, zulk een strijd.
Op 't water ook wint eens de macht
Die Nederland ten onder bracht.
De Krijschers weten 't, maar wat nood?
Niet één van allen vreest de dood.
Daar klinkt op eenmaal uit den mast
Een kreet die al het volk verrast:
‘Ik zie den Ebro..... Niet alléén.....
Met zes galeien om zich heen.....’
Hij is met perusch goud bevracht,
Voor Spanje nieuwen trots en kracht.
All' oogen staren Joris aan:
‘Wat werd op dien Ebro met u eens begaan!’
Doch reeds weerschalt het, kort en luid:
‘De vlag in top! De zeilen uit!’
En, als een gier op duiven, schiet
De Meeuw naar de vloot die zij naderen ziet.
De Carmen snijdt zij door in twee;
De wrakken zinken weg in zee;
En, hoe hij dondert, hoe hij moordt,
Den Ebro klampt zij nu aan boord.
Daar braken vijftig monden schroot,
Van alle zijden, schroot en dood.
‘Het zij gedaan!’ zoo galmt een schreeuw;
‘Gedaan!’ roept Willem, ‘ook met de Meeuw!’
Een weg wordt met bijlen gebaand naar het kruit:
‘De lont erin!’ is 't wild besluit;
En als een vuurberg, bloedigrood,
Springt zij het ruim in, vermorzeld, de vloot.
't Wordt alles verzwolgen, tot schuim en gerucht....
't Geheim bewaren zee en lucht.....
|
|