| |
| |
| |
X.
Het was aen een groot en vierkantig gebouw, hetwelk ter haest met planken was opgeslagen, dat Vertiko en de kleine slaef stil bleven. Daer binnen had men een twintigtal vrouwen opgesloten, slavinnen, welke aen den boord der Samber, na den dood hunner bloedverwanten, door de overwinnaers waren ontvoerd geworden. Nu die vrouwen van alle bescherming ontroofd bleven, hadden de Romeinen hen tot het verrigten der gemeenste werken in het vreemde kamp gedwongen. Groote yzeren ketels, welke over blakende vuren hingen,
| |
| |
waschtobben, keukengerief, voorwerpen van allen aerd, getuigden dat de vreemdelingen al het mogelyke nut uit hunne gevangenen wilden trekken. In de houding, in de gebaren, in gansch het wezen dier slavinnen was er nogtans eene grootheid, die aen den eerbied en het ontzag deed denken, waermede zy in vroegere dagen moesten omringd zyn geweest. Allen waren echtgenooten of dochters van belgische opperhoofden. Toen Cesar aen het kleine overblyfsel van den nervierschen stam zyne wetten had opgedrongen, waren die vrouwen door hem als gyzelaers genomen, om zich door hunne gevangenschap van de volkomene onderwerping huns volks te verzekeren, of om zich over den heldenmoed der verwanten op eenige dier slagtoffers te wreken.
Voorzeker had dit verblyf van jammer en lyden hartverscheurende klachten gehoord, brandende tranen zien vloeijen; - nu nogtans klonk er eene maegdenstem, in een lied, zoo zacht, zoo betooverend, dat de vrouwen, een voor een, hunne ketels, hunne bezigheden verlieten, om de jonge zangster te naderen, haer aen te zien en naer dien zang te luisteren.
Zy zingt, de maegd, van een vroeger vaderland! van helden, die gestorven zyn, om hun volk, om hunne eer, om hunnen eigen haerd te verdedigen! Zy zingt van vroegere vryheid, van vroegere feesten, van vroegere liefde, van alles wat haer eens dierbaer
| |
| |
was!.. Zy zingt voort - en voor een oogenblik glimlacht zy weder zalig; want zy heeft eenen naem genoemd, die nu nog haer het hart doet beven! Het is eenen beminden dien zy toelacht, eenen beminden die nogtans zoo als andere duizende krygers in den grooten stryd gevallen is! Dit herdenken doet haer lied voor eenige stonden tot tranen versmelten; doch weldra klimt het weder hel en levendig: - zy roemt de dapperheid der gestorvenen!... Daer klinkt in haer gezang den naem van der slavinnen volkstam!... Zy herhaelt sidderend dat betooverende woord! - Zy vergeet den dwang der gevangenschap; - en al die vrouwen vergeten het vernederende werk, om slechts te luisteren, te luisteren naer dit lied, welk hun van het vervlogene geluk spreekt!...
Zy zong hem nog voort den zang der liefde en der vryheid, toen eensklaps eene ruwe, vermaledydende stem de hare overschreeuwde. Achter de maegd stond een man, met den arm dreigend verheven; er slingerde boven haer hoofd een lederen riem door de lucht - en de nederdalende geessel sneed over hare tengere schouders!
De zang hield op; - zy was schuldig! Het opgelegde werk was door de opwelling harer jonge ziel onderbroken geworden; en het was eene misdaed in de slaverny den naem des vaderlands, der vryheid, te doen hooren!
| |
| |
Het hoofd buigende, bedekte de zwakke vrouw haer aenzicht met de handen, terwyl de slingerende riem op nieuw zich bytend om hare naekte schouders kronkelde. Zy weende - niet om het lyden, neen! maer om de schaemte, die haer onder de baldadige kastyding den maegdenblos op de wangen deed branden.
Toch verhief zich reeds ten derden male den arm des slavenwachters, om nog te slaen - toen op eens eene der aenwezige vrouwen voor uit kwam en dien dreigenden arm terug hield, om den slag van hare jonge gezellin af te weeren.
Verstomd van woedende verwondering bleef de romeinsche krygsknecht, met opgehevene hand, de vrouw aenstaren, welke zich tusschen hem en zyn slagtoffer durfde plaetsen. De hairen dier vrouw waren reeds met grysheid doormengd; maer de gestalte des lichaems, welke zy in gansch hare verhevendheid oprigtte; de verontweerdiging, die op haer voorhoofd gloeide, en de onverschrokkene vastheid van den blik, dien zy op den dwingeland vestigde, maekte haer nog schoon, nog krachtig, als hadde zy haer boven al de magten der aerde, by het zien des onregts en der wreedheid, kunnen verheffen.
Geen der omringende slavinnen was er die niet beefde; alleen de oude vrouw bleef kalm en gestreng. Onder haren verwytenden blik voelde de vreemdeling zyne woede ten toppunt stygen. Hy sprong eenen stap ach- | |
| |
terwaerts, om met meer kracht te kunnen slaen; - de lederen riem siste weder door de lucht en nu viel hy herhaelde malen neder op de gryze hairen, zoo als hy de schouders der jonge maegd gekwetst had.
De oude, belgische slavin liet het hoofd niet zakken, maer bleef den beul in de oogen zien, even verachtend en trotsch, als ware zy onder die slagen ongevoelig gebleven. - Wat was haer het lyden des lichaems, aen haer, wier harte inwendig onder het wigt der rampen was uit gebloed! aen haer die gansch eenen stoet van zonen naest hunnen vader op het slagveld had zien sterven! aen haer, die de weduwe van Boduognat was!
Nog sloeg de romeinsche lafaerd voort; maer eindelyk toch voelde hy zyne wreedheid tegen over die gryze vrouw onmagtig worden; zyn arm werd vermoeid en haer hoofd bleef even krachtig verheven. Het was hem verboden de slavin, op welke Cesar prys had gesteld, om haer te Roomen gedurende zynen zegeprael te toonen, ter dood te brengen. Met vloeken en onder het uiten der schrikkelykste bedreigingen vertrok de slavendryver, zweerende te zullen weder keeren.
Roode, bloedige strepen waren op het aenzicht en om den hals der oude slavin geteekend. Nogtans slechts toen zy hare oogen over de omringende vrouwen liet rondgaen, was het dat er eene traen over hare wangen kwam vloeijen. Zy weende niet over haer zelven; zy
| |
| |
weende over hare gezellinnen, over de kinderen des vaderlands.
Niet een woord kwam nu de droeve stilte verstooren. De ongelukkige vrouwen eerbiedigden het gevoel, dat na zulke pynvolle vernedering door de weduwe van den nervierschen vorst moest verkropt worden. Zy werkten weder voort, in de stilzwygendheid der wanhoop zonder nog te durven opzien. Het meisje dat door haren zang de eerste oorzaek van de onbeschofte wreedheid des Romeins geweest was, wendde alleen van tyd tot tyd hare betraende oogen nog naer de oude vrouw, welke afgezonderd in eenen hoek van het planken gebouw was gaen zitten. De jonge maegd zag het, hoe dof en somber het hoofd harer stoutmoedige, gryze beschermster nu ten gronde boog; zy hadde zich aen de voeten dier oude vrouw willen gaen nederwerpen, om door zoete woorden en zoenen hare smarte te lenigen. Nogtans zy durfde het niet: misschien was het bespiedende oog van den krygsknecht nog op hen gevestigd, om eene rede voor nieuwe baldadigheden, voor nieuwe folteringen te kunnen vinden. Wel werkten ook hare handen; doch hare ziel voelde zich hoe langer hoe meer tot de eenzame, lydende moeder getrokken - tot dat zy eindelyk de vrees overwon en eenen stap deed om de oude vrouw te naderen.
Iemand was haer voorgekomen. Vertiko had van aen de deur des gebouws gansch dit tooneel bygewoond.
| |
| |
Toen de romeinsche krygsknecht vertrok, was hy binnen gegaen. Sedert een oogenblik had hy zich naest Boduognat's weduwe gaen neder zetten. Daer zegde hy, luid genoeg om door de andere slavinnen gehoord te worden:
‘Vrouwe! ik moet u spreken; doch wat ik u te zeggen heb, zal een geheim tusschen ons twee blyven.
De slavinnen, die het naeste by waren, voelden haer genoodzaekt, hoe vurig ook hunne nieuwsgierigheid was, zich te verwyderen, om het gesprek dat ging plaets grypen, niet te verstooren.
‘Welk belang hebt gy in de rampzalige, die ik ben? - had de oude vrouw gevraegd.
‘Ik ken iemand die veel, oneindig veel belang in uw stelt.
‘Neen, ik ben eene slavin - tevens weduwe en kinderlooze moeder - ik moet in deze wereld vergeten zyn.
‘Al uwe kinderen zyn aen den boord der Samber niet gevallen! - antwoordde Vertiko; zyne stem werd fluisterend.
‘Hoe weet gy dat? Gy waert dan dáér? - en bevend van aendoening had de slavin des arm des Gals vast gegrepen.
‘Ik was niet daer. Nogtans heb ik meer verzekering, dan hadde ik zelf de lyken uwer zonen geteld.
‘Ach!... Wat weet gy? - Spreek! - bad de moeder
| |
| |
en in den toon harer stem kwam eene onbeschryfeiyke vrees, vermengd met eene hoop, die door ongeduld aen de foltering van den angst grensde.
‘Ik ben tot u gezonden door iemand, die niet langer uwe slaverny in het kamp der Romeinen dulden wil, die u verlossen zal!
De oude vrouw schudde wyfelend het hoofd.
Vertiko bragt zyne stem nog op lageren toon, als of hy vreesde door iemand anders gehoord te worden; zich tot aen het oor der vrouw buigende, zegde hy:
‘Ik kom tot u in name van uwen zoon, van Siegfried!
‘Siegfried!... Hy leeft nog!... Hy weet dat de vyanden zyne moeder tot slavin durfden maken!... Dank! Goden dank!
‘Zwyg!... Wees bedaerd!... Ik kan slechts eenige oogenblikken hier blyven, en wy mogen ons niet verraden.
De moeder luisterde niet meer; zy had haer lyden vergeten; zy had de handen biddend zamen gevouwen en hare blik was vochtig van dankbaerheid ten hemel gewend.
‘Toen uw zoon de zending volbragt had, welke hem door de ouderlingen was opgelegd, heeft hy in deze streken de tyding van den noodlottigen slag vernomen. Siegfried bevindt zich thans in de belegerde stad.
| |
| |
‘En myn zoon denkt aen zyne oude moeder nog? Siegfried vergeet de arme slavinne niet?
‘Hy zelf zal u de vryheid brengen; want zyn har heeft de grootheid van Boduognats helden geslacht en de Romeinen hebben reeds geleerd, dat zyn naem als de beteekenis der wraek te vreezen is.
‘Niet meer alleen zyn om te weenen!... Weder eenen zoon hebben! - eenen zoon, dien ik nog zal kunnen beminnen! En gy zegt dat gy Siegfried gesproken hebt! -
‘Ik achtte het tot een geluk my met de boodschap der kinderliefde te belasten. Dezen nacht nog was ik in de belegerde stad. Doch daer ik al de uitwegen ken, is het my gelukt in het romeinsche kamp te dringen, zonder ergwaen op te wekken, vermits ik hier een vreemde koopman ben!
‘O! daer voor zult gy gezegend zyn, dat gy eene ongelukkige moeder hebt troost gebragt!
‘Ik eerbiedig Siegfried - en hy heeft my eene schitterende belooning beloofd, indien ik tot u spreken kon. Hy verlangt slechts een bewys te hebben, dat gy hem volgen wilt, dat gy hem verwacht; - en dezen avond nog zult gy hem zien!
De moeder bragt hare handen op het hart; zy zocht iets dat daer verborgen was. Het was eene kleine, gouden ketting, welke haer op den dag harer echtverbindtenis door Boduognat, als huwelyksgift, gegeven
| |
| |
was, en welke zy tot nu toe aen de roofzucht der Romeinen had weten te onttrekken. Het heilige gedenkteeken der liefde werd nog eenmael op hare lippen gedrukt; dan reikte zy het den verrader toe. Zoodra Vertiko de langvormige, kronkelige schakels van het halscieraed der belgische vrouw zag, stak hy de hand grypend uit; reeds raekte hy het goud aen; er flikkerde een duivelsche zegeprael op zyn voorhoofd - toen de oude vrouw de ketting terug trok.
‘Neen, ik mag myn kind niet zien! - zuchtte zy - Hoe zou Siegfried zonden gevaer hier in het midden zyner vyanden komen?
‘Dat u dit niet verontruste. Het zal duister zyn; ik kan hem den weg toonen; wy zullen niet gezien worden.
‘Indien hy gevangen werd?
‘Mag hy dan niets wagen, om zyne moeder aen de vyanden te ontvoeren?
Het voorhoofd der oude vrouw boog zich onder diepe overweging ten gronde. Misschien zag zy in verbeelding den zoon, nu haren eenigen! geknield aen hare voeten; misschien hoorde zy den klank der mannelyke stem van haer kind nog eenmael haer moeder noemen.... De vernederde slavin voelde voor eenige oogenblikken misschien haer weder trotsch en gelukkig. En zy bleef onbewegelyk als hadde zy gevreesd te vroeg den droom der moederliefde te doen verdwynen...
| |
| |
‘Geef! - zegde Vertiko, terwyl hy poogde het halssnoer uit hare handen te nemen - Geef hier! Siegfried moet u dikwyls die ketting hebben zien dragen. Hy zal haer kennen. Geef! Dezen nacht nog zal hy met u zyn!
‘Ik mag niet! - en hare oogen bleven onafgebroken op de vroegere gift van haren echtgenoot gevestigd - Ik mag myn kind ten mynen voordeele aen het gevaer niet blootstellen.... O, ik zou nogtans myn Siegfried ééns willen zien! één oogenblik vry zyn, vry met hem! - Goden! - zy kon niet verder spreken, de arme moeder: haer kloppend hart scheen onder de verschillende aendoeningen te moeten bezwyken.
‘Siegfried heeft kracht en behendigheid genoeg om zich uit het gevaer te trekken. Daerenboven, voor hem ook kan er geen geluk zyn, zoo lang zyne moeder in de slaverny is.
‘Neen, neen! - riep de oude vrouw uit, regt staende, grootsch van zielemagt, en Vertiko van haer afstootende - Neen! de moeder der zonen van Boduognat mag niet zwak zyn!... Indien gy Siegfried nog zien kunt, zeg hem dat ik hem lief heb, lief zoo als eene moeder den laetsten harer zonen kan lief hebben; maer dat ik slechts van verre hem mynen zegen en myn vaerwel wil toezenden!... Zeg hem dat, ter redding van de weinige dagen, welke my overblyven, ik aen het vaderland geenen stryder onttrekken zal!...
| |
| |
Zeg aen myn kind dat hy stryde, tot den laetsten adem stryde, dat het geslacht van Boduognat niet eene uer hebben mag om aen zyne eigene smarten te denken, dat het geheel aen de vryheid is opgeofferd; zeg aen Siegfried dat zyne moeder hem verbied het leven, welk hy van haer ontvangen heeft, anders dan ten dienste van België te wagen! Zeg hem dat de gryze vrouw zoo gesproken heeft! dat zoo lang er een wapen in de handen van eenen harer zonen door de vyanden moet gevreesd worden, zy wachten kan, zy in de slaverny met fierheid zou sterven!... Indien hy waerlyk man is, moet Siegfried meer aen het vaderland dan aen zyne moeder toehooren!...
Vertiko grynsde van gramschap, by het hooren dier magtige, opwellende tael. Toch hy moest huichelen. Met zoet fleemende woorden trachtte hy de oude vrouw van besluit te doen veranderen. Zy bleef standvastig. De verrader trachtte door de listigste aenmerkingen hare moederlyke liefde tot zyne plannen te doen dienen; zy luisterde niet meer. - Dan, op eens, toen de oude vrouw er zich het minst aen verwachtte wierp hy zich met razerny op haer; greep de hand in welke zy den schat hield; worstelde gedurende eenige oogenblikken; verplette haer de vuist, en eindelyk, ontrukte hy een deel der ketting, welke in hare hand brak.
| |
| |
Te vergeefs had de moeder den trillenden angstkreet geslaekt; te vergeefs besefte zy de snoodheid van van dit geweld; te vergeefs had zy hare handen op de borst geklemd, waer eens het dierbare voorwerp verborgen lag!...
Vertiko was reeds buiten het gebouw gesprongen. In de ooren der vrouwen klonk nog den schater van zynen lach, die huiveren deed. Hy liep voort, en in boozen zegeprael zegde hy, knarstandend:
‘Cesar heeft de moeder; hy zal de zoon hebben!... Hy kan my nu de belooning niet weigeren!... Cesar zal de vrouw, welke ik tot slavin neem, niet meer willen... De liefde van zynen bespieder moet haer te verachtelyk in zyne oogen maken! Ha! Vertiko zal gelukt hebben!
Hy liep heigend en zonder rusten tot aen de tent, waer de veldheer met ongeduld zyne wederkomst verbeidde.
Vertiko verhaeste zich de eerste overwinning, welke hy op de arme slavin behaeld had, te boodschappen en terzelfder tyd de inlichtingen te gaen ontvangen nopens de wyze, waerop hy in de belegerde stad zou terug keeren en nopens de voorstellen, welke hy van wegens de Romeinen aen de belgische opperhoofden zou bekend maken. Cesar bragt meer dan eene uer met den gallischen koopman in zyne tent over. De zending, waermede Vertiko belast werd, moest dus in de
| |
| |
oogen van den meester der volken, wel veel belang bebben! Toen de vreemde koopman vertrokken was om de gesmeedde plannen van verraed te gaen uitvoeren, bleef de Romein nog lang alleen en meimerend. - Misschien droomde hy aen de overwinning der wereld; - misschien was het ook slechts aen eene vrouw, aen Hilda, dat hy dacht!
einde van het eerste deel.
|
|