De oude Belgen. Deel 1
(1854)–Lodewijk Gerrits–
[pagina 5]
| |
I.De breede watervlakte van eene der rivieren des ouden Belgiën, welke toen nog niet door dyken waren ingeperkt, stroomde, verlicht door den glans der maen, als een onafmeetbaer meir van vloeijend zilver, dat op zyne spiegelende rimpels, zoo verre het oog dragen kon, millioenen en millioenen sprankels van azuer en goud, tintelend voortrolde. Het maenlicht was zoo helder, dat men de bewegingen en zelfs de gelaetstrekken hadde kunnen zien van eenen jongen reiziger, wiens peerd, krachtvol en | |
[pagina 6]
| |
vurig, hem door den magtigen stroom, zwemmende, heen voerde. Hy droeg de ruwe, maer zoo schilderachtige kleeding onzer voorvaderen in den tyd der eerste, natuerlyke vryheid, toen nooit nog hun woeste geboortegrond door den voet eens vreemden meesters onteerd was. De verhevene, mannelyke gestalte van den jongen ruiter, die zoo stout, op de kracht van zyn ros betrouwend, zich in het water had geworpen, teekende haer onder een wollen wambuis, dat om het middenlyf door de yzeren gesp van eenen lederen riem was gesloten. Op zyne schouders hing eenen vierkanten mantel, waeraen men de hairen eener wolvenhuid nog herkennen kon. Naekte, gespierde beenen, waren ontbloot gelaten door de breede broek, die uit een sterk linnendoek was verveerdigd en slechts tot over de knien kwam. Daer zyne voeten in het kabbelende water hingen, kon men niet opmerken of hy schoenen van dierenvellen, ofwel houten sandalen droeg, ofwel gewoon was blootvoets te gaen, zoo als het, naer verkiezing, by de verschillende volkstammen in gebruik was. De kap zyns mantels lag achter over geworpen, hoe killig de koude des nachts ook op de rivier was, en rond het hoofd hingen hem lange, blonde hairen, zoo ryk, maer tevens zoo verward als de mane des leeuws. Over die watervlakte werd de wyde stilte slechts door | |
[pagina 7]
| |
het opspatten des strooms tegen de breede borst van het zwemmende peerd gestoord; de ontelbare sterren boven het hoofd des jongelings vervolgden, altoos even kalm, even harmonyvol, hunne eeuwige cirkelbaen; en nogtans was het oog des reizigers met eene uitdrukking van angstige onrust, van brandend ongeduld, op den gezichteinder, onafgebroken, gevestigd. Daer, aen den hemel, vertoonde zich een vurige, roode weerglans, die langzaem, doch altoos verder en verder, in de lucht zich uitbreidde. Men zou gezegd hebben de terugkaetsing van eenen brand; maer van eenen brand, zoo omvattend, zoo groot, dat hy over gansch eene landstreek, van den eenen kant tot den anderen, verslindend moest woeden. Ook had de jongeling reeds de peze van den boog onderzocht, die op zynen rug was gebonden, om te zien of zy door het vocht niet was beschadigd en by de eerste noodzakelykheid kon opgespannen worden. Zyne regtervuist zocht de slagbyl, die aen de flanken van het peerd hing, terwyl hy met de linkerhand den toom hield. Dan boog hy zich reikhalzend voor over, als om de bewegingen van het dier te vergemakkelyken en daer door des te spoediger den overkant van het water te kunnen bereiken. By het aenschouwen dier gloedende kleuren, welke den hemel overtrokken, was er in zyne blauwe oogen, als het ware een weerglans gekomen, zoo somber | |
[pagina 8]
| |
en bloedig, dat zyn aenzicht, anders blank en schoon, er verschrikkelyk van werd. Een nydige grimlach spande zyne lippen onder den zwaren, blondachtigen knevelbaerd, welke, volgens het gebruik der Belgen, van de bovenlip nevens den mond tot op de kin daelde. Die jonge man was Siegfried, een zoon van den heirvorst der Nerviers, Boduognat, wiens naem zoo roemryk, met de kroon des heldendoods omkransd, in de eerste bladen onzer geschiedenis uitblinkt. Siegfried keerde terug van eene reize, welke hem door zynen vorst en vader, in den raed der ouderlingen, was opgelegd, om eenen geheiligden oorlog van onafhankelykheid te gaen verkondigen, in de gewesten, welke door volkstammen bewoond werden, die alhoewel zy verschillende onderscheidings namen droegen, allen toch aen den gemeenen, nederduitschen bloede toehoorden. Tot in de diepste geheimen van de ontzaggelyke Ardennenwouden - tot op de steilste rotsen van den Rhyn - tot in de dorste zandwoestynen onzer Kempen - tot in de verste moerassen van der Bataven land, overal, waer de mannelyke toonen der oude dietsche tael konden verstaen worden, had zyne stem den broedergroet en den kreet van vryheidsoorlog doen hooren. Want, een vreemde overweldiger had den bodem dier vrye volken, voor de eerste mael, waervan de geschiedenis duidelyk gewaegt, durven bedreigen. Het | |
[pagina 9]
| |
was ongeveer 50 jaren vóór Christus geboorte, dat Julius Cesar, aen het hoofd zyner romeinsche legioenen, ons land naderde, om het de verslaving op te dringen. Toen de mare dier bedreiging in onze gewesten rondliep, hadden de opbruisschende verontwaerdiging en de roekelooze strydlust, welke den Belgen eigen waren, hen tot buiten hunne grenzen, tot in het land der GallenGa naar voetnoot(*) den vyand doen te gemoet snellen, om het Romeinsche leger, dat als een onoverwinbare, bloedige storm voortrolde, in zynen togt naer het Noorden, te gaen stuiten. Een eerste slag was door de Gallen, met den onderstand van eenige belgische volkstammen, aen de boorden der rivier Aisne geleverd. Siegfried had dit gevecht bygewoond. Hy had er eenen buit behaeld, schrikkelyk; maer op welken hy volgens de begrippen zyns volks zoo fier was, dat de schedels der Romeinen, welke hy er verslagen had, aen eene koorde van kemp gesnoerd, nu om den hals van zyn peerd hingen. - De hoofden der overwonnene vyanden, als een cieraed, het meest den man waerdig, werden door den ouden Belg alom getoond of boven den ingang zyner wooning geplaetst, als roemvolle zegeteekens. | |
[pagina 10]
| |
Doch de verfynde, wapenkunde der Romeinen had in dien eersten slag gezegenpraeld. De Gallen moesten het hoofd buigen. Er bleef den Belgen niets over, dan op hunnen eigen bodem terug te keeren, om er zich voor de vryheid tot een gevecht op leven of dood te bereiden. Het was tot dien uitersten stryd, dat Siegfried, in name zyner Opperhoofden, de verschillende stammen van zyn volk, gedurende de rondreize, had opgeroepen. Nu bragt elke beweging hem nader tot zyne geboorteplaets, tot zyne wapenvrienden en zyne broeders, tot de oude wooning, waer hem een geëerde vader, waer hem de omhelzingen eener moeder ontfangen zouden. Nogtans zyne ziele werd door het zoete vooruitzicht van de blyde terugkomst op dit oogenblik niet gestreeld. Langs de onmeetbare bosschen, langs de ongebaende moerassen, waerin hy had rondgezwerfd, waren sedert geruimen tyd geene maren van wat er in andere streken des lands gebeurde, tot hem kunnen komen. Duizende veronderstellingen woelden in zynen geest om. Hy vreesde dat die brand reeds de tegenwoordigheid der Romeinen zou verkonden, dat de vreemdelingen te spoedig zyn volk zouden verrast hebben. ‘Voort! voorwaerts! - zegde hy, zyn peerd met de hand en het woord aenmoedigende. - Voort!... Er is gevaer ginds! misschien vinden wy er reeds de vyan- | |
[pagina 11]
| |
den... Voorwaerts, myn trouwe gezel! opdat de arm van Siegfried zoodra mogelyk ten dienste zyner broeders zy! En alsof het edele dier de klank der woorden zyns meesters verstond, scheen het nieuwe krachten in te spannen, om met verdubbelden iever den stroom te boven te komen. ‘Moed, Held! - sprak Siegfried voort, zich omwendende naer een zwart lichaem, dat hem zwemmend in het water volgde: het was een dier groote doghonden, welke toen door onze volken voor den stryd werden opgekweekt. -’ Moed! dappere Held!... Die roode glans ginds, zie! belooft misschien dat gy u heden nog met romeinsch bloed zult verzaden!... Ha, gy verstaet my! Gy komt uw zwart hoofd, uwen rooden muil, uwe scherpe tanden toonen! Braef zoo!... De dood van de vyanden des vaderlands zyn ons beider feesten! De jongeling stak de hand uit, om den hond te streelen, die aen zyne zyde was komen zwemmen; - doch plotselings hield hy het peerd stil, ofschoon hy een oogenblik te voren van ongeduld trilde, omdat aen zyne verwachting nog niet snel genoeg werd beantwoord, door het ros, dat nogtans wonderen deed, daer de Belgische krygslieden van jongs af, tot oefening, gedwongen werden, te peerd of alleen, beladen met hunne wapens, den overtogt der rivieren te beproeven. | |
[pagina 12]
| |
‘Stil, Held! - fluisterde Siegfried, en hy boog zich tot op den hals van het peerd; - bleef zoo luisterend, en trachtte met zynen scherpen blik de ruimte te doordringen. Aen den overkant der rivier, op eenen heuvel, vertoonde zich eene menschelyke gestalte, die in het licht der maen wit en bleek scheen, als het doodslinnen. De bygeloovige vrees, welke soms de ruwe, natuervolken zoo sterk overmeesterd, deed Siegfried eenige oogenblikken in het eenzame water stilblyven, als ware hy versteend geworden. Nogtans, toen een schreeuw, gelyk aen het gekrasch der raven, zich over de vlakte hooren deed, drukte hy zyn peerd voorwaerts. Waerschynlyk was dit geluid een herkennings sein door den volkstam van Siegfried aengenomen; want eenige oogenblikken later was het ros op het strand gesprongen, en nog druppende van water klom het den heuvel op. Daer bevond Siegfried zich in de tegenwoordigheid eener jonge vrouw. Zy droeg een wit linnen kleed, dat in ongekunstelde ploeijen tot op hare voeten daelde, en met eenen koperen, breeden gordel om hare lenden was gehecht. De wyde mouwen van dit kleed, lieten de armen, welke zy tot Siegfried uitstrekte, ontbloot, zoo zacht en blank als die der tengerste maegd; maer in hunnen | |
[pagina 13]
| |
fynen vorm van behendigheid en zelfs van kracht getuigende. De hairlokken dier vrouw hingen los tot op het blanke kleed, zwart als der ravenveder, niet tegenstaende het gebruik der belgische maegden, door welke, in die tyden, het blonde zoo zeer als het kenmerk der schoonheid betracht werd, dat de hairen, welke die kleur niet hadden, gewoonlyk door kunstmiddelen werden geverwd. Zy had het regt haer boven den dwang der behaegzucht te verheffen, zoo plegtig, zoo grootsch was de schoonheid van gansch haer wezen. Daerenboven, het lange, witte kleedsel, hetwelk zy droeg, onderscheidde haer van de gewoone vrouwen, aentoonende dat zy eene priesterin was der toen door haer volk aenbedene afgoden. Siegfried, haer herkennende, had met blyde verrassing den naem van Hilda uitgeroepen; - maer de armen, welke zy in de eerste vreugde van het wederzien had uitgestrekt, waren reeds naest haer lichaem terug gevallen, voor dat de jonge man tot haer gekomen was. Zy boog het hoofd ten gronde en van onder den schoonen, zwarten boog harer wenkbrouwen, kwam er eene traen over hare wangen vloeijen. ‘Hilda! gy weent? - had hy gevraegd. ‘Zie!... Siegfried, zie! - Zy wees het tooneel aen, dat men van op den heuvel in al zyne akeligheid omvatten kon. Byna elk standpunt, waer de mensch in een woest | |
[pagina 14]
| |
en moerassig landschap zyne wooning had kunnen neerslaen, werd in de verte door het licht van brandende hutten aengewezen. De ronde, nederige vorm dier wooningen, zelfs het puntige der rietendaken, teekende hier en daer zich nog onvolmaekt in zwarte lynen te midden der vlammen, terwyl op andere plaetsen niets meer dan hoopen eener gloedende assche overbleef. Verder dan dit alles, op den achtergrond, hing van aen den hemel tot op de aerde, als het ware een gordyn van vuer, op hetwelk stroomen van vlammen met draeikolken van rook, kronkelend, door den wind werden heen en weer geslingerd. Die vuerpoel was de brand van een dier overeeuwde wouden, welke ons land bedekten. ‘Hilda! - zegde de jongeling, en zyne stem beefde - Ik zie... Het uer is daer!... Ik wist dat ons volk zyne wooningen zou afbranden, zynen oogst in de velden zou vernietigen, om aen de vreemdelingen de middelen van bestaen te ontnemen!... maer dat woud ginds!... Hebben de zonen von onzen lande dan geene zweerden meer, die krachtig zyn, of is hun hart laf geworden, dat wy de ontheiliging onzer offerwouden zien moeten! De jonge vrouw verhief weder het oog tot Siegfried. Zy scheen genoegen, troost, te vinden in die opbruisschende fierheid des jongen Belgs, en toch bleef er eene schaduw van onuitsprekelyken weemoed over haer aenzicht. De maegdenboezem werd haer onder | |
[pagina 15]
| |
het wyde kleed zwoegend, maer het gevoel, dat haer beheerschte kon niet enkel zwak, niet enkel vrouwelyk zyn; want in den blik, dien zy op Siegfried vestigde, kwam eene sombere begeestering, die byna aen heldenmoed denken deed. ‘Siegfried, zoon van Boduognat! uwe broeders hebben niet laf het hoofd gebogen! - antwoordde Hilda - Zy hebben gestreden, gestreden als helden! ‘En ik was niet daer! ‘Zoon der Nerviers! het eerste bloed, ten offer der vryheid, is door den grond des vaderlands gedronken, op de plaets waer uwe wiege stond!... Het was een gevecht van Reuzen, Siegfried! de stryd dien door uwe broeders aen den oever der SamberGa naar voetnoot(*) geleverd werd! ‘En zy zyn gevallen? - vroeg Siegfried, in brandenden angst, den arm der jonge priesterin vastnemende. Zy bragt haer hoofd digt by het zyne, en hare stem werd zacht en fluisterend, toen zy zegde: ‘Wees trotsch over uw volk!... Zestig duizend stryders begonnen den slag; vyf honderd slechts hebben hunne nederlaeg overleefd.... Zy stierven; maer stierven vry! | |
[pagina 16]
| |
Siegfried antwoordde niet: hy was doodsbleek geworden. ‘Ik heb gewild dat eene vriendenstem u de droeve tyding brengen zou - ging Hilda voort - en vermits gy den dag, uwer terugkomst op deze plaets bepaeld had, heb ik u hier gewacht.... Dat uw hart mannelyk en groot zy; want harde slagen moeten het treffen! ‘Zeg! ‘Boduognat, uw vader, is gestorven... gestorven zoo als de vorst zyner helden sterven moest... Zyne kinderen, uwe broeders, vielen rond hem... Doch, zyne voeten drukten eenen stapel van de lyken der vyanden, door hem neergeveld - de doodende wonde gaepte reeds in zyne borst - toen de vreemdelingen nog voor zynen blik en voor zyn zweerd terug schrikten! ‘Ik mogt hem niet verdedigen, hem niet wreken! - die schreeuw der ziel kwam dof en snydend uit de verscheurde borst des jongelings. ‘Troost u! De Goden hebben uwen dood niet gewild, opdat gy de wraeknemer uws volks zoudt worden! op dat de laetste van Boduognat's zonen het vergoten bloed wreken zou! Er glinsterde een bliksem in de oogen van Siegfried; maer op eens kwam eene traen, eene enkele traen, dat vuer verdooven: - hy had den naem zyner moeder uitgesproken. | |
[pagina 17]
| |
Hilda nam de handen des jongelings in de hare. Zy leed oneindig veel; want zy beminde Siegfried: zy beminde hem met al de liefde, met al de opoffering, met al het vuer, dat in de edele, groote ziel eener vrouw kan besloten worden. Nooit nog had die liefde hare belooning gevonden in eene dier woorden, welke voor de vrouw gansch eene zaligheid bevatten; misschien was zelfs door den jongen man niet verstaen, wat er in haer hart omging, - en toch hadde zy hem van de marteling, welke hy onderging, ten koste van haer bloed willen vrykoopen. ‘Uwe moeder! - antwoordde zy, en nu werd hare stem door snikken verdoofd. - Uwe moeder leeft!... Cesar heeft na zyne overwinning aen de vrouwen en de kinderen het leven gespaerd. Hy durft de slaverny eene genade noemen. ‘Slavin!... De weduwe van Boduognat!... Moeder!... Gy in de handen dier vyanden! Gy slavin! - en de jonge man weende van woede. Siegfried kon niet verder spreken; hy sprong achteruit! zyne vuisten wrongen zich tot verscheurens toe, de aderen zwollen hem te barsten op het voorhoofd; het bloed der razerny kwam zyne oogen kleuren. Die laetste slag deed hem krampachtig onder het lyden in een krimpen. Hy kon de gevoelens van smart, van wanhoop, van woede, die in zyne borst stormden, niet meer lucht geven. - Hygende en bevend | |
[pagina 18]
| |
had hy de trillende handen ten hemel verheven, als of er geene andere uitdrukking voor zyn lyden meer ware. Hilda verschrikt, klampte haer aen hem vast, streelend en biddend. Doch hy stootte het meisje van zich af; greep zyne slagbyl; lachtte en weende; drukte het wapen aen zyne lippen, en kuste het blinkende yzer. - Die koude kus scheen het bewustzyn in hem terug te brengen. ‘Ik zal my wreken! - zegde hy knarstandende - wee hem, die zich tusschen de wraek en my komt plaetsen! ‘Uwe moeder leeft! - herhaelde de zachte stem van Hilda - uwe moeder weet dat haer eenen zoon overblyft, om haer te beminnen, om in haer lyden te deelen, om haer te verlossen! Het wapen viel uit Siegfried's handen. Hy zag met een gevoel van dankbetuiging de jonge vrouw aen: als een kind hadde hy zich smeekend willen buigen om nog eens die woorden te hooren uitspreken. ‘Gy zult stryden, Siegfried! De redding des vaderlands is de redding van allen! ‘Redding! - maer de jongeling boog weder droevig het hoofd. - Indien er nog redding mogelyk is, zullen niet te min de ketenen des vreemdelings onteerend op myne moeder hebben gewogen! Wat slagting, wat wraek kan het gloedende merk uitwisschen, door die boeijen nagelaten!... En de zonen, den echtgenoot, | |
[pagina 19]
| |
die hare liefde waren, zal de redding haer die wedergeven!... O, het ware misschien beter dat de vyanden ook haer hadden omgebragt - en dat ik dood waer! ‘Neen, neen! spreek zoo niet! Altoos is de wanhoop eene zwakheid. - Heden reeds hebt gy eenen pligt te volbrengen. ‘Myne ziele ploeit onder de zwaerte van dit onverwachte lyden; - welken pligt kan my op dit oogenblik worden ten laste gelegd? ‘De volkstam der Aduatieken houdt dezen nacht eene vergadering om over het algemeene gevaer te beraedslagen. Gy zult uwe smart overwinnen; gy zult in die vergadering den staet van de andere volkstammen onzes lands doen kennen. Zoo heeft het myn vader, de Opper Offeraer beslist. Siegfried wendde zyne blikken over het uitgestrekte tooneel van brand en verwoesting. Alles was akelig, alles was eenzaem. Geen mensch vertoonde zich, zoo ver het oog zien kon, om de vernieling te bestryden. De jonge man vroeg met verbazing. ‘Hoe is het mogelyk dat het volk vergaderd zy? Welke plaets kan er toe gebruikt worden? ‘Dáér! - Hilda strekte de hand uit en wees, in de verte, de vlammende kolken des vuers aen. ‘In dit brandende woud? De jonge priesterin glimlachte droevig en fier. | |
[pagina 20]
| |
‘In dit brandende woud - antwoordde zy. - Dat vuer, welk door de vreemdelingen is ontsteken, omdat zy in het woud niet durfden dringen, hetwelk aen ons volk tot schuilplaets verstrekt, die vestingen van vlammen, door de vyanden opgeworpen, zullen ten minste dezen nacht onze beraedslaging beveiligen. Er blyven eenige uren over: de wind dryft in het woud de verwoesting niet naer den kant der offerplaets, waer de vergadering gehouden wordt.... Zoo veel wilde, magtige geestdrift was er in de woorden der vrouw; de gedachte aen gansch een volk, dat te midden der gevaren, omcingeld door eenen dubbelen kring van vyanden en vuer, in de dieptens van dit woud, over de laetste redmiddelen ging beraedslagen, was zoo grootsch en zoo treffend, dat Siegfried in stilzwygende bewondering het hoofd opbeurde. ‘Maer, de tyd is dringend - ging Hilda voort - De boorden der rivier volgende, zullen wy den brand ter zyde laten; ik ken den weg, om zoo tot onze bestemming te komen. ‘Ik volg u! Siegfried hield den toom, die van koorden gemaekt was, terwyl Hilda haer op den rug van het peerd wierp. Dan steeg de jonge man naest hare zyde - en het moedige dier stoof over het zand des oevers voort, de twee jonge lieden heenvoerende. |
|