|
| |
| |
| |
XV.
Zy is zuster van liefde geworden! God myn voorgevoel had my dus niet bedrogen! Zy ook zou den moed gehad hebben, om zich boven haer ongeluk te verheffen, en aen de wereld een voorbeeld te geven, wat zielengrootheid vermag!
O Heer, zend my thans beproevingen over, doet my zwoegen in het zweet myns aenschyns, leg my de grootste verpligtingen op, eisch myn hartebloed; in de grootste onderwerping zal ik u dit alles opdragen, o Heer, en myn offer zal nog gering zyn, in vergelyking van datgene der zuivere maegd, die zuster van liefde wordt.
O menschen, vergeet een oogenblik uwe ydelheden, en werpt eens een blik op die engelen onder u, die schoon op aerde levende, echter reeds den Hemel toebehooren!
Wat zyn zy! en wat zyt gy!
Zy zyn de ware menschenliefde. Al wie lydt en hulpe behoeft is hun lief en wellekom. Niemand verstooten noch versmaden zy. Voor hen is de gansche wereld slechts één huisgezin, bewoond door kinderen van denzelfden vader. Overal noemen zy de menschen hunne broeders; zy erkennen slechts één vaderland: het eeuwig ryk van hierboven.
| |
| |
Slechts eéne gedachte bezielt hen in den ganschen loop van hun leven van zelfopoffering: goed doen, in den naem en ter eere van God!
En zulk een engel wordt gy thans, Maria!
O menschen, hoeveel jaren zal de tyd nog mogen aenstippen, voor aleer gy in volmaektheid, die engelen, welke zich uwe zusters van liefde noemen, zult naby streven?
Gy vereert oorlogshelden, staetsmannen, kunstoefenaers en dichters, als wezens van ongemeene geesteskracht, vastheid van wil en karakter, of verstandsontwikkeling, en wat hulde bewyst gy aen die maegden, blyken gevende van de grootste overwinning op zich zelven, in het verzaken van alle eigenbelang, die niets voor zich eischen, en anderen alles schenken en uitdeelen, wat zy bezitten: aerdsche goederen en hemelsche liefde?
Ach! hun bestaen wordt slechts opgemerkt, van wie hunne hulp noodig hebben; en hoevelen vergeten hun niet, van het oogenblik, dat zy weder hunne hulp ontberen kunnen?
Maer dit willen en wenschen zy. Hoe meer hunne daden onopgemerkt worden, hoe meer onverschilligheid hen bejegend, hoe grooter de verdienste is in de volharding van het liefdewerk.
Ach! zoo het geloof, de hoop op een beter leven, zoo
| |
| |
de godsdienst, tot zooveel zelfopoffering en menschenliefde kan doen besluiten, wat zyn zy te beklagen, die het bestaen der godheid durven in twyfel trekken, en aen den niet willen doen gelooven!
Zulke gedachten welden in my op, toen ik my weder alleen in myne pastory bevond, en het gebeurde in myn geest te binnen riep. Meerdere denkbeelden zouden zich nog gevormd hebben, hadde een gebons op de deur der pastory, my niet verpligt, die voor de zich nieuw aenmeldende te gaen openen.
Het was weder eene oude kennis: Rieka, de kamermeid van mejuffer Van der Hoeve. Zy groette zeer bedeesd, en dorst nauwernood de oogen tot my opslaen. Om die schroomvalligheid te doen verdwynen, sprak ik haer glimlachend aen.
- Wees welgekomen, goede Rieka, al myne oude kennissen, zullen my dus komen bezoeken? O, gy doet wel my niet vergeten te hebben!
Mynheer de pastor, sprak zy, door die vriendelyke woorden meer op haer gemak gesteld, ik kome tot u, niet als eene oude kennis tot eene kennis, om een bezoek af te leggen, maer als eene arme verlatene op de wereld, om u te smeeken, haer waerdig te achten uwe dienstmeid te worden. Sedert wy elkander voor de laetste mael hebben gezien, is er eene groote verandering in myn
| |
| |
lot ontstaen. De my twee dierbaerste wezens op aerde zyn my door den dood ontrukt: myne moeder en myn verloofde. Mejuffer Van der Hoeve, in wier dienst ik my zoo gelukkig gevoelde, omdat zy my als eene zuster, met zachtheid en liefde behandelde, heeft thans myne dienst niet meer noodig: zy zelve is de nederigste aller dienstmaegden geworden. Ach! nu zy allen, wie ik innig lief had, voor my niet meer zyn, nu er my niets meer aen de wereld boeit, zou ik het overige myner dagen willen eindigen in godvruchtige oefeningen, en in een altyd weldoen, opdat de Heer in zyne genade my eens de verdienste zou toekennen, om te mogen vereenigd zyn aen hen, van wie hy my thans gescheiden heeft. Ach, mynheer de pastor, laet my uwe dienstmaegd worden, en doende wat gy my bevelen zult, twyfel ik er geenzins aen, of ik zal zonder wankelen, den weg der eeuwige zaligheid bewandelen.
Hier zweeg de arme dienstmeid, en waegde het een blik op my te werpen, waerin zooveel smeeken lag, dat ik tot in de ziele bewogen werd.
- Rieka, vroeg ik, in de dienst van mejuffer Van der Hoeve, moogt gy u voeden met keurige en lekkere spyzen, zult gy u kunnen vergenoegen met de eenvoudige spyzen, waermede ik tot hiertoe myne lichaemskrachten sterkte? Brood en aerdappelen, met een weinig
| |
| |
vleesch of visch? Een melkpap, of een weinigje vleeschsoep? Dit at ik, toen ik een nederig werkman was, en ik bevond er my altyd wel mede: het smaekte my steeds goed en ik bleef sterk en gezond. Zulks zullen myne spyzen blyven, al de dagen myns levens. Myn drank was water, koffy, en somtyds een glas bier: in wyn vond ik nooit smaek, omdat ik dien drank niet gewoon was. Ik wil my nu ook dien drank niet meer gewoon maken, omdat hy hier te lande te veel geld kost, en ik hier met geld, zooveel arme menschen zal kunnen ter hulp komen. Wat myn eten en drinken betreft, wil ik dus niets aen myne levenswyze veranderen: ik zou het als eene zonde aenzien, zoo ik thans daerin de streeling van den smaek, en de kitteling van het verhemelte, al ydel zingenot, raedplegen moest.
Het zal my een geluk zyn, zoo ik het stichtend voorbeeld van een priester Gods volgen mag, was het antwoord der dienstmeid.
- En de arbeid, Rieka, zal die boven uwe krachten niet zyn? Zult gy ook den moed hebben, om my hierin na te volgen? Zult gy als ik, vroeg in den morgen kunnen opstaen? My volgen in de stulp der armoede, om er het lyden en de ellende op te zoeken? En na ik de ziel van een arme zieke heb gereinigd, zult gy my helpen zyn zwak en bezeerd lichaem zuiveren? Zult gy met liefde
| |
| |
en medelyden ontvangen, al wie in de pastory zyn nood klagen komt? Zult gy met zorg alles verzamelen, wat wy ontberen kunnen, als het deel dat de armen toebehoort? Zult gy alles kunnen verduren zonder morren, zwoegen en vermoeijenis, in de hevigste hitte, als in de strengste koude?
- Nog meer: alles! alles! riep zy uit, in de grootste overtuiging.
- Welnu, sprak ik, dan zyt gy de dienstmeid, die een nederige pastor als ik, behoeft.
Nooit zag ik meer genoegen op een menschelyk gelaet stralen: de arme Rieka, had zich op de kniën geworpen, om my dus te bedanken, zoo ik het haer niet belet hadde. Ik mogt dat rein genoegen vergelyken, aen de vreugde van een stervenden mensch, dien een engel de poort des hemels toont, welke hem geopend wordt, en waer men zyne ziele beidt.
Die dag eindigde tot myne innigste voldoening, en ik bedankte den Heer, omdat hy een wezen tot my had gezonden, dat my begreep, en gewillig een deel van den last dragen zoude, welke ik my op de schouderen torschen wilde.
Beminde lezer, ons verhael is geëindigd, doch thans zult gy zeker vragen: leeft die goede herder nog? En
| |
| |
die brave zuster van liefde? Waer zyn beide te vinden? In den Hemel, lieve lezer; beide zyn over weinige jaren gestorven, en bezitten reeds het loon hunner deugden. Zie hier het laetste schrift van den deugdzamen dorpspastor zelven dat u zal melden hoe zy den dood vonden.
De typhus woedt hevig in de omstreken. O God! bescherm myne kudde van die gevreesde kwael! Laet de vrouwen hunne echtgenooten behouden, of zy worden bedrukte weduwen; laet de kinderen aen hunne ouders, of het zullen arme weezen zyn! Zoo gy een zoenoffer vergt, sla my, o Heer, maer my alleen. My boeit op de wereld noch vrouw, noch kinderen! Wel zal een vader en eene moeder op myn graf tranen storten, maer zy kunnen myne hulp ontberen; zy zullen zich troosten en zeggen: Onze zoon is in den hemel, en daer bidt hy voor ons. Wel kan er eene zuivere maegdenziel my gedenken, doch hare gedachte zal zyn: hy is my voorgegaen, en wacht my hierboven. En die troostende gedachte zal haer in het goede versterken, om U meer en meer waerdig te worden, o God van goedheid!...
Helaes! myne bede was vruchteloos; maer de wille Gods geschiede, en zyn naem zy gebenedyd door alle eeuwen!
De typhus heerscht ook op myn geestelyk gebied: de aerde bedekt reeds eenigen zyner slagtoffers; menige anderen liggen op het krankbed. Ach! kon ik my thans maer verhonderdvoudigen: kon ik my ter gelykertyd maer aen het bed van allen bevinden; overal troosten en helpen met raed en daed!
Ik doe wat ik kan: er zyn geene nachten meer voor my, want ik ken geene rusturen meer: ik vlugt den slaep, en dwing myn lichaem tot een onophoudelyk waken en werken. En echter kan ik myn pligt niet volbrengen; er zyn armen, die ik niet meer helpen kan; zieken,
| |
| |
die ik niet meer bezoeken kan; ongelukkigen, voor wie ik geene leniging meer weet!
Ik bezit niets meer: myne muren zyn naekt, myne kleederkas is ydel, myne beurs en provisiekelder ledig!
Ik heb Rieka met een brief naer het gasthuis gezonden, waerin mejuffer Van der Hoeve, die men thans zuster Klara noemt, zich aen het lydende menschdom heeft toegewyd. Ach! zoo men my eenige zusters van liefde zond, met de noodige hulp om myne arme zieken te verzorgen!
De hulp is my geworden! Dry zusters van liefde en een priester zyn my tot onderstand toegekomen. Onder deze bevindt zich zuster Klara. Zy de eerste bood zich aen, om het gevaer der gevreesde ziekte te trotseren, en de dood in het aengezicht te zien. Ach! er is niets op aerde, hoe gevaerlyk en schrikverwekkend ook, dat aen die engelen onder de menschen eenige vrees inboezemen kan! Hoe sterk worden zy toch, die vast op God betrouwen!
Waertoe teedere maegden in staet zyn! Ik droeg een zieke het heilig sakrament, zyn laetsten reispenning voor de eeuwigheid. Zuster Klara verzorgde hem. Het was een arme vader des huisgezins: hy bezat eene vrouw en vyf kleine kinderen: ook de vrouw was ziekelyk. Reeds acht dagen bevond zuster Klara zich daer te midden de ellende, en verliet slechts by stonden de wooning, om andere zieken hulp en troost te dragen. Zy had den huisraed gereinigd en gekuischt, dagelyks kleedde en waschte zy de kinderen; troostte de ziekelyke vrouw, en was daerby aendachtig op de minste wenken van den zieken man, om die te voorkomen en te vervullen. Ach! al de liefde eener moeder voor echtgenoot en kinderen; al de liefde eener dochter voor ouders, eener zuster voor zusters en broeders; eener dienstmaegd voor weldoeners; al die liefden, hoe zuiver ook van oorsprong en gevoel, zouden die hemelsche liefde niet hebben kunnen evenaren, waermede zy zich aen die wezens toewydde en alles omvatte. Lastig was de zieke, als zieken veeltyds zyn, maer hy mogt haer mishandelen, hare onophoudelyke zorg met scheldwoor- | |
| |
den beloonen, in de hevigheid zyner ziekte haer met geweld van zich stooten: zy verdroeg alles met de meeste verduldigheid, gelaten en onderworpen als eene slavin maer zyn kon. In zulk een staet levende, ontviel er haer echter geen enkel woord van knorren noch misnoegen, geen enkelen klaegtoon; neen, zy onderhield gedurig het huisgezin over een God van goedheid en liefde, over den weinigen tyd, dien wy op aerde hebben door te brengen, waer alles weldra een einde neemt, rykdom en geluk, als armoede en ellende, en over de eeuwigheid des Hemels, waer wy allen eens zullen gelukkig zyn, zoo wy leven in de vrees des Heeren.
Getuige zulk eener groote zelfopoffering zynde, kon ik my niet onthouden uit te roepen:
- Ach! zuster Klara, zooveel toch vergt God van den zwakken mensch niet!
- Ik wil doen wat ik kan, was haer antwoord. Ach! kende God ons gelyke verdiensten toe!
- Vader van goedheid! bad ik, de handen ten hemel heffende, gun ons eene en dezelfde plaets in de glorie uws aenschyns; zoo mogelyk, vul het te kort van den eene door het te veel van den anderen aen; maer schei ons hierboven niet!
- Verhoor die bede, o Heer, klonk de harpentoon harer stemme my na.
Ach! zy ook ligt op het ziekbed! Is zy dus bestemd, om het slagt-offer harer zelfopoffering te worden?
O God! wat doet gy...
Vergiffenis, o Heer, een misdadig gevoel drong in myn boezem: omdat het u belieft haer de eerste tot u te roepen, zou ik u beschuldigen? Verre van my zulke gedachte!
Zuster Klara, zuiver beminde engel myner ziele, gy hebt de zaligheid verdiend, vroeger dan ik: ik mor niet; uwe ziel uit haer stoffelyk hulsel losgebroken, gaet opklimmen tot haren oorsprong, tot de bron van alle licht en waerheid. Rys op, maer verhef u slechts, beladen met het gewigt van dezen, myn laetsten zucht: Vergeet my niet: bid voor my!
| |
| |
Ik heb hare laetste oogenblikken by gewoond. Haer vader lag geknield by haer bed, hield eene harer handen in de zyne gekneld, besproeide die met tranen, en riep uit, aen de hevigste droefheid ter prooi:
- Vergiffenis, o vergiffenis toch, myne dochter, myn kind! ik heb uw ongeluk bewerkt op aerde; alles wat gebeurde is myne schuld, myne éénige schuld! - En zy antwoordde zoet en zacht:
- Ach, beminde vader, ween niet om my; ik ben nog nooit gelukkiger geweest dan op dit oogenblik: ik heb u niets te vergeven, want wat gy deed, dacht gy voor myn geluk te doen. - Vergeef gy my alles, wat ik jegens u kan gezondigd hebben, in een vaderlyken zegen!
En zoo sprekende, zweefde een hemelsche lach der ziele op hare lippen. Het lichaem was zwak en afgemat, maer de ziel zag reeds den Hemel in het verschiet.
En my reikte zy de andere hand, die zy nog vry had, en hernam: - Freê-altyd-wys, de gedachte aen u, was myne grootste sterkte. Meer dan een gewoon mensch zynde, schitterdet gy uit door grootmoedigheid en zielenadel. Van verre heb ik getracht u na te volgen. Ik beminde u vurig, zoo vurig als de vrouw beminnen kan: ach! als eene vrouw was ik ook zwak! Waert ge kleingeestig geweest, haddet gy u geworpen in den kolk der vertwyfeling en der wanhoop, wat droevig lot zou het onze kunnen geworden zyn? - Myne loopbaen is ten einde: de dood staet voor my, doch ik begroet haer met vreugde en blydschap, want ik heb de overtuiging, dat myn leven niet nutteloos is ten einde geloopen. Ik sterve getroost, want ik heb de verzekering, dat het menschdom vooruitgaet op den weg der broederliefde. Als zuster van liefde was ik in aenraking met al de standen der maetschappy, en in alle standen heb ik menschen aengetroffen, die het goede wilden en verlangden, aenmoedigden en uitoefenden. Wacht nog een zeker getal jaren, en overal zal men schuilplaetsen aentreffen voor het lyden, het ongeluk en de ellende; de liefdadigheid zal op de breedste schael worden uitgeoefend, en deugd en zielenadel alleen onderscheid tusschen de menschen maken! Vader, vaerwel;... priester Gods, vaerwel;... ik wacht u!...
| |
| |
Zulke woorden sprak zy op haer sterfbed: nog luisterden wy naer hare stem, toen haer mond zich niet meer bewoog, en hare reine ziel reeds lang ten Hemel getogen was. Wy konden het lyk niet verlaten, want het bleef ons toelachen als een vriend, wie ons byzyn welkom is, en ons by zich tracht te houden: de blanke ziel had op de stof dien indruk gelaten!
Wy voelden eene behoefte om te bidden, en wy baden. Ach! wy hadden zeker meer de gebeden der zalige by God noodig, dan zy de onze, - maer het gebed verligtte ons gemoed en bevredigde ons.
Ik wacht u! Zulks was haer laetste woord. Ik geloof dat zy niet lang zal moeten wachten.
Myn hoofd gloeit en wordt zwaer: de eerste kenteekenen der ziekte grypen my aen. O Heer! verhoor nu myne bede; zoo ik sterve, dat ik toch het laetste slagtoffer der ziekte zy!
Ach! vader, moeder, waert gy toch hier om my de oogen toe te luiken!... God! daer zyn zy! Ginds komen zy de baen op, die naer de pastory leidt! Ach! ik mag die my zoo dierbare wezens nog op aerde zien, in hunne armen sterven! Heb dank, voor zooveel goedheid, God!
Hier eindigt het schrift van den vromen herder, doch wat hier volgt, vernamen wy zelf uit den mond van zyn vader, den ouden braven metsersknaep, met wien wy ten huize van onzen vriend H.I.M hebben kennis gemaekt.
De eerwaerde dorpspastor lag op het ziekbed neder: het gansche dorp was in wee en rouw gedompeld: ach! allen vreesden een beminden vader te verliezen, het voorbeeld aller deugden.
Van vroeg in den morgen, tot laet in den avond, stroomden de vrome dorpelingen ter kerke. Arm en ryk, jong en oud, allen stuerden een gebed ten Hooge, om toch hem te mogen behouden, die als de Voorzienigheid van allen was; die door het prediken der christe- | |
| |
lyke liefde, door het magtig woord: kinderen, bemint elkander, geluk en vrede had doen heerschen, in de hut der armoede, als in het kasteel van den rykdom.
Vergeefs was de bede: hy stierf. God wilde hem niet langer den stralenkrans der zaligheid onttrekken, en ook, bad in den hemel niet verlangend de zuiverste maegdenziel om hem?
Zacht en stil verliet hy het leven; geene lichaemspynen schenen hem te martelen, en schoone droomen kwamen zyn geest verblyden.
Eens, uit een zachten slaep ontwakende, sprak hy glimlachend tot zyne ouders, die zyn ziekbed niet verlieten.
- Ik zag daer al de menschen op aerde, volgens de wet Gods levende, en elkander beminnende als broeders: het menschdom had zyne volmaking bereikt. Eensklaps opende zich de Hemel; alles werd licht en gloed, en de stemme van de Godheid klonk: Er is geene aerde meer; voortaen zullen er slechts Hemelen zyn; kinderen der menschen, gy zyt my in alles waerdig geworden: doet uwe intrede in myn ryk!
Die droom vervult my met hoop voor de toekomst: o, het menschdom is gered, en zal immer vooruit streven op de baen van het goede: het menschelyk harte zal beter en beter worden: ik twyfel er niet aen!
Zyn laetste droom, die een weinig zynen dood voorafging, drukte hy uit op de volgende wys:
- Ach! ik heb daer zuster Klara gezien: zy daelde uit het blauw azuer van hierboven, op eene wolk van licht, door spelende engelen zachtjes onder haer gehouden. Zy droeg een sneeuwwit kleed, waerop glinsterende starren blonken; een krans van stralen verlichtte haer edel maegdenhoofd; eene kroon van witte roozen, lag op hare zyden hairlokken: met zalige vreugde lachte zy my toe, naderde en wenkte my.....
Die woorden gesproken hebbende, bleef hy verscheidene oogenblikken, als door een hemelsch verschynsel getroffen, den Hemel aenstaren; dan eensklaps glimlachte hy, stak de hand uit, riep haestig: vader, moeder, vaerwel, tot in het hemelryk, blikte nogmaels omhoog, en lispelde zacht: Maria, ik kom!
| |
| |
Met die woorden was de ziel van den vrome, uit de stof opgerezen, om het ryk der eeuwige zaligheid in te treden.
Wy zullen de droefheid der arme dorpelingen niet beschryven, by het vernemen, dat hun goede herder in den Heer was ontslapen: enkel zullen wy aenstippen, dat, toen hy begraven werd, allen zyn lyk volgden, by zyn graf nederknielden, en daer lang en vurig bleven bidden: zy deden een steen op zyn graf leggen, en daerop in groote letteren beitelen:
hy beminde ons allen, en wilde dat wy allen elkander beminden.
Dit was een eenvoudig gedenkteeken, maer sprak toch meer tot het hart, dan vele groole en prachtige gedenkzuilen.
De dorpspastor en zuster Klara liggen nevens elkander op hetzelfde kerkhof begraven. Op het graf van de laetste heeft mynheer Van der Hoeve een steen doen plaetsen, waerop men leest:
haer eigen geluk was op aerde vernietigd, en daerom wilde zy alle andere menschen op aerde gelukkig maken.
De grafmaker van het dorp overleed insgelyks aen den typhus. Mynheer Van der Hoeve zorgt voor het onderhoud zyner weduwe en kinderen, en is zyn opvolger geworden. Hy wil onder de levenden niet meer leven, maer zyne dagen in de godsvrucht en het gebed eindigen by zyne lieve dooden: daerom werd hy grafmaker. Hy plant en verzorgt gewassen en bloemen op hun graf, en bevrydt het voor alle ontheiliging. In dit werk wordt hy bygestaen door Rieka, die by hem inwoont, en met wie hy zich gaerne over de deugden der afgestorvenen onderhoudt.
De ouders van den goeden dorpspastor woonen heden nog te Gent, in hun klein huisje, doch gaen alle maenden het graf van hun edelen en braven zoon bezoeken om er een traen te storten, zich zyner te herinneren, en eene bede tot den Almogende op te sturen.
EINDE.
|
|
Auteursrechtvrij