Bloedmadonna

[p. 243]

Hoeders van de wind

[p. 245]

Bloedmadonna

Al bij de aanvang van wat hij als sabbatjaar had aangekondigd, voelde Gregorius zich gevangen in een vreemde onrust. Eerst dacht hij dat deze samenhing met het gewenningsproces dat de overgang naar Bali met zich meebracht. Maar het onaangename gevoel nam toe. Misschien was de euforie te groot geweest. De eerste weken shep hij naakt, als om te bewijzen dat hij in dit klimaat geen kleren nodig had. Maar na die tijd begon hij zich te bedekken, terwijl hij ook Franske niet meer als vanzelfsprekend de vrijheden toestond die hem daarvoor zoveel genot hadden geschonken. Op zijn manier toonde Franske zich een ijverige en gewillige leerling. Maar dat duurde niet veel langer dan een maand. Het toenemen van zijn kennis had een onmiskenbaar bijproduct, een verlangen naar macht. Maar veel macht was Franske voorlopig niet beschoren. Hij was meer een dwingeland, zoals allen die een gebrekkige kennis laten samenvloeien met geldingsdrang.

Nadat hij eerst wild met een pen op papier had gekrast, vormde Franske, naar het veelvuldig herhaalde voorbeeld van Gregorius, af en toe letters op papier. Die van zijn eigen naam, in willekeurige volgorde. Daarna de naam van zijn leermeester. Maar op een dag stond er weer ‘Agnes’ op papier, zoals op de pannenkoek. Misschien had het meisje hem haar naam leren schrijven, in het geheim.

Eindeloos kon zijn pupil dezelfde woorden schrijven. En Gregorius betrapte zich erop dat hij er zich aan begon te ergeren dat het bij drie woorden bleef Misschien lag ook hier een reden voor zijn onrust.

[p. 246]

Alles wat hij in zich had geweten en dat geen kans had gekregen, had zich vertaald naar deze jongen, wiens simpelheid geen spoor van ironie in hem had losgemaakt, het kalmeringsmiddel dat hem in zijn vorige bestaan op de been had gehouden.

Steeds vaker verlangde Gregorius naar een gure en vooral sombere dag, naar de kachels in het seminarie van zijn jeugd en de wollen muts die hij op de ijsvlakten droeg.

Toen Franske elementaire dingen leerde, waarvan een grotere zelfbeheersing de belangrijkste was, begon hij zich nukkiger te gedragen. Zijn glimlach bleef steeds vaker weg. Bij die gelegenheden kraste hij de woorden op papier. Op een dag vond Gregorius het woord ‘bloedmadonna’ tussen het eindeloos herhaalde ‘Agnes’.

Franske sprak nooit meer over vliegeren. Eigenschappen die tot nu toe verborgen waren gebleven, ontpopten zich, sneller dan de geboorte van een vlinder. Het grootste wonder, als er in dit geval over een wonder mocht worden gesproken, vormde zijn vermogen zo snel het kwaad in zich op te nemen. Hij sloeg Gregorius als deze hem niet terwille was op de manier die hij aangaf. En hij begon meer woorden in een zin te zeggen, maar uit zijn onderbewuste welden vooral de onwelvoeglijke.

Na een halfjaar keerden Gregorius en Franske terug naar Nederland. Thieu had, met behulp en onder begeleiding van Rog, een bloeiende handel in geestelijke prullaria opgezet, waaronder vooral getrouwe kopieën van het verdwenen madonnabeeld, compleet met tranen. Ook heten ze kleine plastic bollen vervaardigen met daarin een madonna die als je haar schudde omgeven werd door sneeuw. ‘De madonna van Uffel’ stond op het voetje. Franske kon er eindeloos mee spelen, maar de lessen van Gregorius hadden ook de kiem gelegd voor het vermogen tot afrekenen met de clientèle. Als zoon van Thieu en Mathilde bekleedde Franske een belangrijke plaats in de hiërarchie om de madonna.

Gregorius keerde terug onder zijns gelijken en nam met toestemming van de bisschop zijn oude beroep op, met een groter fanatisme dan voorheen. Op zondagen ging hij vaak naar Uffel,

[p. 247]

om Franske op te zoeken en hem te beoordelen op zijn vorderingen. Zijn oude schroom voor lichamelijk contact keerde terug; na enkele maanden kon hij zich bijna niet meer voorstellen wat hij met Franske gedaan had. Het uitdijende circus rond de verdwenen madonna bekeek hij met afgrijzen, maar tegelijk met intellectuele distantie. Hij was ervan overtuigd dat iemand het beeldje had weggenomen, Thieu bijvoorbeeld, en hij bewonderde het zakelijke instinct dat aan die daad ten grondslag lag.

Op een zondag wandelden zij het dorp uit. Bij de plaats waar Agnes vermoord was gevonden, bleef Franske plotseling staan. Langdurig staarde hij naar de berm en de struiken waarachter zij was gevonden. ‘Agnes,’ zei hij langzaam. En daarna: ‘Bloedmadonna’, op een onnadrukkelijke manier. Hij trok Gregorius mee de berm in, achter de struiken en begon zijn voormalige weldoener als een bezetene te kussen, waarna hij hem bont en blauw sloeg.

Gregorius overwoog zich tot Wadman te wenden om het vreemde voorval te melden, maar na lang overleg met zichzelf liet hij het na. Hij keerde niet terug naar Uffel.