Cronyke van Vlaenderen. Deel 4

[p. V]

Voorwoord.

Zooals in het Voorwoord van het Tweede Deel werd gezegd, is het niet alleen onder geschiedkundig oogpunt dat de vertaling van Froissart's Cronyke van Vlaenderen en de Rekeningen der baljuws van dit land van het hoogste belang zijn, ook en voornamelijk op taalkundig gebied hebben zij de grootste waarde. De eerste, inderdaad, is eene bijna gelijktijdige overzetting in hollandsch taaleigen, terwijl de tweede, in verscheidene deelen van het land opgesteld, het verschil der gewestspraken in zekere mate daarstellen. Gewis hebben zij voor de studie der dialecten niet dezelfde belangrijkheid als, bijvoorbeeld, de proeven door J. Fr. Willems, in het Belgisch Museum, gegeven met de Parabel des Verloren Zoons in de volkstaal van iedere stad of dorp na te bootsen; de klerken der XIV^e eeuw schreven de letterkundige taal, reeds in dien tijd vastgesteld; doch in veel uitdrukkingen gebruikten zij de spelling van het woord gelijk het in hun oor klonk. Daarom is het noodig dat die woorden in een Glossarium saamgetrokken worden, hetwelk ook de tot nu toe onbekende of weinig gebruikte woorden zal bevatten. Voor degene, welke niet in het standaardwerk van D^r Verdam, het Middelnederlandsch Woordenboek, zijn uitgelegd, zal er in de aanmerkingen en aanteekeningen, niet alleen de etymologie en beteekenis, maar ook een zeker getal nieuwe, onuitgegevene teksten bekend gemaakt worden.

[p. VI]

Van eenen anderen kant heeft dit Glossarium een groot nut, ik bedoel de bepaling der woordenbeteekenis door hare gelijktijdige vertaling. De rekeningen der baljuws, bijvoorbeeld, zijn in het Middelnederlandsch opgesteld tot aan den ondergang der volkspartij, dat is tot aan het jaar 1385; van dit jaar af, worden zij in het Fransch geschreven. Dezelfde rubrieken behelzen dus, voor die twee tijdvakken, de uitdrukking derzelfde gedachte in beide nationale talen. Een zelfde artikel zal dus, niet alleen de verschillende schrijfwijzen van hetzelfde woord, maar ook zijne ontwijfelbare beteekenis daarstellen.

Daar mijne drukke ambtsbezigheden mij niet toelieten, dit colossaal werk te ondernemen, waar duizende woorden en cijfers voorkomen, heb ik dit aan eenen jongen geleerden toevertrouwd.

Ik moet aan wijlen den heer Cyriel Van de Putte, leeraar bij het Athenaeum te Ath, eene warme en welverdiende hulde brengen voor den overgrooten arbeid, dien hij zich onder mijn toezicht heeft getroost in het opmaken der Tafels en Glossaria. Hij heeft, op mijnen raad, met weêrgaloos geduld, de duizende namen en woorden, met de duizende bladteekens en cijfers opgenomen, en den Mnl. tekst met den Franschen voor ieder woord vergeleken. Wat meer is, hij heeft den tekst zorgvuldig herzien, en de noodzakelijk menigvuldige druk- of copiefeilen in de woordenlijsten ingelascht, waar zij veeleer op hunne plaats zijn, dan in eenige bladzijden errata, waar ze niemand gaat zoeken. Nog meer, hij heeft de volgende handschriften en rekeningen na 1385 uitgepluisd, om sommige woorden op te helderen. Ware dan ook eenig misverstand of leemte, die gelieve de welwillende lezer ons ten goede te duiden.

[p. VII]

Natuurlijk moet ik hem èn de eere èn de verantwoordelijkheid van zijn voortreffelijk werk overlaten. Daar waar ik echter met hem van meening kon verschillen, zal er de algemeene Inleiding of Nalezing van mijne uitgave wedergekomen zijn. Doch zijn verdienstelijk opstel, door eene voorbarige en vroegtijdige dood onderbroken, zal niettemin als eene kostbare proeve voor de studie van het Middelnederlandsch naar waarde worden geprezen.

Wijlen Cyriel Van de Putte was mij bekend door een zeer goed academisch proefschrift van 1888, het Glossarium op de Rekeningen van Gent (1336-1350), door wijlen Julius Vuylsteke en mij uitgegeven. Door zijnen onverdroten arbeid van vele jaren op mijne uitgave van Froissart hoopte hij zijne wetenschappelijke faam voor goed te vestigen. Zijn zwoegen moest hem, helaas! maar dienen tot eenen lauwer op zijn grat en een eervol bewijs voor zijne gedachtenis!

Op zijne menigvuldige nota's zal ik het Glossarium op het Tweede Deel, en zelf zal ik dat op het Derde opstellen, en alzoo zoohaast mogelijk een einde maken aan een sedert lange jaren en door verschillige omstandigheden onderbroken werk, hetwelk, in mijne oogen althans, den grootsten dienst zal hebben bewezen aan de geschiedenis en de taalkennis van dien ouden tijd.

N. de Pauw.

Gent, 24 Januari 1909.