Maskeraad

[p. 57]

De moord
in de Helstraot

[p. 59]

De moord
in de Helstraot

ET is al tamelik lang geleije, en dao zulle mer wienig Mastreechteneers zien, die ziech nog get ter van herinnere. Dao waor ouch neet väöl bezunders aon: ene vastelaoveshawwer dee, waarsjijnelik in 'n zaate bui, ruizig had gekrege mèt enen andere zaatlap en daobij doedgestoke waor. Ze liek woort nog dezellefde nach gevónde-n-in de Hèlstraot, in den oethook, vlaak achter de poort; de mäördeneer hadde ze de vollegenden daag al te pakke - et waor en aw vijandsjap - de zaak kaom väör, en de kerel kraog e paar jaor. En heijmèt is et hiel geval vertèld - teminste wat betröf te algemein bekinde feite.

Et zou dan ouch neet te meujte weerd zien, die aw hiestorie heij nog ins op te holle, es ter

[p. 60]

neet nog get anders aon vas had gezete, get wat indertied bij de behandeling van de zaak neet ter spraoke-n-is gekomme, en toch zjus get wat aon dees banaal moordaffeer veur miech zoeväöl relief gegeve heet, dat iech ze miech noe nog, nao zoe'ne langen tied, in al häör bezunderhede kin rappeleere, en dat iech ze van me leve wel noets zal vergete.

Me zal ziech aofvraoge, wie et tan kós zien, dat, es ziech toch róntelum die moordzaak zoen gewiechtige gebäörtenisse höbbe-n-aofgespäöld, daovan toen niks bekind is gewoorde. De kwestie zit zoe, dat eigelik zjus datginnige, wat miech et aondinke d'raon zoe levetig hèlt, mèt te zaak op ziechzellef neet väöl te make had.

.....Mer laot iech te feite naogoon, wie ze ziech höbbe veurgedoon, dan kint me begriepe en oordeile.

Veer hadde eus vrun mèt hun dames nao hoes tou gebrach, en kaome noe oet et Villaparrek trök gewandeld, um langs te kortste weeg

[p. 61]

eus eige woeninge, die in de stad laoge, op te zeuke. Et waor Vastelaoves-Maondagnach en al tamelik laat - of vreug, wie me-n-et numme wèlt. Veer waore mèt te lèste van de Redótbal weggegange; en dan nog iers eve-n-e löstig gezèlsjap tot achter in et Villaparrek wegbringe, terwijl de straote van et gevruur zoe glad zien, dat me koelik veuroet kump, maakde, dat et al aordig tege de mörrege leep, veurdat veer op ten trökweeg waore. Et vroor nog altied, dat et kraakde, - zoe'n ech naowintersgevruur, - en al maagde-n-us ouch in et begin, wie veer van de bal aofkaome, de kop nog get gezwiemeld höbbe van al et danse, de aordige maskes en et good buffèt, noe waore veer al lang weer kaajd en kallem gewoorde, want ónder eus winterpalto's waore-n-eus verkleiderspekskes mer dun en gaaroet neet werrem.

Zjang Nujen, dee mèt miech nao de stad trök wandelde, waor geine koeje kerel van zenen aard; ene bedaarde, vruntelikke jong,

[p. 62]

altied veerdig um iemes van deens te zien es et em meugelik waor; ene mins boe me staot kós op make en dee mer ei woord had. En toch, er had get, wat maakde, dat niemes em eigelik es ene gooje vrund wou besjouwe, dat er nörreges gevraog woort in den intieme familiekrink en dat te awwers van meidskes op trouwbare leeftied de sjrik um et hart sloog, es ze mèrrekde, dat heer get erreg vruntelik tege hun dochters waor. Et waor dit, dat er aon God noch gebod geluifde, en opelik te veur oetkaom ene volslage-n-atheïs te zien. Wie dat zoe bij em opgekomme waor, kós geine mins zèGGe en waor ouch neet te begriepe; zen familie bestónt weijer, veur zoeveer bekind, oet allemaol eve braaf, relizjieus lui, en me wis, dat zen awwers erreg t'rónder lijde, dat hunne zoon zoe van hun gooj principes waor aofgedwaold. Mer wie gedeenstig en mètgaond Zjang ouch waor, op tat punt wis er neet van tougeve. Dèks móste dao wel sjerrepe konflikte

[p. 63]

gewees zien thoes, want Papa Nujen waor geine gemeekelikke, en me wis tat ouch ten awwe Pastoer Bertels ziech alle meugelikke meujte had gedoon, um Zjang op te gooje weeg te hawwe, mer niks sjijnde-n-in staot gewees te zien, em van zen ónbegriepelikke ideeë-n-op et terrein van ze gelouf en zen zielsrös aof te bringe. Ouch van zen kinnesse hadde-n-ers wel ins mèt em dao-euver gediskuteerd, mer ze hadde-n-et noets weijer kinne bringe, dan dat er op et lèste, es et em te lang begós te doore nao zien zin, et gesprek op get anders gooide; en dao waor er hiel hendig in. Me spraok noe mer noets mie mèt em euver die kwestie, want tat haolde toch niks oet, en daobij, es et euver ander dinger góng, waor er den aordigste mins, dee me ziech dinke kós, en ze gezèlslap mie es weerd.

Ouch noe hadde veer et mer allein gehad euver de kaw en dat et zoe laat gewoorde waor - wie veer zjus ónder de Poort Waarachtig

[p. 64]

doorkaome, späölde de karrelejong en sloog et veer oor - en iech bedach miech, dat veer beter de Hèlstraot door kóste goon es euver de Pieterstraot, umdat heer in de Breistraot moos zien en iech op te Kleine Grach.

‘Laote veer heij langs goon’, vroog iech em; er vónt et good, en wie veer veurbij de Vief Köp waore, teurende de Hèlpoort dónker en hoeg in de kaw winternachloch.

‘Geer die heij binnegaot, laot alle hoop mer vare’, citeerde Zjang, wie eus stappe hooi umhoeg klónke-n-ónder et poortgewellef. Mer pas waore veer d'rónder oet, of heer pakde miech opins bij menen errem.

‘Et heet toch neet gesnied’, zag er en wees op ene witten houp, dee laog in den oethook, dee me, direk es me-n-ónder de poort door is, aon zene linkerkant heet. Et waor, wie iech al zag, vreerend weer en de maon sjijnde helder en klaor, mer in deen hook kós et leech toch neet komme. Iech bekeek te witten houp ins tegooj;

[p. 65]

et tochs miech dat iech ene minselikke vörrem d'rin trök kinde, zoe wie iemes tee op zen hoeke zit.

‘Zou et dèks ene zaate verkleider zien?’ vroog iech, ‘dan zal dee zen lol wel op kinne-n-in die kaw’.

‘Me moot zoe iemes toch neet heij laote liGGe’, meinde Zjang, ‘et zou de mins zenen doet kinne zien, mèt tat weer’.

En veer stapde nao de figuur tou, um ins te kieke, wat veer aon et geval kóste doen. Et bleek wèrrekelik ene verkleider te zien, in e wit pieropekske, dee ineingedoek in den hook zaot te slaope, wie me zoe zou zèGGe.

‘Hei, vrundsjap’, reep Zjang, en er tikde de óndutelikke versjijning op te plaots boe häör sjouwer moos zitte. ‘Foj’ zag er tegeliek ‘iech geluif tat tee smerige kerel gegöbbeld heet; er heet allemaol dónkel vlekke-n-op ze pekske en iech veulde ouch zoe get natigs aon mene vinger. Steek ins e zwegelke-n-aon’.

[p. 66]

Iech doog, wat er vroog; 'n ougenblik verliechde-n-et zwaak vlemke den duusteren hook, veurdat te wind et weer oetbloos. Nier dat inkel momint waor laank genóg gewees, um us get te laote zien, wat us alletwie doog keeke van de sjrik: de vlekke-n-op et pak van de verkleider waore roed, dónker-roed, en de natigheid aon de vinger van Zjang waor ouch roed,.... roed blood.

Veer stónte dao wie geslage, zeker wel e paar menute laank. Iech waor den ierste, um miech te herpakke.

‘Veer moote de peliessie waarsjouwe’, zag iech. ‘Laote veer enen deender goon hoole. Of nein’, bedach iech miech, ‘eine moot heij blieve-n-um op te passe dat tao niks gebäört; mesjiens is te maan nog neet doet. Blief tiech; iech loup nao et peliessiepöske-n-op te Pieterstraot’.

Iech wachde zen antwoord neet aof, mer góng op weeg, zoe gaw es men bein miech veuroet wouwe bringe. Iech avanseerde evel

[p. 67]

neet hel mèt tie glats en iech waor al hallef boete-n-aosem, ouch al van de emoossie, ie iech aon de Pieterstraot waor. Berreg op góng et nog lestiger en twie kier had iech bijnao op me geziech gelege, veurdat iech te peliessiepos bereik had. Ze keke dao iers wel get vreemp op van dee verkleider, dee dao kuimenteere-n-aonkaom, en iech geluif, dat ze miech al 'n slaopgelegenheid toudachte, mer wie iech aon et vertèlle góng, mèrrekde ze al gaw dat et meines waor, en enen hoofagent en enen deender waore direk veerdig um mèt miech op weeg te goon.

Veer stapde weer veurziechtig te Pieterstraot aof, door et parrekske langs et Paoter Vinkteurensje en zoe ónder de Poort door.

In den oethook aongekomme, keek iech verwónderd op; bij et leech van de elektriese lanteere van den hoofagent zaoge veer, dat Zjang neve-n-et liek op zen kneeje laog; et sjijnde dat er us neet had hure-n-aonkomme

[p. 68]

- eus stappe mooste anders toch hèl genóg geklónke höbbe mèt tat gevruur - en zellefs van et leech niks gemèrrek had, want wie iech men hand op zen sjouwer lag en ‘Heila’ zag, keek er gans verduts op en vroog: ‘Biste noe al trök?’, wat iech tamelik vreemp vónt, want iech moos toch lang genóg ónderweeg zien gewees, en iech kós miech neet veurstèlle, dat zoe'n nachwach bij e liek iemes kort zou valle.

‘Höbste geslaope?’ vroog iech em.

‘Nein’, zag er, ‘iech zaot te dinke’.

Miech tochs, dat tat dinke dan toch wel erreg deep moos gewees zien, mer iech kraog te gelegenheid neet, um daonao te vraoge, want noe had ten hoofagent us nudig. Dee had intösse gekonstateerd, dat tao gei leve mie in et korpus zaot; - de maan waor al zoe kaajd wie ene stein - en er verzeukde-n-us, 'n hendsje te hellepe, um et liek nao de peliessiepos te bringe, boe us tan nog einige vraoge zouwe gestèld

[p. 69]

weurde en eus naome opgeteikend veur et weijer ónderzeuk.

Et waor 'n sinister persessie, die dao door de nach te Pieterstraot op trok; - en iech waor blij wie enen ingel, wie veer e klein eurke later weer op straot en noe veurgood op weeg nao hoes waore.

Euver den hiele weeg zag Zjang gei woord - iech moot ierelik zien en zèGGe, dat iech ouch neet väöl zin in praote had - en zoe leepe veer, in gedachte verzónke, nevenein op. Aon de Breistraot zag er miech goojendaag. Iech kaom noe eve rech tegeneuver em te stoon, en iech sjrikde devan, wie bleik er oetzaog. Et geval moos em al hiel erreg aongepak höbbe. Iech winsde-n-em et bèste en maakde dat iech nao hoes kaom.

Et is te begriepe, dat iech neet gaw mene slaop kós einde; mèr wie iech te vollegenden daag tege de middag opstónt, veulde iech miech weer gans lekker, en al dach iech tan ouch nog

[p. 70]

ten haven tied aon wat veer de veurige-n-aovend hadde mètgemaak, iech leet er miech neet al te zier door oet men humeur bringe; - et is toch mer eine kier op et jaor Vastelaovend.

's Aoves trok iech weer d'rop oet, mer Zjang trof iech tot men verwóndering nörreges. Den daag tenao - Asselegoonsdag - wie iech aon menen déjeuner zaot, kaom er bij miech binne. Er zaog väöl serjeuser oet es anders, en op zene veurkop meinde-n-iech get zwarts te zien, wie 'n oetgeveeg kruiske - mer dat moos zeker 'n vergissing van miech zien.

Er góng zitte.

‘Wel’, zag iech, ‘wat bis tiech vreug op te wandeling. Biste gistere-n-aovend neet oetgewees? Iech höb tiech nörreges gezeen’.

‘Nein’, antwoordde-n-er ‘oetgewees, dat is te zéGGe verkleid of nao ene bal, bin iech neet. Iech höb ten hiele-n-aovend bij Pastoer Bertels gezete’.

Men botram veel miech bijnao oet men hand.

[p. 71]

Mer iech herpakde miech; dat waor 'n mop, of iech had em verkierd verstande.

‘Wie?’ vroog iech. ‘Wat bedoelste?’

‘Jao’, zag er bedaard, ‘bij Pastoer Bertels, ins serjeus praote’. Er zweeg eve. ‘Zuug’, góng er toen door, ‘wie iech tao Maondagaovend allein gezete höb bij dat liek van dee vent, dee dao zoe opins, mèt ene zaate kop mesjiens, van heijoet nao de iewigheid tougegange-n-is, toen is miech van alles door men herses beginne te speule, boe iech van te veure noets aon gedach had. Iech, had van ze leve neet ten doed van zoe kort bij gezeen, en zeker neet zoe'nen doed.

Wel, wat iech allemaol gedach höb, kin iech zoe percijs neet vertèlle; mer iech kraog tao opins hiel nui perspectieve veur men ouge. Et waor miech, of iech tot noe tou, zónder et zellef te wete, men ziel achter e maske verborrege had gehawwe en of miech tat maske-n-opins woort aofgetrokke en iech noe eigelik pas mèrrekde, wat tao al deen tied achter had gezete.

[p. 72]

Et gevolleg taovan waor men veziet aon Pastoer Bertels, boe iech gistere den hielen aovend laank mèt hób zitte riddeneere; en et rezultaat van die riddenaassie zuuste heij’. En er wees op zene veurkop. Iech had dus toch good gezeen.

‘Jao’, góng er door, ‘gistere-n-aovend veur den ierste kier nao jaore höb iech miech weer gebeech, en vanmörrege bin iech te kommunie gewees. Mer noe gaon iech ins gaw trök nao hoes. Men aw lui wete nog niks tevaan - wat zulle die opkieke!‘

En er stónt op, reikde miech te hand en góng.

Dat iech em neet te goojendaag winsde, waor neet oet ónbeleefheid of ónvruntelikheid - iech kós gewoenweg gei woord oetbringe.