Met de helm geboren

[p. 5]

De molen

Joost kon zich alles nog herinneren uit de tijd, toen hij in de molen woonde.

De molen stond aan de dijk, die om de polder liep.

Als je op de kruin van de dijk stond; kon je in de verte het stadje zien liggen en soms, als de wind gunstig was, kon je de speeltoren horen zingen. De liedjes kwamen zo maar aangehuppeld, over de velden en de sloten, de bomen en de hagen. Iedereen kende die wijsjes, het waren oude bekenden, van het Loze Vissertje en van de Twee Koningskinderen, die elkander niet konden krijgen, omdat het water veel te diep was

[p. 6]

Joost hield veel van de speeltoren, maar van de molen toch nog meer.

De molen kon zo dapper met zijn wieken draaien en dan bruiste het water uit de polder in de ringsloot, die het naar de Zuiderzee voerde.

Joost kon er uren lang naar kijken en luisteren. Het was, of hij allerlei dingen zag gebeuren in het borrelende water, dat de molen uitsloeg. Dan raakte hij soms aan het peinzen over de wonderlijkste dingen. Als hij zelf eens zo'n draaikolkje was, waar zou hij dan terechtkomen? In de ringsloot, ja, maar verder? In de Zuiderzee vanzelf. Natuurlijk, maar dan, waar zou hij dan heendrijven? De Zuiderzee was zo groot. Misschien zou hij wel naar de Noordzee drijven en vandaar naar de oceaan en dan.... en dan....

Het gebeurde wel, dat het kolkende water antwoord gaf ook:

‘Als je met me mee ging, zou ik je veel kunnen laten zien, Joost, heel wat anders dan hier in de polder met zijn eeuwige riet en zijn sloten. En dat stadje met zijn speeltoren, er zijn steden, die veel en veel groter zijn. Daar zijn torens, tien maal zo hoog als jouw speeltoren en een muziek dat ze maken! Je kunt je niet voorstellen, hoe mooi.’

Maar dat wilde Joost niet geloven, er waren geen mooiere wijsjes dan die van zijn speeltoren, al was die dan ook niet zo hoog als de torens in andere landen.

Ach, dat snel uitstromende water had veel te vertellen en het was prettig om er naar te luisteren.

Maar het kon ook een ander gezicht zetten.

Dat gebeurde als de molen niet maalde.

Dan zag de kolk er erg geheimzinnig uit, zwart en onheilspellend.

Er gingen vreemde verhalen over die molenkolk.

[p. 7]

Men fluisterde, dat je er 's nachts, om en bij twaalf uur, niet levend voorbijkwam, vooral niet, als je wat op je geweten had.

Eens was het gebeurd, dat een boer er zo maar pardoes met paard en al inreed en jammerlijk verdronk, het paard ook. En toch wisten boer en paard heel goed de weg, ze kwamen er dagelijks langs. Maar de boer was een verrader, een zevenstuiversman, die geusgezinden aanbracht bij de handlangers van Alva.

Joost wist precies hoe het gegaan was. Hij had het verhaal gehoord van zijn vader, 's avonds, toen het gezin om de haard zat en luisterde naar het kraken en piepen in de malende molen.

‘Hier is de tijd, waar is de man?’ had een holle stem geklonken, diep uit de zwarte molenkolk en toen had de boer geantwoord: ‘Hier is de man’, en hij had zijn paard het water ingestuurd om zijn zonden te boeten. Het water sloot zich over de boer en het paard en de volgende morgen vond men paard en ruiter drijven in de ringsloot.

Zulke dingen gebeurden er bij de molen, waar Joost woonde.

Overdag kon je er gerust voorbijgaan, dan gebeurde er niets, maar tegen middernacht werd het gevaarlijk. Dan kreeg de noodlottige stem, die in de kolk woonde, macht over hen, die geen rein geweten hadden. De zevenstuiversman had het ondervonden.

Menigmaal lag Joost plat op zijn buik in het gras om in het zwarte water, onder hem, te kunnen kijken. Hij probeerde er diep, diep in door te dringen, maar dat was onmogelijk, het was zo donker, dat geen oog er iets in ontdekken kon.

Soms meende hij de stem te horen.

[p. 8]

Dan was het, of hij door de grond ging.

Eens had hij daar een wonderlijk gezicht.

Hij zat tussen het riet, waar witte schermbloemen tegen hem knikten en de witte winde hem aankeek met zijn grote bloemenogen. Joost had altijd het gevoel, dat de witte winde alles van hem wist en met zijn bloemenogen dwars door hem heen kon kijken.

Hij werd er steeds een beetje stil van.

Deze keer werd het zo wonderlijk stil in hem, dat hij er bang van werd. Het werd hem zo vreemd te moe, net of hij geen gewicht meer had en of zijn ogen dingen zagen, die er niet waren. ‘Ik wil het niet zien’, dacht hij en hij wilde hard weglopen, bij de molenkolk vandaan, maar het scheen, of zijn voeten niet van de plaats konden.

‘Je moet’, sprak een dwingende stem in hem.

Hij kon niet anders dan gehoorzamen. Hij moest kijken en zag, dat zijn vader geboeid weggevoerd werd.

Het duurde slechts een ogenblik. Het gezicht was verdwenen, de molen stond weer zoals altijd tegen de dijk, met de wieken in rust.

Maar Joost was erg overstuur.