Anansi. Surinaamse volksverhalen

[p. 11]

Inleiding

Mijn eerste ontmoeting met Ba Anansi dateert van zo'n veertig jaar geleden, toen ik als achttienjarig meisje voor een maand in Suriname op vakantie was. In het huis waar ik logeerde ging ik naar het toilet en toen ik het weer wilde verlaten, zat er een zes centimeter grote zwarte spin met harige poten bij het haakje van de deur die ik weer moest openen. Nu weet ik dat dit typisch een streek van Ba Anansi is om zo'n Bakra met de cultuur van zijn land te laten kennismaken, maar toen stond ik, net zoals Ba Anansi dat soms in de verhalen doet, te bibberen op mijn benen. Ik voelde echter toch een heilig ontzag voor de spin. Voorzichtig om hem niet te storen, lichtte ik het haakje op, deed de deurkruk naar beneden en ik was weer vrij! Sindsdien ben ik nooit meer bang geweest voor spinnen en kijk ik altijd gefascineerd toe wanneer een spin een web weeft.

Het boek van Simon Franke, ‘Anansie, de avonturen van Heer Spin in Suriname’ dateert van 1954.

Simon Franke werd geboren in Middelie (Noord-Holland) en leefde van 1880 tot 1957. Hij was een bekende Nederlandse schrijver van jeugd- en kinderboeken en romans. Daarnaast verzamelde hij een groot aantal sagen en legenden, die in diverse boeken gebundeld werden. De stof voor het verhaal van Anansie werd ontleend aan de West-Indische legendenschat. Want Ba Anansi is niet alleen een Surinaams fenomeen. Naast de oorspronkelijke verhalen uit West-Afrika zijn ook zijn schelmenstreken in het gehele Caribische gebied bekend, waar zij vermengd werden met de legenden van de oorspronkelijke bewoners, de indiaanse bevolking. Simon Franke had een enorme interesse in

[p. 12]

en kennis van allerhande streekgebruiken en -verhalen uit binnen- en buitenland, wat vooral naar voren kwam in zijn historische romans over het toenmalig Nederlands-Indië, Nederlandse streekromans, de verzameling ‘Legenden van de Noordzee’, en bekende kinderboeken als ‘Tula de kleine houtsnijder’. Voor het jeugdboek ‘De wajangpop op school’ ontving hij in 1936 van de Koninklijke Vereeniging Koloniaal Instituut de Garuda-prijs ter waarde van honderd gulden.

Nog steeds zijn de avonturen van Ba Anansi heel populair in West-Afrika, in het Caribische gebied met name in Suriname, en ook in Nederland door de komst van de vele Surinamers. De oorspronkelijke tekst van Simon Franke, die in feite in een notendop de geschiedenis vertelt van de slavernij in Suriname, is geheel opnieuw bewerkt en aangepast aan het huidige taalgebruik. Er is een kleine woordenlijst opgenomen van begrippen en termen die specifiek Surinaams zijn.

Af en toe had ik het gevoel dat Ba Anansi over mijn schouder zat mee te loeren of ik wel de juiste woorden gebruikte en vaak fluisterde hij mij wat modernere uitdrukkingen in de oren. Al met al heb ik met spanning zijn avonturen en schelmenstreken gevolgd, waarbij ik vaak hartelijk moest lachen om de potsen die hij uithaalde.

Ik wens alle jongere en oudere (voor)lezers en lezeressen veel plezier met deze nieuwe uitgave van de avonturen van Ba Anansi!

- Anneke Huyser