|
| |
| |
| |
Seker aenhanghsel van een brief.
Vervattende in sigh veel opmerckelijcke, en geloofwaerdige saecken: als
De aengenaemheydt der Landtstreeck Botrou':
De kluchtigen aert van de Koekebou':
De verschrickelijckheydt der Slangen aldaer:
En voorts in 't kort de gantsche Godtsdienst, Geloof, en aert der Guineesche inwoonders. &c.
Soo dat wy met waerheydt mogen seggen dat in dese weynigh Letteren meer bysonderheden van Guinea zijn, als in al de Boeken die'er tot noch toe van beschreven zijn, immers soo veel ons bekent is.
| |
Mijn Heer, en waerde Vrindt.
ALsoo het Schip daer dese mee gaet, noch een dach lager, dan ick gedacht had, blijft leggen; soo heb ick goet gevonden uw (in Passant, en om uw Philosopische Nieuschierigheyd te contenteren) hier nevens noch eenige particulariteyten van dit Land over te senden, weet dan, dat dit Land hier omstreecks (dat is rondom da Mina) vry schrael, en byna sonder Telgh, of Lover is; met sober Gras, waer in nochtans
| |
| |
eenige kleyne, en dorre Dans-Meesters van Koejen loopen weyen; die geen Melck geven dan voor haer Kalven, en dat noch schrael genoegh; de Schapen, en Varckens, voed men hier met Milie, dat is Turcksche Tarwe. De speculatien ontrent Kruyden, Saden, Wateren, en Mineralen (die u E: my lest gerecommandeert hebt) kunnen hier geen plaets hebben; alsoo hier geen Kruyden, noch Saden, noch Wateren van eenige Consideratie zijn. Oock valt hier geen Minerael dan alleen Gout, en dat noch schrael genoeg; waer van de kracht de heele Wereldt genoegh bekent is, om daer niet veel van te schrijven.
Doch de Dorheyd der Land-streeken, is niet universeel over dese gansche Kust: alsoo ick u verseker, dat ick verscheydemael in Boschadien op het geberghte, ontrent soete Rivieren geweest ben, die de Vruchtbaerheyd, en schoone Gesichten van het Land van Kleef niet behoeven te wijcken. Onderdaegs aen Boutry zijnde (daer wy den Zeeuwschen Lorrendrajer, daer ick u van geschreven heb, vervolghde) begaven wy ons met ons drie Persoonen elck in een kleyne Canoa, ons alsoo latende een seer schoone, en soete Rivier op Roeyen; onderwegen verscheyde Gevogelten (Waer onder een Pauw, met een witten Arend waren) schietende; dit vermaeck ons de tijdt seer kort makende braght ons sonder dencken wel meer dan drie Mijlen de Voorfz. Rivier op; alwaer ghy de aerdighste Aepjes van de VVereld op het geboomte soud hebben sien springen, en voltiseren, van Tack, op Tack, die de Rivier van beyde kanten overschaduwden, en daer over heen, in malkander gevlochten waren, soo dat dit Riviertje, somtijts smal, en somtijds wel weer soo wijd, als den Rhijn by Aernhem, en gedurigh tusschen hooge, en lage Bergen (meest met Oranje, of Limoen-Boomen beset) heen stroomende, ons het grootste vermaeck des Werelts gas; het schieten van een seer grooten Aep, dee ons onder anderen, op sekere plaets onse Voeten aen Land setten, zijnde het selve een seer dight, en VVoest Bos. Wy aldaer na onsen geschooten Aep soeckende (die in het kreupel Bos gevallen was) wierden aldaer op verscheyden plaetsen gewaer, een groote meenighte Olyfants stronten, die door
| |
| |
haer Varsheyd (alsoo sy noch Warm waren) ons deden geloven dat die Monssjeurs daer niet langh van daen geweest waren, en dat dese plaets hun leger-stee was. Het Perijckel daer in wy, door dese rouwe gasten souden hebben kunnen raken, deed ons een paer Koegels op onse Snaphanen setten, en noch een weynich dieper Boswaerd in stappen, om te sien of wy niet een van die Zielen alleen kosten vinden (want een waren wy machtigh) om hem elck met een schoot, ses Koegels in sijn kop te planten, waer door hem gedoot souden hebben; doch geen van allen gewaer wordende, trocken wy weer in onse Canóas, en begaven ons dicht daer ontrent in een Dorp, daer de Luy als Duyvels voor ons wegh vluchten, alsoo weynige onder haer oyt Blancken gesien hadden; hier maeckten wy ons onder een seer hooge, en dighte Groene Boom (die in 't midden van 't Dorp stond) dapper Vrolijck, met verscheyden delicate vrugten, en leckere Wyn de Palm; en keerden tegen den Avondt weer aen ons Boord voor Boutry, soo dat ick u verklaer op dien dagh seer schoone Land streecken gesien, en groot vermaeck genoten te hebben: gelijck mede verscheyde dagen daer na, alsoo wy die toght tot verscheyden malen hervatte, Dit in passant. Wat vorder de Natuur deser Africanen aengaet, soo moet ghy weten, dat sy seer veel van de Oude Hebreen, of Kinderen Israëls hebben over geërft, doch door de tijdt wet verbastert, alsoo sy sonder Boecken, en Schriften leven. Sy hebben veel wetten, en Ceremonien die met het Oude Testament dapper over een komen: VVant vele van haer, ja hele Land-streecken zijn Besneden. Het gebruyck van des Broeders Weduwe (soo hy sonder Kinderen gestorven is) te trouwen is hier meenoch in vigeur; 't welk by weygering mede als in 't ouwe Testament Publijckquelijck met Affront van een Kinneback-slagh gestraft word; Voorders Trouwen sy ettelijcke Wyven, en nemen soo veel By-wyven, als sy willen, ja somtijdts wel tot het getal van 600. toe. Voorts hebben sy mede onder haer een Priester, die mede voor Siender, of Propheet speelt, die sy Fetizéro noemen. Dese maeckt mede de Minen van voor het volck, Cabriten, Duyven en andere Dieren te offeren, die sy hem hier toe 't Huys brengen; doch hy (na mijn Opinie)
| |
| |
steeckt die ondertusschen (alsoo het offer op een verholen plaets geschiet) fraeytjes na sijn Maegh, en houd daer een goet leven van. Sy kryten, en weenen mee eenige dagen over de Dooden, die sy oock wasschen, als de Joden schoon, die gene die de selve aenraeckt, mede eenige dagen onreyn is, Sy bestroyen sigh op de Begravenis, met Asschen; en de naeste Vrinden verscheuren haer Kleederen; 't welck al onder Musieck, en Danssen, en schieten van Musquetten toe gaet. De Vrouwen soo langh sy hun Maend stonden hebben, zijn meê onreyn, en komen niet uyt hun Huysen. Sy hebben veele verboden spijsen, die ordinaris de beste, en leckerste zijn, en die den Fetizéro, om te offeren werden gegeven, doch ick meen eer om sijn leckere kiesen mee te vullen. Sy observeeren mede eenige Feesten; by Jaren, Maenden, en Dagen, doch ick weet niet tot wat eynde. Sy erkennen wel een God, doch bidden hem niet aen. Wanneer het Dondert, Blixemt, en Regent, dan Danssen, en springen sy, Vermits sy seggen, dat Ian Commè (dat is God) als dan Feest-dagh houd, en dat hy 't Canon laet los-branden, in den Hemel, 't geen de Donder, en Blixem is; het Water dat Regent, meenen sy de wyn te wesen, die Ian Commé plengt, en stort. De Dooden seggen sy, dat binnen 4 a 5. dagen (in welcke tijdt de lichamen in dit warme Land al vergaen zijn) met lijf, en al weer opstaen, en vertrecken in een plaets diep in 't Land, Bosman-Queê genoemt, 't welck aen een groot water gelegen is, daer seker oud Vend bywoond, die de Menschen, die qualijck geleeft hebben, in dat water doet versuypen, en de eerelijcke luy daer over voert na het Land der Blancken, alwaer sy in witte menschen verandert worden; Sommige Land streecken, geven aen voorname versturvene Luyden, een Slaef, of ettelijcke mee tot geselschap, die sy dan levendigh by hem in 't Graf dompelen; doch hier steecken sy een gebraden Bout, met een Kan Wyn by hem in 't Graf, om hem geen Honger te doen lyden. Van de Duyvel weten sy weynigh te spreecken, dan dat hy een quaed Vend is, die sy met Offer moeten Payen. Sy weten van geen Spoock, noch Apparitien; En zijn altijt vernoecht, en vrolijck, als sy maer Broot; en Water, of Wyn de Palm hebben:
| |
| |
sy bicken snedigh of Brandewijn, op Loock, Uyen, en Knufloock, in 't end het zijn halve Hebreërs. Waer van ick meer souw schrijven, doch reserveer de rest, tot op andere geletegentheyd.
Onder daeghs wierd hier een groote Slangh gevangen van 18. Voeten langh, en 20. Maet-Duymen in 't Rond; dese in onse Presentie geopent zijnde, wierd bevonden, een vol-wassen Rhee-Hart in sijn lijf te hebben Sulck slagh zijn hier veel, en kunnen selfs de aldergrootste Dieren (haer uyt een Boom op 't lijf springende) te barsten douwen; doch sy die in geflockt hebbende ('t welck al suygende geschiet) zijn daer van soo dick dat sy hun niet roeren kunnen. waer door het dick wils gebeurt, dat sy aldus leggende, van de Mieren die hier seer groot, en menighvuldigh zijn, wederom overvallen, en opgegeten worden. VVeshalven de Slangh oock so voorsichtigh is, dat hy eenigh groot Dier gedoot hebbende, het selve niet eer sal beginnen op te slocken, voor en aleer dat hy wel ter deegh in het ronde sal omgesien hebben, of aldaer geen Mieren-Huysen zijn, die door de Mieren van Aerde opgewurpen worden, somtijdts een Mans-lenghte hoogh, gelijck ick dick wils gesien heb.
Dese Mieren die ontrent soo groot zijn als een Ordinare Vliegh, zijn ieders Vyand, en daer is geen Dier, dat haer den Oorlogh in hun Logement derft aen doen, dan een seker kleyn Beesje met 4. voeten by kans van satsoen als een VVeseltje.
Dit Diertje, alhier Koukebou geheeten, is het slimste, en arghste dingh, daer ick oyt van gehoort heb; want het weet hem sijn eygen spogh te besmeeren ('t welck na het schijnt Vyándelijck tegen de Mieren is) en alsoo derft het in het Miereen-Nest in stappen, en daer alles 't onderste boven kerende, so arbeyd het soo langh, tot dat het der Mieren Koningh (die ontrent soo groot is als een Rhijn-Kreefje, oock twee scharpe Schaeren hebbende als een Schorpioen) by de lurven krijght; de het daer uyt sleept, en Dood martelt. Dese Kouckebou, heeft oock de slimmigheyd van Tygers, Leeuwen en Olyfanten, te overwinnen, en ter doot te brengen; want het springht dese groote Dieren aen de Testiculen, die hy niet verlate. (spijt hun
| |
| |
springen smijten, en tieren) voor hy die op gegeten, of geconsumeert heeft; waer door dese groote Beeften veeltijdts het leven komen te verliesen. Hy weet oock aerdigh de Boeren Hoenders te vangen; VVant hy begeeft sigh somtijtds ontrent de plaets daer de Hoenders gaen VVeyden, en vèrberght sich aldaer onder eenige Bladeren, of Ruyghten, sodanigh dat niets van zijn Lichaem tesien is, dan het Aersgat, 't geen hy weet te openen, en 't geen sich van binnen Rood vertoont; VVaer door de arme Hoenders verlockt, en bedrogen (meenende misschien het selve eenigh rood Pruyt te zijn) daer in beginnen te Picken; 't welck de Koukebou toe laet, openende sijn poort hoe langhs hoe wijder, ja sodanigh dat het Hoen daer met sijn gantsche Kop eyndelijck al pickende in geraeckt; 't welck hy waeraemende, seer geswind sijn Aersgat toenijpt, en het Hoens Kop daer in besluyt, en seo vast beklemt, dat hy daer mee een poosje door de VVildernis heen loopende, her selve aldaer in korten tijdt doet versticken, en versmooren; het welk hy dus vermoort hebbende, tot sijn maeltijdt gebruyckt. Dit Dier heeft oock verstand van de grootste Slangen ter Doot te brengen, doch op wat manier is my noch onbekend. Maer à Propos van Slangen, ick moet u tot besluyt een Vreemde Historie verhalen, my onderdaeghs verhaelt van een ouwe geloofwaerdige Neger. VViens Vader met eenigh geselschap door dese Inlandsche VVoestijnen reysende, en by nacht ontrent eenige Geboomten slapende, heel stil van een seer groote Slangh wierd bekropen: dewelcke hem in den Slaep sijn gansche Slincker-Been, en Dye, tot aen de Lies toe al had in gesogen, eer hy wacker wordende sulcks gewaer wierd. Doch hy eyndelijck ontwakende, meende, door de ongevoelig-heyd van sijn Been, dat de staep daer in was, doch eyndelijck nauwer toesiende, en zijn staet gewaer wordende, weckte terstond zijn mackers: dewelcke hem rieden sijn Voet ('t geen hy noch wel doen kon) in des Slanghs lijf te verroeren; waer door sy (bespeculerende, hoe ver die in des Slanghs Buyck stack) den Slangh een weynigh beneden door-hackte met hun Sabels: en alsoo desen vreemden gevangen weer heelshuyds verslosten, en in goeje gesontheyd herstelden.
| |
| |
Dit is het al 't geen de tijdt my voor ditmael toelaet te schrijven, 't geen u E. derhalven sult gelieven voor lief te nemen. En verwacht op een ander tijdt wat anders.
Vale, iterumq; Vale.
Focq.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd