Ten huize van... 9

[p. 7]

Aftitelen

In dit negende deel van Ten huize van heb ik maar zes interviews kunnen onderbrengen, al komen die dan wel overeen met acht uitzendingen die de BRT-Vlaamse Televisie op het scherm heeft gebracht. Na de Ten huize van Simon Carmiggelt volgde later met dezelfde schrijver nog een gesprek onder de titel Kronkelen met Simon Carmiggelt en de Ten huize van A. den Doolaard kreeg een uitvoerige aanvulling in de uitzending Dolen met Den Doolaard.

Aan elk gefilmd bezoek gaat altijd een vrij omstandig voorbereidend gesprek vooraf, dat ik op schrift stel en dat op de filmdag als aide-mémoire wordt gebruikt. In de uitzending wordt wel dezelfde lijn gevolgd en dezelfde tema's aangesneden, maar het gesprek voor de camera's verloopt toch altijd helemaal anders dan in schrift werd vastgelegd, omdat het altijd een gesprek blijft en de gastheer en de interviewer de absolute vrijheid behouden andere onderwerpen erbij te betrekken, of iets omstandiger op een tema in te gaan.

Voor het boek gebruik ik in principe de tekst van het voorbereidend gesprek omdat die altijd vollediger is. Een uitzondering hierop heb ik gemaakt voor Simon Carmiggelt en Kardinaal Alfrink, die me beiden verzochten van de tekst van de reële uitzending uit te gaan. Ik heb in hun geval deze tekst dan ook als basis genomen maar heb hem toch aangevuld met interessante details, die bij de filmopname waren weggevallen.

Dat de tekst van Simon Carmiggelt van de geluidsband werd genoteerd, zal de lezer wel merken omdat de verwoording van de schrijver zo karakteristiek is. Met deze gesproken stijl raakt men na enkele bladzijden wel vertrouwd. Mocht een lezer daar bij het lezen toch enige hinder van ondervinden, dan zou ik hem de suggestie willen doen eens een paar bladzijden hardop te lezen. Wellicht wordt dat een verrassing.

[p. 8]

In een Noordnederlandse recensie van deel 7 stootte ik op deze zin: ‘Alles geschreven in een gemakkelijk leesbare gesprekstoon, maar met Vlaamse specialiteiten, die de Nederlander vreemd zullen aandoen.’ Ik heb voor deze ervaring het ruimste begrip omdat ik ze zelf wel eens onderga als ik een Noordnederlands boek lees. Het is mij niet bekend of de recensent over die specialiteiten ook is gestruikeld in de gesprekken met Bertus Aafjes en prof. Minnaert, maar bij het persklaar maken van deze interviews is de gebruikte taal voor mij telkens een heel probleem. Het is er mij om te doen het gesproken woord van de bezochte prominenten zo getrouw mogelijk weer te geven. Nu doorspekken velen van mijn gastheren in Vlaanderen - en zeker de ouderen - hun taal met woorden of uitdrukkingen die Van Dale als typisch Zuidnederlands doodverft. Als het flagrante gallicismen zijn, probeer ik ze altijd wel te wijzigen maar op sommige plaatsen heb ik het gevoelen dat ik een soort vervalsing zou plegen als ik in de mond van mijn gastheer het algemeen Nederlands woord zou leggen, daar waar hij het courante Zuidnederlandse heeft gebruikt. Als Grammens b.v. zegt ‘willens nillens’, dan aarzel ik dat te vervangen door goedschiks of kwaadschiks of door willens of onwillens, omdat ik hem dat niet zo hoor zeggen. Ik ben in deze materie zo omzichtig mogelijk te werk gegaan maar als het woord echt typisch was voor de man of voor de lokale kleur, dan heb ik het laten staan.

Voor deze televisie-uitzendingen mocht ik rekenen op de uitstekende service van de firma Promofilm te Leuven en op de vaardige medewerking van de technici: Willem Baekelmans, Jean Müller, Renaat Rombauts. Bij het uit- en afwerken kreeg ik hulp van Annie van Avermaet en Fons Fraeters, die ook in het persklaar maken van deze teksten een belangrijk aandeel hadden. Voor de prettige samenwerking ben ik ze allen zeer dankbaar.

Joos Florquin