Naakt over de schutting

20.

Ik liep naar beneden en haalde mijn post en de ochtendbladen. Er was een brief bij die wel bij de post zat maar niet door de bode gebracht. ‘Lemming’ stond er buitenop, in hoge, geschreven drukletters.

Ik beheerste me en wachtte tot ik alle trappen weer op was voor ik de envelop openmaakte. Ik ging zelfs zo ver eerst een glas lauwe melk te drinken om de honger te verdoven. De envelop bevatte twee briefjes van honderd gulden. Met een papierclip zat aan één van de twee een miniem strookje papier, waarop in dezelfde letters stond: ‘Voor het zwijgen.’ Ik legde de biljetten op tafel en keek ernaar terwijl ik me aankleedde. Mijn eerste gedachte was dat ze belastingvrij waren. Dat stemde me mild. Direct uitgeven wilde ik ook niet, je weet nooit wat er nog voor voorwaarden zouden volgen. Ik legde ze, uit gewoonte, in een boek in mijn boekenkast: ‘Voorbijgangers’, van Top Naeff.

Schartenantincks veronderstelling dat mijn bezoek aan me-

[p. 45]

vrouw Bentjebaar moeilijkheden had opgeleverd leek nu wel erg onjuist. De onbekende lijkenwerper ging er, aan dit geld te zien, vanuit dat ik de zaak de zaak had gelaten.

Ik legde de ochtendbladen klaar, ging met koffie naast de telefoon zitten en belde Herman. ‘Hoe is het met onze fotograaf, Voerknecht?’

‘Dat heb ik je verteld. Hij is dood. Tot pulp geslagen.’

Daar had je dat woord weer. Herman hield van overdrijven. Ik ben van boerenafkomst, ik weet wat pulp is.

‘Nou, een grote ravage, geen afdrukken, geen sporen, niks. Alleen het telefoonnummer van een juffrouw Detube. Die hebben we nagegaan. Waarschijnlijk is zij één van die vinken die voor hem met de tieten wapperen. Ze had dezelfde soort foto's in huis. Ze is verdwenen - wij waren er vanochtend om zeven uur en toen was het bed niet beslapen.’

‘Het bed niet beslapen,’ herhaalde ik, ik hoorde zelf dat het onnozel klonk.

‘Correctie. Het bed was zeker een week beslapen, maar niet vannacht, voor zover wij konden nagaan. Je begrijpt wat ik bedoel, het was meer een nest.

Ze is foetsie. Ik heb een man achter haar familie aangezet, maar dat levert geloof ik ook niet veel op. Verder niks bijzonders.’

Zou hij het briefje van O, die gister ‘avond op de krant’ was, elegant vergeten, of zou de politie het niet gevonden hebben omdat iemand anders er zich over ontfermd had? Herman en ik hielden zelden informaties voor elkaar achter - andere inspecteurs en rechercheurs vertrouwde ik meestal minder - misschien had hij toch enige argwaan. Ik voelde geen wroeging dat ik de geschiedenis met oude Gerrit voor mezelf bewaarde: toen ik gisteren over die schutting sprong had ik iets van sensatie gevoeld en ik zou dat niet graag bedorven zien door dikke rechercheurs die die moeite niet zouden nemen en gewoon zouden omlopen.

Ik keek de ochtendbladen door en begon met de ‘Ochtendrune’, een zo ultrarechts dagblad dat het de ondertitel ‘dagblad voor een sterke man’ zou kunnen voeren. In mijn journalistieke carrière heb ik een van hun opiniërende ar-

[p. 46]

tikelenschrijvers vrij goed leren kennen, een zeer aardige man, behalve het feit dat hij af en toe in gezelschap een pukkel uitkneep. Om mee te praten ook best geschikt en met een redelijke nuancering in zijn manier van beoordelen. Maar zodra zat hij niet achter zijn schrijfmachine of hij draafde weer in het gareel. Dat gareel is eenvoudig te omschrijven, mij frappeerde er altijd van de opdracht: vergeten wat je gisteren of eergisteren geschreven hebt. Want vandaag moest hij zich, in zo platgedachte termen als mogelijk was, opwinden over de smerige neigingen van de overheid meer geld vrij te maken voor gemeenschapsvoorzieningen, morgen zou hij op dezelfde toon meer geld moeten eisen voor het uitdiepen van een kanaal, betere bewapening van de politie of het verwijderen van spreeuwenmest voor het Centraal Station.

Van al de rubriekschrijvers van de ‘Ochtendrune’ las ik het liefst Lode Zaaijer, die zich daar speciaal belast ziet met het wel en wee van het Nederlandse lichte artiestendom. Hij heeft daar weinig moeite mee, meestal bellen ze hem zelf op. Elke jonge zangeres of tienerster die een darmcatarre heeft, hangt bij hem aan de telefoon. Hij vervaardigt dan meteen drie kolommen tekst alsof ze op haar sterfbed ligt. Als bij een wat oudere actrice de clivia zacht en kalm afsterft snelt Zaaijer toe om haar tranen door zijn inkt te mengen en en passant kapittelt hij toornig haar broodheren, haar recensenten, collega's en impresario's, omdat deze geen van allen haar onsterfelijke grootheid waarderen.

anna broeds is een sterge worden
een dapper meisje wordt tegengewerkt door de omroepen!

ruft, zaterdag, - Gisteren was ik in de kleine rustieke boerderij die onze zangeres anna broeds heeft laten verbouwen tot een smaakvol en gerieflijk tehuis voor haar en haar twee dochtertjes. Zij ontving mij stralend, in een goudkleurig

[p. 47]

ensemble dat zonnig contrasteerde met de geteerde wanden van wat vroeger de behuizing voor het vee is geweest. De laatste keer dat ik haar bezocht was zij nog zo diep droevig geweest over het lot van Maurice, haar melkwitte poedel, die haar zoveel vreugde had gegeven als ze hier eenzaam bezig was met haar studie voor haar werk en die gegrepen werd toen hij de verkeersweg overstak door een nietsontziende wegpiraat die ver over de honderd reed en zich niets aantrok van het leed van deze dappere jonge vrouw en verder reed. Zij schonk mij een sherry, die gulden klokte in de kelk van het kristallen glas en gezeten op een paarse poef tegen met goudingelegde Japanse houttaferelen aan de muur vertelde ze mij het relaas van de manier waarop zij de laatste twee jaar in een depressie is geraakt door de manier waarop de omroepen haar behandelden en van haar misbruik maakten voor hun propagandistische bedoelingen. Maar dank zij de grammofoonplaat...’

Op een foto zag men Zaaijer (in een klein stoeltje naast Anna-op-poef) zitten, een breed hoofd met schapekrulletjes en een klein pruimemondje waarop dikwijls een verlegen lachje doorbreekt. Op zijn terrein is hij een verrukkelijk journalist. Zijn meest gave manier van nieuwsgaring heb ik altijd dit gevonden: hij ontmoette een zangeres met haar zuster. De laatste vertelde hem dat ze niet zo goed zong als haar zuster, maar het in de badkamer graag deed. Hij vroeg aan de zangeres: ‘is het waar dat u wel eens overwogen hebt met uw zuster samen op te treden?’ ‘Nee,’ zei het mens. Waarop de volgende dag in de krant verscheen: ‘Het is niet waar dat zangeres Dieëndie overweegt om met haar zuster op te treden.’

Ik heb Zaaijer een paar keer ontmoet. De eerste keer was toen ik nog voor de ‘Avondklok’ werkte. Ik werd opgebeld door een bijna huilend cabaretièretje, die door een klein auto-ongelukje een week niet kon werken. Lode Zaaijer had daar aan het ziekbed gezeten en was er van lieverlede in geraakt en na die momenten van diep samengaan had hij de volgende dag drie kolommen meningen van het arme kind over alles en iedereen gepubliceerd waar ze zich een kleine beroerte

[p. 48]

van geschrokken was. Ze vroeg wat ze eraan doen kon en ik heb haar alleen kunnen aanraden te vertellen wat er precies gebeurd was, als verbolgen collega's haar zouden opbellen.

Toen ik het de dag daarop tegen Zaaijer zei grinnikte hij verlegen en zei: ‘Dit is toch een vak waar je alleen wat bereikt als je goed weet te ritselen? Nou, ik ritsel. Ik zei dat ik zin had haar alle standen van de koortsthermometer te demonstreren. En toen had ze ineens koorts.’

Ook zíjn sterke punt is dat hij zich niet mag herinneren wat hij gisteren geschreven heeft. Hij kan juichend en met veel tamtam een nieuwe show aankondigen, vol met glanzende, eenvoudige, stralende, hardwerkende supersterren, maar als het 's avonds vulles blijkt hoeft hij zijn lezers geen excuses te maken. Dat is ook ritselen.

Het artiestendom verdraagt hem mokkend, want ze hebben het gevoel dat ze hem nodig hebben. Eenmaal heeft een onbekende man hem een blauw oog gestompt en een keer is hij 's nachts in een portiek door twee mannen ontkleed en met rinse appelstroop ingesmeerd waarna ze hem hoonlachend in een kroeg hebben gesmeten, waar de verschrikte obers de politie weer voor lieten komen.

Die twee wraakoefeningen zijn natuurlijk bij lange na niet de enige reden dat hij soms duidelijk last heeft van nerveuze storingen. Hij knipt dan met de ogen, trekt met de linkerkaak en draagt extra dik ondergoed.

Ik las zijn verhaal over Anna Broeds en staarde daarna lang uit het raam, zonder aan Anna te denken. Dit was hoogstwaarschijnlijk de krant die Bentjebaar elke ochtend las en waarvoor hij op dinsdagmorgen speciaal kwiek het bed verliet.

Er kroop langzaam een enorme moeheid in mijn benen omhoog. Zonder die twee meier in Top Naeff zou ik graag in slaap zijn gevallen. Maar het raadsel ‘O’ vroeg om een oplossing.