Ta him dyn begearte

[p. 149]

34

No wachtet Klaske warleas op 'e tiid. Ik moat, ik moat, tinkt hja hyltyd. 't Is in dreun yn har holle. Soms sjocht hja de lange tsjustere wei foar har, mar lûkt har tinzen der dan hastich ôf.

It is tiid. Hja giet, fyn rûngear wyfke, de braskoer oan 'e earm, dêr sit in flesse yn.

Reinder sjocht har efternei, heart har fotteljen oer de sânwei, yn de nacht wurdt hja wei.

Klaske fernimt dat Reinder yn de doar stean bliuwt en nei har sjocht. Hy moast ris witte, hoe't it hert har slacht en byinoar knypt.

Hja hat neat merke litten. Hja wol de bloedige reis meitsje.

‘Ik wol, ik wol,’ hat hja sein en no docht hja it. ‘'t Is foar Brún. As er der ris better fan wurde mocht! Mar strak bûten de buorren by de Moardbeam lâns en de nije spoekerije, hja, de mem fan Brún! Stil dochs, tink net!

Klaske rint, rint, om de tinzen kwyt te wurden en komt sa dravende wei, noch gauwer by dat plak. Ik haw it net dien, ferset hja har! Koe se dochs de holle slute, dat der salang gjin tinzen wiene! As in stille stipe núndert hja: ‘Myn leave jonge! Myn leave jonge!’ Ta elke stap hat hja dy stipe nedich. 't Is foar myn leave jonge, foar myn leave jonge! Soms bliuwt it sankje rêstich ynholden ûnder yn har hert, dan rûst it heech, eangstich, jachtsjend, om te beswiken! Yn itselde ritme fan de tinzen slingerje de fuotten, evenredich, oertsjûge, drafkjend, eang, wyld! De Griene Singel foarby ûntfalt har de stipe en moat hjasels, allinne. Hjir mei har

[p. 150]

jonge ek net neamd wurde, it koe de spoekgeast oproppe. Sjocht hja dêr de boerinne sweven? Stiif hâldt hja de holle foardel. Der hoartet wat oan de koer! Hja draaft, fljocht, hat in gefoel of binn' de skonken lam, mar as flajels fleane har fuotten. Bats, bats, bats, bats! No dat lange iensume ein fan de Sondeler beammen. Yn de berm stiet wat, sjoch! In man? Is er goed? Is er ferkeard? ‘Navend,’ stjit hja mei geweld út. Gjin antwurd.

Klaske wol net tinke, wol net sjen. Hoe mear hja de tinzen tsjinkeart, hoe machtiger hja komme en flymje.

Wat prykje har hannen, har fuotten. Efter har binne stappen op de wei, hiel fier!

Hja draaft der oer, salang de beammen duorje. Dêr stean de earste pleatsen wer. De lju sliepe der, dochs jout it ferromming, net langer inkeld de iensumheid, it ûnierdske, it bûtengewoane, it eangstige, dat ferskuort. No sjongt hja ek wer it sêfte, stypjende, mar pynlike sankje: ‘Myn leave jonge! Myn leave jonge!’ Memmeleafde en memmepine! En op de mjitte fan dy sang rekket hja troch Sondel hinne. Hja is no folle kalmer wurden, sjocht inkeld noch tsjin de weromreis oan. Mar as de wei wer iensum wurdt, bûnzet har hert op 'e nij en klopt it, rêd, giselt. De koer skoddet oan har earm, de flesse batst op en del. Ynienen tinkt Klaske oan God. Hoe koe hja God salang ferjitte. Mar as Hy tsjin har is? Sil it wetter fan Wikel helpe, dan moat God de segen jaan. Jout hja ta oan byleauwe? Reinder is gjin divelbanner! Twifel slacht de feale wjukken oer har út en hja hat gjin wjerstân, wurdt bûke, hinne en wer.

De hiele lange wei seach hja net ienkear om, avensearre altyd mar foarút. No op 'e hoeke by it tsjerkhôf digeret hja efterom. It moed sakket har sa leech, hja sil net nochris wer dat ein, dy reis tenein bringe kinne. Hja sykhellet djip, set de neils yn it weake fan har hannen, fielt it net iens.

Stil, foarsichtich, skruten, as in sjamme glydt Klaske hastich oer de smelle strjitte foar de kostersdoar, rattelet oan de klink, wurdt daliks kjel fan 't lûd, ropt lang en gysten oant er har heart. Gau koster, wurd wekker, daalk sil't tolve oere slaan.

[p. 151]

Dêr is it mantsje al; it mantsje mei de ûnbidich lange snor.

‘Wetter,’ seit Klaske.

‘Wat oars,’ seit de man.

Immen komt njonken har stean. Hommels. It is in frou. Hja moat tink ek wetter ha. Wêr komt hja earne wei en wêrom? Mar it kin Klaske net folle skele.

‘Hast ek gjin bern?’ freget it minske oan Klaske.

‘O ja!’ seit Klaske mankelyk.

Trijeresom gean hja nei de toersbosk. Hja sjogge earst gjin hân foar de eagen, neigeraden went it.

Ynienen is dêr it wûndere stal fan de wetterbeam. Tsjok, wreed, grou is 't ûnderein. Trije rûge earms wringe hertstochtelik nei boppen ta, wurde wei yn in wylde mânske krún. Soms kreunt de beam as in minske. Klaske hat it gefoel of moat hja knibbelje, mar bekibbet harsels, dat is godslaster.

De koster set in ljedderke tsjin de beam. De frou sûnder bern mei earst. Rêstich skept hja it wetter út 'e holle beam, jit it hoeden yn de flesse, set de sleef oan de mûle, klokt, klokt. Sil dit de fruchtberens einlings wurkje? Yn tinzen sjocht hja al de berntsjes stean, dy't hja wol bernje woe.

Bliid en moedich giet hja leauwend de bosk wer út.

Hat dy frou gjin erch yn de tsjusternis? Hja giet lyk hja kommen is, stil, sûnder drokte, allinne. ‘It stumper,’ seit de koster en fielt der nei, hoefolle hja him yn de hân treaun hat.

Wat skeelt de koster? Hy rint hinne en wer, sjocht yn stúdzje nei de loft, dêr't inkelde stjerren stean!

‘Zie,’ seit er, ‘de stier Staat bij de vis, nu is 't gauw twaalf uur! Hoor! Hoor!’

Dêr liedt de klok fan Wikel syn bembam, bembam. Hark, Sondel klipt ek mei en Balk en Sleat. Ien klokkeklang bringt it boadskip oer it lân: midnacht, midnacht.

‘De sleef,’ seit Klaske alhiel oerstjoer.

Hja batst yn de beam om, stjit op hout, taast djipper, dêr is it linige wetter. De koster set de trachter op de flesse. Koe hja Brún ek mar klokke litte en swolgje. It spatten yn de flesse is in moai

[p. 152]

lûd, in liet, kostlike muzyk, betterskip foar Brún!

Wa seit dat dêr? Moat hja dan jimmer twifelje, harsels oerstjoer meitsje? Is der nearne rêst? As God wol, as God wol!

Klaske bûcht de holle. Ja, 't is sa: as God wol. ‘God,’ bidt hja, ‘wol it dan, wol it dan!’ Tagelyk fielt hja Brún syn skuld dêr stean as in muorre, dochs, ûnfersetlik, net wei te krijen.

‘Genede foar myn bern, Heare! Genede foar myn bern.’

Hja rint mei de koster op oan de hoeke ta.

Hy winsket har betterskip ta mei de sike.

‘Tankje,’ seit hja en slokt.

No dus werom! Hja kin net, kin net. En hja moat, om Brún! Klaske hinget mei de rêch tsjin in tichte hage oan, kin net út stee komme.

It hert, dat de hiele jûn sa bûnze hat, fielt hja net mear. Hja is kâld.

It wetter hat hja, mar it moat ek thúsbrocht wurde.

Ynienen is 't of heart hja Brún yn grutte ûnminsklike eangst roppen: ‘Mem, mem!’ Hy ferwachtet help fan har.

Hja kin net helpe. God! God! Hja wringt de hannen yn elkoar. Myn jonge, ik kin net, ik wol wol, ik kin net! De eagen baarne har. Hja wol fuort, kin net fan 't stee komme. En Brún ropt sa lûd. ‘It wetter haw ik,’ lústert hja wurch.

Hja fielt, dat immen har by de earmen krijt en wurdt net iens kjel.

‘Kom mar,’ seit er. En dan kin hja wol wer. In skoft rint it pear nei Sondel út. Klaske kin wer tinke. De man njonken har praat tsjin har. ‘Ien reis allinne wie foldwaande, Klaske.’

Mar dat is Reinder!

‘Reinder,’ ropt hja no, ‘wêr is Brún, hy rôp my sa.’

‘Harmen is by Brún. Wy gean der tegearre hinne, Klaske. Ik sil jo helpe. Jo binne in bêste mem.’

Klaske sykhellet djip. It is in grutte ferromming, dat Reinder der is.

‘It wie moai fan jo, Reinder,’ seit hja.

‘Stil mar,’ seit Reinder.

[p. 153]

‘Wês myn bern genedich,’ bidt Klaske, ‘segenje it wetter.’

Dizze bea sjongt hja op folle wizen, salang de weromreis duorret.

As hja ynkomme sit Brún oerein yn it bedstee wyld te wizen.

Harmen susket him. Hy ropt hyltyd om Hylck.

Klaske docht wat wetter yn in emaillearren kroes en lit Brún drinke. Hy nimt it toarstich en giet dan rêstich lizzen, mar sjit iderkear ûnferwachts omheech, ropt wer om Hylck.

‘Mem,’ seit er, ‘as ik stjerre moat, wol 'k Hylck earst noch sjen.’

‘Stil jonge, dû giest net dea en Hylck sliept, it is nacht.’

Bûtendoar heart Klaske de manlju oer de sânwei gean.

Reinder giet fuort, ornearret, hja kinne it sûnder him rêde.

De sike jout him al in skoft oanienwei del. De mem sit ûnbeweechlik en harket nei syn swiere siken, syn licht, drok bewegen, lit de tinzen gean oer Brún, hoe't er foarhinne wie. Lit it wier wêze, dat er swak fan holle wie, mar der moat dochs wol wat slimmers west ha.

Hjir hâldt Klaske de tinzen yn.

Fierder mei net, kin net, moat net. En dêrom begjint hja fan nijs ôf oan, oant hja wer op 't selde plak belâne is.

Hy sjocht har oan! Soe er by wêze? Hja giet gau nei him ta. Wat woe hja graach goed mei him prate, al wie 't mar in eagenblik.

‘Mem,’ lústert er. ‘Earlik wêze. Ik moat dea, tink? Ik wol noch mei Hylck prate. Heart mem? Mem ropt har wol?’

Klaske knikt him blier ta. Stil mar, hy wurdt better. It Wikelder wetter, dat hja sa bloedige swier helle hat, sil it genêsmiddel wêze. Hy hoecht nearne oer yn te sitten.

Fuort dêrnei dwilet er wer, mar is sa oerstjoer net mear. Wat duorje de lêste oeren fan de nacht lang, 't Is har in stipe, dat hja bûten warber binne.

Elke kear as se foarbykomme, stean se stil foar 't rút, harkje en gean wer fierder. Pas by 't lemieren fan de dei gean hja nei hûs.

[p. 154]

No komme der folle fuotstappen op 'e sânwei, arbeiders gean nei de boer, feinten en fammen fottelje nei 't wurk.

Hiel yn de fierte floitet in jonge it liet fan Heiltsje, in pylk rjocht op Klaske' hert. O, feninige pine, wrede rauwe smert, net te ûntkommen wissichheid. Moat hja it rûntsje fan har tinken slute?

Klaske nimt it Boek, lêst yn it ûnwennige bleke moarnsljocht, mar fynt gjin treast. Har geast is te ûnrêstich om bedaard de goede wurden yn har op te nimmen.

Oebele komt yn.

Sil er de dokter warskôgje? Hy moat strak mei de bûter nei Balk, it is woansdei. Klaske knikt. Ek har lêste sint mei der oangean. As it helpe mocht! Ja, al is 't wat sneu foar Reinder.