Ta him dyn begearte

[p. 83]

19

Op in del krijt Brún spul mei de boer. It hat al lang drige, hja fersteane elkoar net, en Brún is net bang, de boer neamt him frijpostich, hy moat in takke tebek.

Hylck fottelt dizze middei yn de gleone sinne oer 't hurde stoppelige lân. Yn har iene hân hinget in reade bûsdoek mei iten, yn de oare tôget hja in ûnbidigen drinkenstsjettel. De manlju binne dwaande yn it stik lân oan de bosk. Hege heaoppers stekke tsjin donker beamte ôf, dat beamte bringt Hylck steefêst de petten yn 't sin, wêrom wit hja net, mar hja moat dan tinke oan wetter, turf, greiden.

Gaasterlân is smûker, lijer, lytser.

It is in moai eachweid, dy manlju dêr as hommels beuzich om de haiwein. De foarkestokken gean rimpen hinne en wer en de wein komt fol, in brede weide hea. Boppe op it hea stiet immen, hy hâldt jimmer wer de earms út, flijt elke nije toppe hoeden mei ferstân del. Hylck rûkt it jonge hea, in rook fan sinne en blommen.

De manlju arbeidzje yn de ûnderbroek, blauwe en reade streekjebroeken. Grutte strieën haaiershuodden hoedzje tsjin de felle sinne.

Hylck hat de skaadhoed ek op en in rôk minder oandien.

Kom fanke, lûk de efterste foet wat oan.

Daalk mei yn de rige en skrippe, skrippe de lea yn swit. Hja rint der gysten fan. It stekt oan, dat fûleindich bodzjen en hja ken de boer wol, hy merkbyt alles, sjocht al wrottende nei har gong, hiel út 'e fierte wei al.

[p. 84]

Dêrom tippelt hja as in hazze, benammen it alderlêste ein, gunt him sa dy lytse wille.

Hja wit net, wat it is, mar it ritme fan it wurk is ynienen brutsen, de haaiers stean stil. Hja heart lûden, ien lûkt oan de hynders. Hylck rept har. Wa fljocht as in wyld? Sjoch, it is de boer, hy hat in broek oan, mei brede strepen, ek oan de hoed is 't te sjen, ja, dat is de boer. Tsjin wa is 't? Tsjin in poep? Nee, tsjin Brún. Fansels, hja hie 't heal ferwachte. Lokkich, Brún naait der út, wol de tinen net yn 'e lea ha. Nee, hy grypt ek in foarke, springt foarút. Mem! hja stekke elkoar dea!

Hylck stiet stiif stil.

Ja, of nee? Hja himet, hâldt de swiere tsjettel foar har út. Is der dan net ien?

Immen pakt Brún om 'e mul, hja wrakselje; immen pakt de boer by 't baitsje, de boer skuort los, mar wurdt wer keard. Hylck krijt de fuotten frij, smyt it iten del, batst de tsjettel yn de greide. Hark! Geraas, gerop, getsjirm, gekryt!

De boer balt it út fan lilkens, hy kin wol in oerhaal krije.

Brún hat de hannen frij, slingert de foarke fan him ôf, rekket de boer. Lokkich, net yn 't lichem.

‘Brún, Brún, boer, boer!’ ropt Hylck ûnder 't draven wei.

De boer falt del, it bloed spat him troch de hoas, der sit in skram op 'e skonk. 't Is wûnderbêst gien, inkeld in skamper.

Mar, hoe't dy boer him opwynt!

Plat op 't gat, sa't er sit, beart er mei de hannen, flokt!

Hylck sjocht nei Brún, sil der letter faak noch oan tinke.

Kâldklam komt er ta himsels, ûnferweechlik stiet er in hoart en heart mei de holle foardel it fonnis oer him kommen: hjoed fan de buorkerij ôf.

't Is krekt, of wurdt er hielendal slop, as sakket alle piid út him wei, syn lange earms bingelje sûnder bestek njonken de lea.

Hy seit neat werom. Syn eagen stean skril.

Hja tôgje de boer tsjin in heaopper oan, mar hy is daliks wer oerein, moat oan 't wurk, seit er.

No stiet Hylck by Brún, de boer ropt har derwei, hja heart it

[p. 85]

net, it begruttet har, hy stiet dêr sa sneu, hat er alles net bûten it ferstân om dien?

‘Hoe koest sa?’ seit hja, ‘hoe moat it no?’

Hja bringt Brún in eintsje, moat dochs de tsjettel helje. No fernimt er har wol, glimket efkes en Brún is oars stúmsk.

Op in stuit batst er der út: ‘Dû witst wol, wat my beweecht. It is ommers de boer syn skuld dat Gerke komt?’

O, mealt Brún dêroer! Wat hellet er him yn 'e holle? Mar dat is har saak allinnich!

Hja wol by him wei gean, moat gjin trêde der by ha en dêr is de tsjettel.

Brún grypt har beet. Al wer ien, dy't de hannen oan har slacht. Spilet de divel dermei, of is hjasels sa?

‘Toe, Hylck, gean mei my. Dan bist fan Gerke ôf en oars silst him wol ha moatte, dû kinst wol by ús mem komme. Hylck, hâldst in bytsje fan my?’ Beteutere sjocht er har oan, in bidler.

Hylck keart him de rêch ta.

Hy skoddet har troch elkoar: ‘Hylck, ik wol de boer wol foar dy deastekke.’

Hja kin net los komme, sjocht him wer oan, wat stean syn eagen dochs wyld.

Hy bûcht it lange lichem hielendal nei har ta, hy is sa bûtengewoan lang. ‘Ik sil altyd goed foar dy wêze.’ Hy byt it har hast yn 't antlit. ‘Hylck, Hylck!’ as hong syn libben der oan. Hylck kin gjin wurden fine, wurdt bang, skodhollet allinne.

It sjit troch har hinne, wêrom hja sa net tsjin Gerke docht. Is hja lef, in bangeskiter, eang foar de boer, of docht hja it om Siertsje oan te fiterjen? Hja mei Brún dochs wol lije, mar net foar dat, net foar sneintejûns. It begruttet har slim, en hja is eins ek grutsk, dat hja se allegearre krije kin, ja, allegearre, dy't hja net ha wol, tinkt hja spotsk.

Hja giet by him wei, dat is it útslútsel foar Brún.

Hy is al sa oerstjoer, wynt him noch helte mear op, fljocht efter har oan, set har de fingers om 'e hals: ‘Ik sil dy ek wol,’ seit

[p. 86]

er. Dan hearre hja: ‘Was machst du dort? Hui?’ It is Kurt. Brún lit los en trêdet de fuorgen del.

Efkes moat Hylck bekomme, hja wie te ferbouwerearre om sa gau wat werom te dwaan, wurdt no lilk: ‘Wat in ûnferskilligen smjunt,’ seit hja tsjin Kurt.

En dochs? Hy wie altyd goed foar har. Dêr krosket er hinne. Langliddich sa't er is, slingert er ûnregelmjittich mei de sloppe skonken. It slacht Hylck om 't hert: midden yn 't jier út it stee, slimmer kin in feint net oerkomme, it lean fan salang kwyt, net in boer, dy't him ha wol, in libben lang leit er op in ferkearde namme, syn foarlân is in strieminne, tipelsinnige boer en in behyplik lean.

En is dat har skuld no mei?

Kurt fertelt, Brún hat ûnferduldich, wreed, it hynder skopt en slein. En de boer is sa sunich op de hynders.

Mismoedich rint Hylck njonken Kurt, dy't in harke út it oare lân helje moast.

Hja oerleit, hja sil wol in nuveren wêze, dat dy feinten om har stykje, sels foar har moardzje wolle lyk Brún.

Wat soe hja graach mei mem prate wolle, mar oer de Gaasterlânske boeren sil hja mem ynljochtsje. Is hja jit gjin jier út 'e hûs, it koene wol tsien wêze.

De boer ropt, hja moat oanmeitsje, helpe!

As hja de jûns fan dizze sneon thúskomme, sjocht Hylck Brún fuortsjokjen, hy wurdt wei krekt efter de tsjokke ikebeam by de Griene Singel, sil wol nei syn mem yn Nijemardum gean.