De briefwisseling tussen P.N. van Eyck en Aart van der Leeuw

L 22

Voorburg 5 Januari 1929

Beste vanEyck

Dàt is al een heelen tijd, sinds we het laatst van elkander hoorden. Misschien zitten we wederkeerig op een brief te wachten. Maar op het oogenblik ben ik met mijn hart in Londen, en kom dus vanzelf ook bij jou terecht. Was mijn lichaam maar niet zoo'n schichtig en moeielijk verplaatsbaar instrument dan stak ik nog persoonlijk de zee over. Drie vliegen had ik dan in eèn klap, een

[p. 137]

[p. 138]

ervan ben jij en de twee andere Verwey en de tentoonstelling.³³⁴ Gisteravond las ik je eerste stuk erover.³³⁵ Hoe verlang ik naar de volgende. Dan krijg ik nog een afschampertje van al die heerlijkheid. Wie zullen de minder bekenden zijn, die nu meer naar voren blijken te komen? Wie zal in het zenith staan? Rembrandt zal je zeggen. Toch geloof ik, dat ik het gelukkigste over Vermeer zou wezen. Die past nog meer bij mijn natuur, en is in zijn beste werk ook doordrenkt van dat zachte, heldere aardsche en meteen toch bovenwereldsche licht waarvan je nu nog op mooie dagen in mijn geboortestad kunt genieten. Anderen hebben dien afglans ook op hun doeken, hoewel in mindere mate. Ik denk aan Fabritius en de Hoogh (die ook zijn beste dingen in Delft maakte). Zijn er van Vermeer nog stukken die je niet kende.[?]⁺ Ik zag geen andere, dan de stukken die hier zijn e[n] de kantwerkster in het Louvre. Ik voel veel voor je betoog om Vlaamsche en Hollandsche kunst niet te scheiden.

Een goed idee, om in deze dagen van Hollandsche grootheid in Engeland, Verwey naar Londen te halen. Dat idee is zeker van jou uitgegaan. Het is een beste combinatie. Vertel er mij eens van, dat is een goede gelegenheid om je eens naar de pen te laten grijpen. Vergeet daarbij ook niet allerlei wetenswaardigs over jezelf. Over je plannen en of je aleens weer aan den arbeid bent kunnen komen. Vermeld er dan tevens bij of je in je leesuren iets moois hebt ontdekt. Voor Traherne zal ik je eeuwig dankbaar wezen.

Met mij vlot het niet al te best. Veel last van gesukkel (decline of health, increase of money, age with his stealing steps, zou ik uit een van de Vailima Letters³³⁶ over kunnen schrijven), en dan ook een nogal erge stagnatie in de productie. Een paar kleine stukjes, daarmee is alles gezegd. Hoe graag zou ik me weer eens in een groot verhaal v[e]rgeten, maar alle aanloopen gebeuren in een blinde steeg. Intusschen kom ik er een beetje meer in. Ik en mijn Speelman is niet ver van een 3e druk en van VI. Begroetingen en het Aardsche Paradijs komen in het voorjaar 2e drukken.³³⁷ Ook zijn er Duitsche vertalingen³³⁸ aanhangig. Maar dit alles geef ik graag voor een half jaartje vrijuit schrijven.

Typisch dat meeleven van het Engelsche volk met de ziekte van den koning.^338a

334 Op vrijdag 4 januari 1929 begon in Burlington House te Londen een grote tentoonstelling van Hollandse schilderkunst. Verwey was begin januari 1929 in Londen en hield op dinsdag de achtste een lezing voor de Londense afdeling van het Algemeen Nederlandsch Verbond over De ontwikkeling van de Nederlandsche dicht- en prozakunst sedert 1880.

335 In de N.R.C. op de openingsdag van de tentoonstelling.

336 Verzameling brieven van R.L. Stevenson, 1850-1894, uitgegeven in 1895. Vailima is de naam van een der Samoa-eilanden, waar Stevenson gestorven is.

337 De derde druk van Ik en mijn speelman verscheen begin 1929; de tweede drukken van Het aardsche paradijs en van Vluchtige begroetingen resp. in maart en mei van dat jaar.

338 Pas in 1937 zag een Duitse vertaling van Ik en mijn speelman het licht: Ich und mein Spielmann. Eine leichtherzige Geschichte. Aus dem Holländischen von Anine Gerdeck-De Waal, Wien u.s.w., 1937, Verlag Franz Leo + Comp.

338a De N.R.C. van 5 december 1928 bevatte een brief van Van Eyck getiteld 's Konings ziekte .

[p. 139]

Naar zijn portret en de dingen, die je weleens over hem hoort, te oordeelen, schijnt hij een erg onbeduidende man te wezen. Maar misschien is tegenwoordig juist onbeduiden[d]⁺heid een vereischte om een bemind vorst te kunnen wezen. Wat een koning dan met een literator gemeen zou hebben.

Las je ooit iets van die de haren te berge doende rijzen Merijntjes?³³⁹

Trouwens over het algemeen schijnt er niet veel zaaks voor den dag te komen. Periodieken lees ik weinig, en zoodoende ontgaat me wel eens het een en het ander. Zou ik zoodoende iets waardevols over het hoofd hebben gezien?

Zit je in de kou? Hier sneeuwt het wol, na een paar dagen lichte vorst met guur weer. O die winters van ijstochten van een heelen dag lang, waar zijn ze gebleven, en dan die zomers waarin je buiten in je tuin tot laat in den avond van den geur van je rozen en het gezang van den merel zat te genieten. Maar waarom zouden de seizoenen hun weldaden uitstrooien over rivieren die kanalen zijn geworden, en over landwegen die in autobanen worden herschapen? Nieuwe zakelijkheid, en een stuk ijzer, dat iedereen tegenwoordig mooier vindt dan een boom d[i]e in bloei staat. Laten we in godsnaam den moed maar niet verliezen, al is het een toer om uit te vinden waar je nog op kunt hopen.

Laat eens gauw wat van je hooren. Met je vrouw hartelijk gegroet van ons beiden en groet Verwey ook van me

je

AartvdL

339 Van de in totaal acht delen over Merijntje Gijzen door A.M. de Jong waren er in januari 1929 vier verschenen: Merijntje Gijzen's jeugd, 1. Het verraad, 2. Flierefluiters oponthoud, 3. Onnoozele kinderen, 4. In de draaikolk, Amsterdam, 1925-1928.