De briefwisseling tussen P.N. van Eyck en Aart van der Leeuw

E 9

papier zonder gedrukt briefhoofd

26 Aug. '26

Hotel de la Couronne

Argentière. (H^te Savoie)

Frankrijk

Beste van der Leeuw,

Je zult wel niet begrepen hebben, waarom ik je niet eerder geschreven heb. Mijn gedachte was, dat ik met de vacantie ook naar de Italiaansche meren zou gaan, en dat ik je van daaruit inlichtingen zou kunnen verstrekken. Pas vandaag ben ik zoo goed als besloten mijn tocht niet zoo ver uit te strekken, en van hier naar het meer van Genève te gaan. Het Lago Maggiore en het Lago di Como moet ik dus tot een volgend jaar uitstellen. Hier zit en loop ik de heele dag in het aangezicht van de M. Blanc en ik ontwikkel een energie in het loopen en klimmen, waarover ik zeer verheugd ben. Zoo heb ik de Mont Buet beklommen, die 3109 M. hoog is,

[p. 101]

een wandeling (met inbegrip van een terugweg die een moeizame omweg was) van tien uur, om zes uur 's morgens begonnen. Het grootste deel klimmen en uren lang door de sneeuw. Het was verrukkelijk, en het uitzicht daarboven heeft mij geleerd wat bergen zijn! Dáár pas zag ik de M. Blanc en ik zal die dag zeker nooit vergeten. De berglucht is iets heerlijks en het doet mij pleizier te denken, dat jij en je vrouw binnenkort zoo heerlijk vrij door Noord Italië zult trekken. Wanneer je over ƒ1000.- beschikt, kun je zeker meer dan een maand, zoo niet bijna 2 maanden uitblijven. Heb je de reis eenmaal afgetrokken, dan blijft er meer dan genoeg over, althans wanneer je het verstandig inpikt, waar ik niet aan twijfel. Hier ben ik in een goed hotel ƒ4,30 per dag, wijn en belastingen inbegrepen. De franc scheelt niet veel met de lire en al is Italië misschien een ietsje duurder, je kunt in een iets minder hotel dan ik hier ben nog zeer goed terecht. Mevr. Posthumus (zuster van v. Loon²⁴⁵) die wij hier ontmoetten, was verleden jaar in Baveno (Lago Maggiore, tegenover de Borromaeïsche Eilanden (zie begin Titan, Jean Paul!)²⁴⁶ in een uitnemend hotel: Hotel de Simplon, en daar betaalde zij zoo iets van ƒ4,50 per persoon per dag. Ga je overal en pension, waar je langer dan een of 2 dagen bent, dan kun je het met ƒ5.- per dag per persoon m.i. zeer behoorlijk hebben, d.w.z. ƒ10 per dag, of ƒ300 per maand. Reken 2 maanden, dan maakt dat ƒ600. Je hebt dan nog ƒ400.- over voor reizen, extra's en iets hooger kosten, wanneer je ergens maar een of 2 dagen bent. De reis van Parijs naar Genève is 142 fr. 2e klas. Dat is dus ongeveer 't zelfde als naar Lausanne. Van Lausanne kun je in 6 uur naar 't Lago Maggiore komen. Je moet in Italië vooral bedenken, dat wat zich ‘alberghi’ noemt, dikwijls uitstekende hotels zijn, en volstrekt niet minder zindelijk dan de groote hotels. Dit zegt zelfs Baedecker. Wanneer je niet naar het Lago Maggiore wilt - Baveno en Stresa liggen daa[r heel rus]tig,²⁴⁷ Stresa krijgt het meeste wind, maar is meer bevolkt - ga dan naar het meer van Como, maar niet naar Como zelf. Neem het mooist gelegene Bellagio of als 't niet te warm is, naar Cadenabbia daar tegenover. Vandaar kun je naar Milaan gaan. (Turijn levert weinig voor je op) Van Milaan uit liggen de interessante en mooie stadjes op een rij. Blijf in elk 1, 2 of meer dagen: Brescia, Bergamo, Verona, Padua (met de Giotto's) Van uit Bergamo maak je de uitstap naar 't Gardameer, dat je van uit de trein ziet liggen. D.w.z. Desenzano en Sirmione. Na Padua ga je naar Venetië. Dat zijn al te maal reisjes van hoogstens een paar uur. Na Venetië zak

245 Dr. H. van Loon, romancier en recensent in verscheidene periodieken, was Van Eycks kollega als korrespondent van de N.R.C. te Parijs.

246 Jean Paul, 1763-1825, Duits romanschrijver, schreef zijn roman Titan in de jaren 1800-1803. Titan opent met een tocht naar Isola Bella en zet als volgt in: ‘An einem schönen Frühlingsabend kam der junge spanische Graf von Cesara mit seinen Begleitern Schoppe und Dian nach Sesto, um den andern Morgen nach der borromäischen Insel Isola Bella im Lago maggiore überzufahren’.

247 De lakune, ontstaan doordat er een stuk uit het papier is gescheurd, kan worden aangevuld tot ‘daar heel rustig’ of ‘daar beide rustig’.

[p. 102]

je af naar Ravenna, Rimini. Maar verzuim Ravenna in geen geval, want daar zie je de invloed van Byzantium nog treffender dan in Venetië. Ben je in Ravenna, dan heb je genoeg ervaring van reizen in Italië, om te zien of je geldmiddelen je toelaten Rome er bij te nemen. Zoo niet, ga dan van Rav. naar Perugia, en vooral naar Assisi. Van Perugia uit naar Siena, van Siena naar Florence van Florence, over Prato, Pistoja en Lucca, naar Pisa. Van daar naar Genua. Kun je Zuidelijker gaan, n.l. naar Rome, dan kun je van Ravenna via Ancona, naar Rome. Van Rome naar Orvieto, van Orvieto, naar Assisi, van daar naar Perugia en verder net eender. Je neemt er dan ad libitum plaatsen bij. Ik ken ongeveer alles van wat ik hier opgenoemd heb. In Assisi hadden wij hotel Windsor, dat heel goed was. Hotel Subasio en Hot. Giotto zijn (behalve dat) de goede hotels (Giotto 't goedkoopst). Denk er om, dat je bij de onderhandelingen dingen kunt, en dat wanneer je geen wijn drinkt, in de regel een iets lagere prijs bedongen kan worden, wanneer je zegt dat je geen wijn wilt (maar dit laatste altijd in de laatste prijs). Ook in tallooze winkels zeg je dat het troppo caro is. In de regel - althans vroeger - volgt dan een goedkoper aanbod. In Siena pens. Chiusarelli, waar wij 4 maanden geweest zijn (grootendeels in een villa buiten). In Florence zou ik een pension aan de Arno nemen. Balestri was vroeger wat rommelig-Italiaansch, maar niet kwaad, en goedkoop. Je zult zien, dat het vinden van behoorlijke hotels met pension je geen moeilijkheden oplevert. En hiermede hoop ik je althans een enkele nuttige wenk gegeven te hebben. Je zult zeker een prachtige reis hebben, en met een schat van indrukken ontspannen, d.w.z. opnieuw gespannen terugkomen. Wat mij betreft, ik zie het eind van mijn vacantie al weer met snelle schreden naderen. Ik heb hier Uyldert²⁴⁸ een week bijgewoond, een alleszins aangename kennismaking. De proeven van Voorbereiding heb ik bij mij. Wanneer je terug komt, hoop ik het van je te hooren. Tegen die tijd zal ik je het boekje wel kunnen zenden. En nu, waarde vriend, laat mij op reis eens per kaart iets van je hooren, of, wat nog beter zou zijn, per brief, hoe langer hoe liever. Ons beider hartelijke groeten aan jullie beiden.

Geheel je toeg. VEyck

Overmorgen ga ik hier vandaan,²⁴⁹ en ik weet nog niet waarheen. Voor half Sept. ben ik niet in Londen terug.

248 Maurits Uyldert (1881-1966); behoorde als dichter tot de groep van De Beweging. Hij was een groot bewonderaar van Albert Verwey. Van 1923 tot 1941 werkte hij als letterkundig redakteur mee aan het Algemeen Handelsblad. Hij volgde als zodanig Is. Querido op en begon op 2 mei 1925 zijn werkzaamheid met zijn eerste tweewekelijkse Letterk. Kroniek.

249 Het postscriptum begint met een doorgehaald ‘Als je nog meer inlichtingen wilt, schrijf je maar, -,’ waarna Van Eyck vervolgde met ‘Overmorgen ga ik’ [...]. Na Argentière verbleef Van Eyck met zijn vrouw nog enige tijd in Thonon-les-bains aan het meer van Genève. Na in Genève de terugkeer van Duitsland in de Volkenbond te hebben bijgewoond keerde hij naar Londen terug. De Noorditaliaanse meren heeft hij ook later nooit bezocht.