De briefwisseling tussen P.N. van Eyck en Albert Verwey. Deel 1: juli1904-april 1914

251. P.N. van Eyck aan Albert Verwey, 5 november 1915

Florence, 5 November '15.

Zeer geachte Heer, Uw briefkaart van 22 Oct deed mij schrikken. Maakt het stukje den indruk, dat ik eenvoudig wilde zeggen elk zoeken naar de waarheid over iets is overbodig, wanneer onze opvatting er over, leugen of waarheid, eenmaal historisch gegroeid is? Gelukkig dan, dat U de hand aan 't stukje geslagen hebt, want ik die er altijd op uit was tegenover den historischen Baudelaire de werkelijke te stellen, zou mij zelf een klap in 't gezicht geven Het feit is: dat men, in gevallen, waarin als bv. met 't uiterlijk v.Homerus of Socrates elke opvatting oncontroleerbaar is (en dat is ze, in 't geval Perk, waarschijnlijk) van uit die oncontroleerbaarheid kan terug redeneeren naar een afwijzen van elke dergelijke poging. Wordt dit absoluut gedaan, - deed ik het

[p. 101]

absoluut, - dan heb ik mij door wrevel voor al die kwasi-wetenschappelijke inmengingen in poezie laten verleiden tot een kritische fout, waarover ik het land heb. Maar dat ik het niet absoluut bedoelde bewijst het eind waarin ik van heimwee naar de oude opvatting spreek (d.i. dus aanhankelijkheid aan de nieuwe, zoo zij juist blijkt, vóóronderstel.). Ik had er niet nog nader over geschreven, wanneer niet die gevaarlijke algemeene stelling van 't begin mijner briefk.uit te absolute uitdrukking te distilleeren ware. Hartelijk dank dus, dat U het onkruid vóór de publicatie hebt uitgeroeid.

Tegelijk ontving ik de Beweging v.september. Ik hoop nu maar dat November ook hier naar toe komt, want ik ben buitengewoon nieuwsgierig naar Uw lezing. Een interessant nummer, dat v.september. Ik vind, zooals altijd, v.d.Leeuw mooi, maar toch blijf ik er altijd een beetje buiten staan.²⁸⁵ Het grijpt mij niet aan. Wanneer hij nog eens bundelt, zal ik voor mij zelf probeeren er precies achter te komen, waar dat in zit. De Exaltatien zeer merkwaardig.

Het weer is verschrikkelijk, gelijk in Holland denk ik. Van morgen de tijding van het nieuwe ontslag der Grieksche Ministers.²⁸⁶ Wat een zinlooze janboel in de wereld. Ik las Uw stukje over revolutie.²⁸⁷ Ik geloof dat ik een felle revolutionnair zou kunnen zijn. Mijn God, als al dat politieke, en diplomatieke enz.schuim eens van de wereld kon worden opgeruimd. Maar 't geloof dat het er beter door zou worden, mis ik, en U, denk ik, al evenzeer. Onverschilligheid en schaamtevolle woede, zijn eigenlijk de twee eenige gevoelens, die ik naar aanleiding der gebeurtenissen bespeur in mij, behalve dan de (min of meer minderwaardige) belangstelling in de loop der dingen.

Hart. gr. aan allen

Uw

PNvE

285 Aart van der Leeuw publiceerde in de september-aflevering van De Beweging 11 (1915) 3 (september), p. 181-184 een vijftal gedichten: ‘Natuur en de dienstknecht’, ‘Droomen in het lommer’, ‘Het woord’, ‘Lied van den waterzoeker’ en ‘Bede voor den wedzang’.

286 De Griekse regering onder minister-president Venizelos had al in maart 1915 aan de zijde van de Entente willen strijden. Zij steunde een plan om de expeditie naar de Dardanellen te helpen. Koning Konstantijn, door huwelijk en opleiding geporteerd voor de Centralen, riep een kroonraad bijeen die het plan verwierp. Venizelos diende toen - begin november 1915 - het ontslag van het kabinet in.

287 Waarschijnlijk doelde Van Eyck op Verweys tweede der ‘Europeesche gedachten’ gepubliceerd in De Beweging 11 (1915) 3 (september), p. 245-249.