De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 19. Brieven 2751-2986

2851 Van Conradus Goclenius
Leuven, 26 juli 1533

Hartelijk gegroet. De hele vorige week heeft de koningin van Hongarije zich vermaakt met de jacht in het Zoniënwoud; in de tussentijd verkeerde ik dagelijks met de heer Olahus. Van alles wat hij vertelde was niets mij aangenamer te horen dan dat hij de zekere hoop uitsprak over jouw terugkeer, nu Lieven Algoet is uitgezonden om geen andere reden dan jou terug te brengen. Ik hoop dat dit goed en gelukkig zal verlopen. En ik zie geen wolkje aan de lucht nu bijna allen tot bedaren zijn gebracht die gloeiden van een ongeneeslijke haat tegen jou en een zeker aandeel hadden in het opruien van de onwetende menigte tegen de goede zaak.

Titelmans wordt buiten zijn eigen kring koel bejegend. Wat je over Hermann von dem Busche hebt gehoord is een puur verzinsel. Hij is nooit hierheen gekomen en onder de dolzinnige sekteleiders is zijn naam zo bekend dat hij niet ongestraft zijn opwachting zou kunnen maken in de Nederlanden. Ik heb jouw brief aan hem dan ook onder me gehouden in afwachting van je komst. Maar er is een ander genaamd Pieter van Den Bosch,^1. een jurist, zotter dan de zotheid zelf, die jij vroeger gewoonlijk een rijmelaar noemde vanwege de gedichten die hij je dikwijls liet zien. Uit afkeer van zijn beroep is hij gedichten en apologieën gaan schrijven, beginnend met Turnhout,^2. in wiens boeken hij weet ik welke ketterijen had aangetroffen. Kort nadien had hij vol eigendunk bij een of andere brief van jou aangetekend dat je sommige zaken korter en voorzichtiger had kunnen zeggen. Zijn aantekeningen waren van dien aard dat je ze niet zonder plezier zou hebben gelezen, dat weet ik zeker. Ik denk dat op grond hiervan een volkomen loos gerucht zich naar jou heeft verbreid. Hij is onthaald op een aantal epigrammen, maar vergeefs. Hij begrijpt geen fijnzinnigheid en levert die ook niet zelf. Ik stuur je een gedicht van zijn hand dat hij laatst voor de koningin heeft geschreven en dat

1. Pieter Gherinx.

2. Jan Driedo.

[p. 174]

je niet als een leeuw naar de klauwen, maar als een Cumaanse ezel naar de oren moet beoordelen.^3. Het geeft slechts aanleiding tot lachen op de manier waarop het volk zich vrolijk maakt om potsenmakers.

Damião de Gois is door zijn koning teruggeroepen naar Portugal om leiding te geven aan de financiën. Hij heeft toegezegd binnenkort met een vast onderpand uitdrukking te geven aan de bijzondere welwillendheid die hij je toedraagt.

Over de investering van je vermogen heb ik alleen op jouw aandrang gesproken en ik dacht niet dat de verantwoording ontbrak waardoor je voldoende werd gevrijwaard. Maar zodra ik uit je brief^4. had begrepen wie de mensen waren over wie je klaagt dat ze jouw zaken te kwader trouw behartigen, wilde ik niet dat je op mijn gezag nog iemand zou vertrouwen, aangezien je geen oprechtheid hebt aangetroffen bij degenen van wie ik dacht dat niemand oprechter was dan zij. Ik zier er voor nu van af te vertellen welke regeling ikzelf besloten had te treffen, aangezien ik in jouw afwezigheid niets in jouw zaken zal ondernemen en het niet in enkele woorden kan worden uitgelegd. Zodra je hier bent, kan er gebruik van worden gemaakt, als je ermee instemt.

Ik stuur je een brief toe van Hector van Hoxwier;^5. als je de zaak enige aandacht waard acht, zorg er dan zelf bij gelegenheid voor of zeg me wat ik moet antwoorden. Ik voeg daaraan brieven toe van Kan, Lips, Cammingha en Sasbout; de laatste heeft zijn brief aan jou geschreven met het oog op de komende beurs, maar omdat het toeval wilde dat ik destijds vanuit Brussel aan je schreef, is het gebeurd dat die langere tijd bij me is blijven liggen. Hoewel je volgens mij niet onkundig bent van wat Béda in Parijs is overkomen,^6. stuur ik toch toe wat mij van daarginds over de zaak is geschreven. Ik hoop dat ik binnenkort de dag zal zien waarop Erasmus, na de zege over de afgunst van alle monsters, eenstemmig als overwinnaar wordt gehuldigd, hoewel je dit intussen allang als geen andere sterveling hebt bereikt, met uitzondering van enkele mensen wier geest niet kan vatten wat juist is.

Ik hoop dat jouw voorspelling over de afloop van mijn proces in Antwerpen^7. onjuist zal blijken. De zaak is nu op een kantelpunt en de tegenstanders kunnen die niet langer rekken; ze hebben zich in zoveel gedaanten veranderd dat Proteus, bij hen vergeleken, geen Proteus meer is. Ze willen inmid-

3. Adagia 834, 461.

4. Deze brief is niet bewaard gebleven; vgl. brief 2793.

5. Deze brief is niet bewaard gebleven, evenmin als de brieven genoemd in het vervolg.

6. Zijn verbanning uit Parijs door Frans i, eind mei 1533.

7. Over Goclenius' benoeming als kanunnik; vgl. brief 2644.

[p. 175]

dels tot een schikking met mij komen en bieden een aanzienlijke tegemoetkoming aan, maar ik ben vastbesloten door te gaan tot het uiterste, om volgens het spreekwoord een koning of een ezel te zijn.^8.

Lambert de Briaerde fungeert nog bij Ferdinand als keizerlijk gezant om een vergadering te beleggen en wordt niet in Mechelen verwacht voor de winter of de volgende lente. Hij was nieuwsgierig naar jouw commentaar op Psalm 50, zoals j ouw gastheer Maarten Davidts vertelt.^9. Ik hoor hier een raadselachtig gerucht waarvoor niet de duiding van Oedipus maar van Erasmus is vereist. Jouw Quirinus ontkende bij zijn terugkeer uit Holland dat vandaar enig eergeschenk naar jou is verzonden. Maar Pieter van Montfoort, die enkele dagen geleden uit Duitsland terugkwam, bevestigde mij dat hij het zelf aan jou heeft overhandigd, op hetzelfde ogenblik dat koning Ferdinand tweehonderd gulden ten geschenke toestuurde. Ik hecht liever geloof aan een ooggetuige dan aan iemand die het van horen zeggen heeft, vooral in een zaak die naar zijn mededeling onder zijn verantwoordelijkheid is volbracht. Over andere zaken zullen we het hopelijk binnenkort persoonlijk hebben, en ik bid God dat hij al jouw ondernemingen steunt en jou gezond en wel voor ons bewaart. Het ga je intussen goed, enig en uniek sieraad van de hele wereld.

Leuven, 26 juli in het jaar des Heren 1533

Je Conradus Goclenius, voor wat hij waard is

Aan Erasmus van Rotterdam, de vorst van alle geleerdheid. Te Freiburg

8. Adagia 2441.

9. In 1516 was Erasmus te gast bij Maarten Davidts in Brussel.