De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 18. Brieven 2516-2750

2723 Van Ambrosius Pelargus
[Freiburg, ca. september-oktober 1532]

Ambrosius Pelargus groet Erasmus van Rotterdam

Je dienaar die me vandaag precies op het moment dat ik ging eten deze brief^1. bracht, voegde (door jou geïnstrueerd, neem ik aan) nog het volgende aan je brief toe ter verontschuldiging. Hij zei dat er in Bazel een zekere dominicaanse predikant was, genaamd Jezus, die door Erasmus werd bekritiseerd. Maar ik laat me met die nonsens geen rad voor ogen draaien.^2. Ik snap heus wel wie je bedoelt. Er was daar geen enkele Jezus toen de onrust begon. Je moet hier voor jezelf uitmaken, of je die Jezus (want ik ken de man vrij goed) tot degenen wilt rekenen die nog steeds op hun plaats blijven en de klappen krijgen, of juist degene is die volgens jouw zeggen samen met Marius is gevlucht. Aangezien geen van beide waar is, is het vrij duidelijk dat je ons met die

1. Brief 2722.

2. Letterlijk: de ogen dichtsmeren (‘oblinere oculos’).

[p. 374]

gespeelde onwetendheid hebt willen bedotten. Want het kan onmogelijk verborgen voor je zijn gebleven dat er toen niemand anders bij de dominicanen was om te preken, behalve die ene Pelargus, die het de aanhangers van Oecolampadius toen lastig maakte in geschriften en preken, iets wat je allerminst ontging. Hoe steekhoudend is je opmerking dat ik niet word berispt, zelfs al was ik de persoon geweest die in jouw brief wordt gehekeld? In de brief aan de prins van Carpi^3. zeg je dat iemand geen aanleiding geeft, wiens verstandige uitspraken als aanleiding worden misbruikt; ook ik ontken niet dat dit zo is. Waarom wordt er dan van mij gezegd dat ik aanleiding heb gegeven tot tumult, ja, zelfs tumult heb uitgelokt, terwijl ik geen duimbreed^4. ben afgeweken van de taak van een predikant?

Hoeveel juister was het dan ook geweest als je de tegenstanders - de ketters namelijk en schismatici - verantwoordelijk had gehouden voor het veroorzaken van een opstand! Omdat je evenwel liever de rechtzinnigen de schuld geeft, moet je in de gaten houden of je niet het risico loopt ogenschijnlijk eerder aan de kant van de ketters dan van de rechtzinnigen te staan. Het biedt me volstrekt geen troost dat geen van beiden in de brief bij naam wordt genoemd, aangezien er niemand is, vooral niet in onze kringen, voor wie het niet zonneklaar is welke personen daar doelwit zijn. Je oude brieven heb ik zo zorgvuldig als geen ander onder de studerenden gelezen en herlezen, maar deze vind ik nergens in de Mengeling van brieven.^5. In elk geval laat de datum van de brief, namelijk het jaar 1529, duidelijk zien dat hij niet bij de oude brieven zit, waarvan het namelijk vaststaat dat ze veel eerder zijn gedrukt dan dat deze werd uitgegeven. Maar uiteindelijk krijg ik er toch lucht van met welke bedoeling je dergelijke nonsens verzint. Vaarwel.

3. Alberto Pio.

4. Vgl. Adagia 406.

5. Erasmus' Farrago nova epistolarum was reeds in 1519 verschenen. Pelargus' verwijzingen naar de uitgaven van Erasmus' brieven zijn niet helder.