De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 18. Brieven 2516-2750

2606 Van Anselmus Ephorinus
Bazel, 10 februari 1532

Een groet. Op het goede moment, wat het allerbelangrijkste is,^1. werd de dienaar van de theoloog^2. naar ons toe gestuurd. Maar ik vrees, Erasmus, uitnemendst sieraad aller tijden, dat u mijn beloften met cipressen zult vergelijken, die, hoewel ze groots en prachtig met een hoge, kegelvormige kruin oprijzen, toch geen vrucht dragen.^3. Uw schaal, die ik met deze Melchior^4. stuur, is keurig bij mij afgeleverd, maar ze is niet vruchtdragend, want ik

1. Vgl. Terentius, Heautontimoroumenos 364-365.

2. De theoloog is Ludwig Baer.

3. Zie Adagia 3210 en Apophthegmata, lb dl. 4, kol. 220 b.

4. Niet geïdentificeerd.

[p. 168]

merk dat deze schaal niets voortgebracht heeft, zoals ik verwachtte.^5.

We ontvingen ook een brief uit Polen, geschreven in het begin van november, waaruit ik tot mijn grote verdriet begrijp dat er inmiddels vier van hier, gericht aan mijn mecenas,^6. nog niet zijn bezorgd. Maar, mijn zeer geleerde Erasmus, tijd en uur zullen u de beloning brengen die deugdzaamheid verdient, vooral voor de opdracht van de Terentius,^7. twijfel daar niet aan. Ik zal niet toelaten dat van de familie Boner gezegd wordt dat ze niet dankbaar voor uw vriendelijkheid en welwillendheid is. Dat oponthoud, van welke aard dan ook, zal niet nadelig zijn. Mijn mecenas zal er immers voor zorgen dat er tegenover de bekendheid die zijn zonen, zoals hij weet, door uw pennenvruchten hebben gekregen, een waardige beloning komt te staan.

Eobanus Hessus en Venatorius, die uitblinken in geleerdheid en onkreukbaarheid en uw naam zeer toegedaan zijn, gaven in hun laatste brief die aan mij was gericht opdracht u zeer beleefd te groeten. Ze schrijven dat Petrus Apianus, niet zozeer een belangstellende als wel een geleerde op dat gebied, in Ingolstadt de taak op zich heeft genomen de Geographia van Ptolemaeus in het Grieks en Latijn uit te geven.^8. Ik heb hem altijd bij uitstek als degene beschouwd die op adequate wijze de studerenden deze boeken in handen kan geven. Hij beschikt over de vertaling van Ptolemaeus' boeken die Willibald Pirckheimer in Neurenberg had gemaakt.^9. De kaarten zullen niet gebogen lopen, maar recht en evenwijdig; de verklaringen van Johannes Regiomontanus zullen worden bijgevoegd.^10. We zullen zien dat degene die ooit Ptolemaeus in Rome van kaarten voorzag, veel fouten heeft gemaakt.^11. Apia-

5. Wellicht had Ephorinus gehoopt de schaal samen met een geschenk van de familie Boner te kunnen doorsturen (zie volgende alinea). Met patera (schaal) in deze alinea en poculum (beker) aan het slot van de brief wordt waarschijnlijk hetzelfde geschenk bedoeld.

6. Seweryn Boner.

7. Brief 2584.

8. De beoogde uitgave is niet bekend. De editio princeps van de Griekse tekst verscheen in 1533 bij Froben in Bazel.

9. Claudii Ptolemaei Geographicae enarrationis libri octo Bilibaldo Pirckeymhero interprete. Annotationes Ioannis De Regio Monte in errores commissos a Iacobo Angelo in translatione sua (Straatsburg, Johannes Grieningerus, samen met Johannes Koberger uit Neurenberg, 1525).

10. Zoals ook het geval was bij de uitgave van Pirckheimers vertaling (zie voorgaande noot).

11. In 1478 werd Jacopo Angeli's vertaling van Ptolemaeus uit 1406 in Rome gedrukt door Konrad Sweynheym en Arnold Bucking. De uitgave was voorzien van kaarten.

[p. 169]

nus zal zelf eigenhandig alle kaarten vervaardigen, aangezien hij al weet op welke plaatsen die eerdere zijn bedorven en waar ze ons hebben misleid. Ik zou graag willen dat Glareanus dit weet,^12. een vriend in aanwezigheid van vrienden, maar juist daarom ben ik begonnen hem heviger en evangelisch lief te hebben, want het is nodig zwakte iets te vergeven. Ik zou willen dat mij de gelegenheid werd gegeven om hem een dienst te bewijzen, zodat hij erachter zou komen hoe ongepast het voor een christen is onder vrienden ruzie te zoeken over een verzonnen futiliteit, die nooit bij iemand is opgekomen. Wie trouw is, houdt een geheim van een vriend verborgen.^13. Maar ik zal hem kwaad met goed vergelden enz.^14.

Ons Polen triomfeert na de overwinning op de vijand.^15. Zelfs deze wintermaanden is men nog geregeld zijn grondgebied binnengevallen, niet zonder rijke buit. De hooggeplaatste gezant van de bevelhebber van de Turken^16. is gestuurd om het geschil tussen de Walach en onze koning bij te leggen. Hieronim Łaski, die bedreigingen met karren^17. over Duitsland uitstort, keert na zijn gezantschap terug naar de Turken.^18. Ik ben blij dat de keizer naar Regensburg komt.^19.

Ik vind het vervelend dat het met uw gezondheid niet goed gaat; met Christus' hulp en barmhartigheid zult u uw vroegere lichamelijke kracht terugkrijgen. Jan en Stanisław^20. door wie u als een vader zeer beleefd teruggegroet wordt, lijden aan de ziekte waarover ik schreef, vooral Stanisław. Ik stuur namens u de ingemaakte kweeperen aan uw vriend de theoloog.^21. We bidden allemaal dat een dronk uit deze nieuwe beker u langdurige gezondheid zal schenken. Het ga u goed, zeer geleerde Erasmus.

12. Geografie was een van de vakgebieden waarmee Glareanus zich bezighield. Blijkens brief 2539 verliep het contact tussen Ephorinus en Glareanus niet soepel.

13. Spreuken 11:13, waarvan de tekst en de interpretatie varieerden.

14. Vgl. Romeinen 12:17.

15. Op 22 augustus 1531 versloeg Jan Tarnowski de woiwode van Moldavië, Petru Rareş (slag bij Obertyn).

16. Alvise (ook wel: Lodovico) Gritti. Petru Rareş (hierna aangeduid als iemand die tot de Walachen behoort) was een vazal van de sultan.

17. Vgl. Adagia 674.

18. De Poolse diplomaat Hieronim Łaski had in het conflict tussen Ferdinand van Oostenrijk en Johan Zápolya om de heerschappij in Hongarije de kant van de laatste gekozen. Zápolya werd gesteund door de Turken.

19. Voor de rijksdag; zie brief 2527, noot 8.

20. Jan Boner en Stanisław Aichler.

21. Zie boven, noot 2.

[p. 170]

Bazel, 10 februari 1532

Uw onderdanige dienaar Anselmus Ephorinus

Mijn gastheer,^22. een bejaarde, vrome man en een bewonderaar van u, bidt de goden nergens méér om dan om een groet van Erasmus voor de dienst die hij ons heeft bewezen door te zorgen dat uw beker via betrouwbare handen uit Neurenberg hierheen kwam.

22. Johann Gross.