De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 18. Brieven 2516-2750

2604 Aan Viglius van Aytta
Freiburg, 8 februari 1532

Ik ontving de brief die je in Augsburg had achtergelaten,^1. vol uiterst vriendelijke welwillendheid jegens mij, die je ook ruimschoots had laten zien toen je hier zelf aanwezig was, alleraardigste Viglius. Ik antwoordde via een Fransman met een veelbelovende naam (want hij heet, als ik me niet vergis, Pierre Mondoré): hij leek me verstandig en fatsoenlijk; hij ging niet naar Padua, maar via Venetië naar Rome. Ik had aan hem ook andere brieven toevertrouwd, maar ik vermoed dat niets door hem is overhandigd. Een andere brief van je, geschreven op de veertiende dag voor de eerste van september in Padua, kreeg ik via Anton Fugger. Als die datum klopt, reisde je niet te paard, maar had je vleugels; ik vermoed dat er door een schrijffout september in plaats van oktober staat.^2. Hoe dit ook zit, ik wens je geluk dat het intro van je bezoek aan Italië gunstig is geweest en bid dat het overige aan deze voortekenen zal beantwoorden.

Wat je over Egnazio vertelt, is niet nieuw, maar wel allemaal heel plezierig; want ik ben zo gesteld op die man, bij wie geen enkel gebrek te vinden is, dat ik iedere keer dat hij ter sprake komt vrolijk word. Wat hoor ik nu? Er heeft een schermutseling plaatsgevonden tussen jou en groepen ciceronianen en je maakt je op voor een heuse strijd? Maar ik zou eerst willen weten waar jullie het over eens zijn en wat twistpunten zijn. Zij willen dat jonge mensen zich voorbereiden op navolging van Cicero. Op dat punt zijn we het in hoofdzaak met hen eens. En ik zou niet tegenstribbelen, als ze vinden dat hij bij uitstek nagevolgd moet worden. Als ze niet toestaan dat we ergens van Cicero afwijken en iets van andere schrijvers, hoe gerenommeerd ook, overnemen, denk ik dat ook zijzelf niet doen wat ze van anderen eisen, zo er

1. Niet bewaard gebleven, maar wel vermeld aan het begin van brief 2568.

2. De bedoelde brief, waarop deze brief het antwoord is, is nr. 2568 van 18 november 1531. Blijkbaar had Erasmus de aanduiding van de maand onder Viglius' brief verkeerd gelezen: 18 november is de veertiende dag voor de eerste van december, inclusief geteld.

[p. 166]

al überhaupt zijn die dat eisen. Maar een of andere kwade genius probeert deze pest op de wetenschap over te brengen, zoals hij al eerder bij de godsdienst heeft gedaan. Herman uit Friesland leek mij altijd de plezierige vlotheid van Cicero na te streven, iets wat jij volgens mij ook deed en doet; want deze laatste brief van je ademde iets Tulliaans, weliswaar niet extreem, maar toch meer dan anders. Maar je moet in de gaten houden dat je niet, door heel erg te proberen een ciceroniaan te zijn, jezelf weinig aantrekkelijk maakt voor de oren van de rechtsgeleerden en bartolisten.^3. Maar zonder dollen, mijn beste Viglius, ik zou ervoor willen pleiten dat je niet de strijd aangaat met die mensen, of dat de woordenwisseling niet met kwade gezichten eindigt. Als ze van mij de schittering van een Tulliaanse stijl eisen, is dat dubbel onbillijk; ten eerste omdat ze dat van een Hollander en ten tweede van een theoloog eisen. Overigens behoor ik tot die categorie mensen die de welsprekendheid van M. Tullius eerder goddelijk dan menselijk vindt, laat staan dat ik zijn manier van uitdrukken afkeur.

Wij gaan hier helemaal op in geruzie. Er verschenen aanmerkingen van de Sorbonne,^4. waarvan de theologen volgens mij zelf al spijt hebben. Daar heb ik op geantwoord,^5. maar op voortdurend gematigde toon. Met dezelfde olie,^6. zoals dat heet, antwoordde ik op de nonsens van Clichtove van een tijd terug.^7. De keizer wordt in Regensburg verwacht voor de opening van de rijksdag,^8. maar hij gedraagt zich op een ongelofelijke manier als een Callipides,^9. en dat volgens gewoonte. Ik heb al heel wat dagen last van hoestbuien, een kwaal die hier nu erg heerst. Het verbaast me dat je Bembo niet in je brief noemt, die daar (naar ik hoor) optreedt als beschermheer van iedereen die met talent gezegend is; jij behoort immers nu voor hem een bekend en dierbaar persoon te zijn, tenzij ik óf jou óf hem niet goed ken. Het ga je goed.

Freiburg, 8 februari, het jaar 1532 na de geboorte van Christus

Je vriend Erasmus van Rotterdam

Aan de zeer geleerde jongeman Viglius Zuichemus uit Friesland. Padua

3. Aanhangers van de 14de-eeuwse rechtsgeleerde Bartolo da Sassoferrato.

4. De Determinatio; zie brief 2552, noot 7.

5. Erasmus antwoordde met de Declarationes; zie brief 2565, noot 13.

6. D.i. met dezelfde moeite en tijd; zie Adagia 362.

7. Dilutio eorum quae Iodocus Clichtoveus scripsit adversus declamationem suasoriam matrimonii (Bazel, 1532).

8. Zie brief 2527, noot 8.

9. Zie brief 2523, noot 1.