De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 16. Brieven 2204-2356

[p. 226]

2311 Van Gerard Morrhy
Frankfurt, 16 april 1530

Een hartelijke groet. Polydoro Virgilio zond een aantal dagen geleden aan Cyprianus, hoofd van het college van de Italianen in Parijs,^1. het boekje van de heilige Johannes Chrysostomus over de vergelijking tussen een vorst en een christelijke monnik. Dat had hij, zo schrijft hij, op aandringen van jou in het Latijn vertaald en aan jou opgedragen.^2. Zodra hij mij daarover had verteld (want hij is een goede vriend van me), liet ik het zo verzorgd mogelijk op mijn kosten drukken, in de verwachting natuurlijk dat het, met een oplage van duizend exemplaren, uiteindelijk wel in handen van Hieronymus Froben zou komen. Ik had namelijk gehoord dat hij met zijn drukkerij bezig was met een nieuwe uitgave van alle geschriften van Chrysostomus die vertaald zijn.^3. Ik bewonderde de grote nauwgezetheid die Cyprianus daarbij betrachtte; hij was namelijk bereid een beroep te doen op ogen die al tranen van ouderdom om te zorgen dat het boekje beter gecorrigeerd zou verschijnen en volledig aan de wetten van de vriendschap zou voldoen. Ik stuur je een exemplaar via deze boekhandelaar, voor het geval het nog niet jouw omgeving heeft bereikt. Ik gaf er ook een aan Hieronymus Froben, iets wat geheel onverwachts gebeurde, want ik had toen nog niet besloten met deze beurs naar Frankfurt te vertrekken.

De graaf van Carpi probeert zijn slaglinie, die nog niet zo lang geleden door jou in de war werd gestuurd, te herstellen en je met de mentaliteit van een gladiator, of nog erger, opnieuw aan te vallen.^4. Ik kan niet gissen wat er uiteindelijk zal gebeuren. Voor het ogenwerk heeft hij zijn hulpjes, die hij inhuurt om je geschriften met extra scherpe blik, niet bij de lamp van Aristophanes,^5. maar bij die van Momus te beoordelen en vlijtig te doorzoeken, of er iets is wat wellicht uit zijn verband gehaald kan worden of, zo je wilt, ruimte biedt voor een lasterlijke aantijging. Je kent de woorden van de satirendichter: ‘Je bent slim genoeg om een ondergeschikte die bibbert van de kou een afgedragen mantel te schenken’.^6. Dit werd mij verteld door een zekere Gerard uit Friesland,^7. een veelbelovende jongeman, die enkele maanden met hem als huisvriend in contact stond. Hij had deze Gerard namelijk

1. Cyprianus Taleus was hoofd van het Collège des Lombards.

2. Zie brief 2019, waarmee Virgilio zijn vertaling aan Erasmus opdraagt. Daarvoor had Erasmus de Griekse tekst aan Virgilio opgedragen met brief 1734, waarin hij zegt de vertaling aan de ander over te laten.

3. Zie brief 2226, noot 9.

4. Zie brief 2261, noot 23.

5. Adagia 672. Het gaat om Aristophanes van Byzantium, een belangrijke Griekse filoloog, hier tegenover de criticaster Momus geplaatst.

6. Persius 1, 54.

7. Niet geïdentificeerd.

[p. 227]

naar zich toe gelokt met prachtige beloften, in de hoop diens talent tegen je te kunnen gebruiken, vooral voor collatie van het Nieuwe Testament. In het begin was daar met geen woord over gerept. Hij kreeg evenwel in de gaten dat hij bij de graaf uit de gratie zou zijn als hij zich niet, ‘met of zonder het recht daartoe’,^8. vol energie op die taak zou werpen. Toen hij een gepaste aanleiding vond om weg te gaan en zich los te maken van 's mans personeel, trok hij zich bijtijds terug. Vervolgens verwierf hij zich een redelijke positie bij een mij onbekende persoon in Doornik, zoals hij me een aantal dagen geleden schreef.

Ik ontdekte hier toevallig je brief aan Gerard van Nijmegen.^9. Ik las hem met pijn in het hart, omdat ik me herinner hoezeer hij aan je kant stond in de tijd dat hij bij wijlen Filips van Bourgondië verbleef. Het zou echt beter zijn, mijn beste Erasmus, als de volgelingen van de muzen gezamenlijk de strijd aanbinden met die vervloekte tegenstanders van de republiek der letteren, die geen steen op de andere laten^10. om de mensen zover te krijgen dat ze weer van graan op eikels overgaan.^11. Ah! Wat doet me deze ongelukkige geschiedenis verdriet!

Gervasius, theoloog aan de Sorbonne, groet je zeer hartelijk; hij had je een behoorlijk lange brief geschreven, als mijn besluit om deze reis te maken niet zo plotseling was geweest. Philippus Montanus, Jacobus Omphalius en Joachim van Gent^12. waren eveneens, om dezelfde reden, ontstemd, omdat ze anders brieven aan je hadden geschreven. Joachim heeft onlangs zijn vertaling van Galenus' boeken over voedingsmiddelen gepubliceerd;^13. Philippus geeft vol enthousiasme Grieks, Omphalius Latijn. Wat mijn persoon betreft, ik ga bij een Duitser die in de wijk van de Sorbonne een nieuwe drukkerij heeft opgezet,^14. zorgen dat de boeken met zo min mogelijk fouten worden gedrukt. Chrétien Wechel beveelt zich van harte bij je aan en vraagt nadrukkelijk of je een keer aan hem wilt denken. Het ga je goed, zeer geleerde Erasmus, en als er een keer iets is waarbij je mijn hulp nodig hebt, gebruik me niet anders dan wanneer ik je slaaf was. Frankfurt, de dag voor Pasen, 1530

Gerard Morrhy uit Kampen, in elk opzicht de jouwe

Aan de zeer geleerde heer Erasmus van Rotterdam, zijn zeer geachte leermeester. Freiburg

8. Terentius, Andria 214.

9. Epistola contra pseudevangelicos, zie brief 2219, noot 3.

10. Adagia 330.

11. Cicero, Orator 31.

12. Joachim Martens. De theoloog is Gervasius Wain.

13. De alimentorum facultatibus (Parijs, 1530).

14. Het is niet bekend wie dat was.