De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 16. Brieven 2204-2356

[p. 51]

2217 Aan Jan van Lotharingen
[Freiburg, september 1529]

Erasmus van Rotterdam groet kardinaal Jan van Lotharingen

In uw vrijgevigheid overlaadde u me met zo'n zware vracht aan gulle gaven, dat ik niet kan bedenken op welke manier ik ook maar enigszins kan terugbetalen wat ik ontving, en ik me er zelfs voor schaam te bedanken; meestal bedankt men immers voor middelmatige weldaden. Ik heb het nu niet alleen over uw schitterende, absoluut vorstelijke geschenk,^1. maar veel meer nog over de uitzonderlijke genegenheid en sympathie die u tegenover mij laat blijken. Over zoveel vriendelijkheid van zo'n machtige vorst kan ik niet anders dan verrukt zijn, ook als ze mij geen enkele winst had opgeleverd. Want uitnemendheid van karakter is van zichzelf iets prachtigs en een reden tot blijdschap. Rest mij dus ondertussen uw goedheid en mijn geluk te benadrukken, totdat zich een gelegenheid voordoet om me ten overstaan van iedereen vrij te pleiten van de verdenking een ondankbaar mens te zijn.

De vriendschapsbanden tussen de keizer en de Franse koning zijn hersteld^2. en daarmee wens ik beiden van harte geluk; maar ik had graag gezien dat dit eerder en ook op wat minder strenge voorwaarden was gebeurd. Maar de tijd, die alles bedekt of verzacht, zal dit litteken gauw uitwissen. Bovendien volgen er, naar ik zie, meteen weer nieuwe spanningen. Gesteld al dat alles wat we tegen de Turken ondernemen succesvol is, dan voorzie ik toch altijd nog een langdurige en gruwelijke oorlog; als we de overwinning zullen behalen, vrees ik dat het een cadmusoverwinning^3. is, zoals ze dat uitdrukken, zodat de overwinnaar niet minder treurt dan de overwonnene. Maar het ligt in de hand van de Allerhoogste wat de uitkomst van een oorlog is en daarom moeten we hem om een zo niet vreugdevolle, dan toch heilzame afloop vragen.

Het is een vurige wens van degene die deze brief brengt^4. bij Uwe Hoogheid aanbevolen te worden, en via u bij de zeer doorluchtige hertog van Lotharingen, uw broer,^5. want hij wil graag bij hem onder de edelen worden opgenomen, als er een plaats vrij is. Hij heeft een vader^6. die zeer invloedrijk is

1. Misschien de 200 écu's die in brief 2027 worden genoemd.

2. Zie brief 2205, noot 14.

3. Adagia 1734.

4. Johann Egli Offenburg, die in de nacht van 8 op 9 februari 1529 samen met burgemeester Heinrich Meltinger Bazel was ontvlucht.

5. Anton (‘de Goede’) van Lotharingen.

6. Henmann Offenburg.

[p. 52]

en opvalt door zijn wijsheid en rechtschapen karakter, zodat de adelstand het minste is van wat hem siert. Deze jongeman is het evenbeeld van zijn vader.

Iedereen weet inmiddels welke golven al zo lang deining in de stad Bazel veroorzaken; steeds duikt er weer iets nieuws op. Dat was de reden dat veel aanzienlijke burgers wegtrokken en zichzelf in zekere zin vrijwillig tot ballingschap veroordeelden, aangezien ze liever hun bezit dan hun geloof opofferen en niets belangrijker vinden dan de christelijke godsdienst. Ikzelf behoor ook tot die groep en heb het nest verlaten waar ik al die jaren aan gewend was geraakt, wat me niet alleen een enorm deel van mijn vermogen kostte, maar ook mijn leven in gevaar bracht.

Ik hoop dat de jongeman zich met zijn gedrag zelf bij Uwe Hoogheid aanbeveelt. Hij is door zijn bekwaamheid geschikt voor iedere taak onder de mensen, of het nu om het binnenlandse bestuur gaat of dat de tijden een flinke krijgsman nodig hebben. Hij is bovendien de broer van de vrouw^7. van Henricus Glareanus. Uwe Hoogheid kent die man waarschijnlijk wel; hij is beroemd om zijn veelsoortige geleerdheid en doet veel voor de studie. Dat betekent dat u met de gedienstigheid die u in deze jongeman investeert, zult bereiken dat twee personen die u allang zeer toegedaan zijn, dat in nog veel hogere mate zullen zijn, namelijk Erasmus en Glareanus. Ongetwijfeld zal de mentaliteit van de jongeman voor u en ook voor uw broer, een vorst die zeer gehecht is aan christelijke vroomheid, van groot gewicht zijn. Hij had immers de mogelijkheid om in zijn eigen omgeving een niet alleen comfortabel, maar ook eervol leven te leiden. Toch wilde hij liever de voordelen van zijn eigen stad opgeven dan iets belijden wat naar zijn overtuiging afweek van de zuiverheid van de christelijke godsdienst, vooral omdat deze eerste ontwikkelingen volgens mensen met verstand een bloedige afloop voorspellen. Moge God alles een vreedzame wending geven en Uwe Hoogheid nog lange tijd behoeden en bewaren.

7. Anna Offenburg.