De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 14. Brieven 1926-2081

2038 Aan Hermann von Neuenahr
Bazel, [ca. 1 september] 1528

Erasmus van Rotterdam groet Hermann von Neuenahr

Ik had me voorgenomen om voor de winter te verhuizen, maar Augustinus, mijn Athos,^1. houdt me op.

In mijn Ciceronianus^2. veroordeel ik niet de stijl van Cicero - ik heb hem steeds zo belangrijk gevonden dat ik het idee heb dat anderen, hoe welbespraakt ze ook zijn, in zijn nabijheid verstommen - maar het dwaze streven naar het taalgebruik van Cicero. Met deze opzet ga ik een groot aantal geleerden langs die Nosoponus^3. evenwel niet in de lijst van ciceronianen opneemt, met de bedoeling zichzelf te troosten, omdat hij de schandvlek dat hij geen volmaakte ciceroniaan is met zoveel mannen gemeen heeft. Toch noem ik niemand zonder hem te prijzen. Maar ze zeggen dat sommige Budé-aanhangers woedend zijn omdat ik Budé met Bade heb vergeleken, ook al vergelijk ik hen slechts op een punt dat, zoals ik betoog, te verwaarlozen is en waarover Budé zelf zich altijd in het openbaar laatdunkend heeft uitgelaten, namelijk die vloeiende stroom ciceroniaanse welsprekendheid. En om te voorkomen dat iemand deze passage verkeerd kon uitleggen voegde ik toe: ‘al verdient Budé ieders achting om veel andere uitnemende gaven’.^4. Er is geen enkel serieus werk van mij waarin ik niet eervoller over hem spreek dan enige Fransman ooit heeft gedaan. En toch zijn de vrienden van Budé ziedend, als het gerucht waar is, alsof ik op de as van zijn vader en moeder

1. D.w.z. een zware last; zie Adagia 3339.

2. Zie brief 1948.

3. In de Ciceronianus is het personage Nosoponus een overtuigde ciceroniaan.

4. asd i, 2, p. 672-673; vertaling: Verweerschriften, p. 249. Zie ook brieven 2040 en 2044.

[p. 246]

heb geplast. Ze roepen: ‘Hemeltjelief! Budé vergeleken met Bade!’ Ze roepen dat ik jaloers ben op Budé's roem en ze verscheuren mij in talrijke puntdichten, waarvan er een paar aan Janus Lascaris worden toegeschreven.^5. Toch vermeld ik hem juist in dit boekje uiterst eervol en elders noem ik zijn naam steeds met een respectvolle aanhef. Wie zou geloven dat er zoveel dwaasheid onder de Fransen leeft? De kwestie is zelfs de koning ter kennis gebracht. Toen hij wilde weten wat de oorzaak was van het meningsverschil, werd hem gezegd dat Budé ergens kritiek op mij had geleverd en dat ik daardoor beledigd was, op wraak zon en hem met Bade heb vergeleken.^6. Ik voorzie dat er op het gebied van de wetenschap evenveel onrust zal ontstaan als we bij de godsdienst zien.

Men zegt dat de paus^7. in Nice is terwijl hij tussen twee alleenheersers vrede probeert te stichten, maar ik vrees dat hij eerder op wraak zint. Een vreselijk kwaad, waaraan ik nog geen einde zie komen. Als de beweging van Luther begint te wankelen, waar ze zelf ijverig naar toe werken, zal er een onverdraaglijke tirannie van pseudomonniken^8. ontstaan. Bij ons zijn ze de baas.^9. Ook in Frankrijk hebben ze naar ik hoor gezegevierd, met steun van de koningin-moeder en de kanselier die nu kardinaal is.^10. In de provincie zijn twee mensen gevangen genomen; hun leven loopt gevaar, omdat ze - door ziekte gedwongen - twee dagen in de vasten vlees hebben gegeten. Een derde was op de brandstapel terechtgekomen, als de koning hem niet had geholpen.^11. Zijn zaak komt opnieuw voor in Parijs. Hij had gezegd dat het bedrag dat daar aan de bouw van een of ander bovenmaats klooster werd besteed, misschien beter uitgegeven kon worden om wezen, weduwen en armen te steunen. Dit is nog maar het begin, de rest kun je zelf wel bedenken. Het ga je goed.

Ik stuur jouw aartsbisschop geen antwoord, omdat zijn brief^12. geen aanknopingspunt bood.

Bazel, 1528

5. Zie brief 2027, noot 8.

6. Vgl. brieven 2046, p. 277 en 2048, p. 281-282.

7. Clemens vii; zie brief 2030.

8. Bedoeld zijn de bedelmonniken.

9. Waarschijnlijk bedoelt Erasmus ‘hier in Duitsland’.

10. Louise van Savoye en Antoine Duprat; zie brieven 2042 en 2053.

11. Zie brief 2037, p. 241.

12. Hermann von Wied; het gaat om brief 1995.