De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 10. Brieven 1356-1534

1408 Aan Willibald Pirckheimer
Bazel, 8 januari 1524

Hartelijk gegroet. Jouw brief^1. was uiterst welkom, al was het alleen maar om-

1. Deze brief is niet bewaard gebleven. Aan het begin van brief 1417 verwijst Erasmus naar de inhoud ervan.

[p. 132]

dat hij vrolijkheid uitstraalde. Ik was in deze kerstdagen door niersteen gecombineerd met een pijn die koliek heet, bijna bevrijd geraakt van deze kwalen des levens. Nog steeds is mijn arme lijf zo van streek dat ik vrees dat ik niet af krijg wat ik onder handen heb, mijn werk aan de Handelingen.^2. Ik ben niet bang voor de dood, want ik heb lang genoeg geleefd. Ik zou wel een andere, zachtere manier van doodgaan wensen. Hoeveel doden moet ik nu sterven om één niersteen te baren! Hoe vaak moet ik de dood opnieuw proeven! Maar wij moeten ons onderwerpen aan Gods wil.

Clemens vii roept mij met grote beloften naar Rome. De zeer doorluchtige Vrouwe Margaretha en de keizer roepen mij naar Brabant; anders ben ik mijn jaargeld kwijt, dat me nu al meer dan twee jaar niet uitbetaald is.^3. Hier morren de slimmere volgelingen van Luther tegen mij, en Luther schrijft over mij aan zijn aanhang niet bepaald vriendelijk. Ik kan wel raden wat er in Rome zal gebeuren; want er zijn daar personen die met de mentaliteit van gladiatoren mij een zekere dood bereiden.^4. Zij hadden het bijna voor elkaar, voor de dood van Adrianus: maar toen ik hem een deel van mijn advies had geschreven,^5. zoals hij zelf mij in geheime brieven^6. verzocht had, merkte ik al snel dat de gezindheid van de goden was veranderd.

In Brabant is een zwaard in handen gegeven van een paar bezetenen^7. die mij nog erger haten dan ze Luther doen. Hier ben ik alleen maar ziek. De koning van Frankrijk nodigt me vaak uit.^8. Maar dan is het net alsof ik bij de vijand mijn toevlucht neem, en dit probeerden mijn vijanden de keizer ook aan te praten; maar die steunt mij nog steeds ruimhartig. De Engelse koning oefent zoveel druk op mij uit om tegen Luther te schrijven dat hij zich bijna beledigd zal voelen als ik blijf weigeren. Wat een verwarrende tijd! Je doet me een groot plezier als je me schrijft wat daar bij jullie verder gebeurt en wat onze vriend Lee uitspookt.^9. Hoe Luther al zijn tegenstanders beroemd

2. Zie brief 1414.

3. Vgl. brief 1380.

4. Met name Diego Lopez Zúñiga; zie brieven 1410 en 1415.

5. Brief 1352.

6. Brieven 1324 en 1338.

7. Nicolaas Baechem en Frans van der Hulst.

8. Zie brief 1375.

9. Edward Lee, die als student in Leuven een polemiek met Erasmus had ontketend, was inmiddels aalmoezenier aan het Engelse hof. Van daaruit was hij in augustus 1523 vertrokken naar Neurenberg, als lid van een delegatie die, op 8 december, aan Ferdinand van Oostenrijk de versierselen uitreikte behorend bij de Orde van de Kousenband.

[p. 133]

maakt en rijk: ongelooflijk! Ik ben heel benieuwd wat de uitkomst zal zijn van de rijksdag^10. en van de oorlogsvoorbereidingen die aan alle kanten gaande zijn. De bergen zullen botsen, denk ik. Moge God onze schermutselingen ten goede keren van ons allen!

Over de gegoten Erasmus^11. had jij juist gegist. Hij komt beter uit als er een mengsel van koper en tin wordt gebruikt. Terminus, de afbeelding op de keerzijde, maakt het moeilijk mijn gezicht goed te krijgen. Ik zou graag willen dat de mensen daar het eens proberen. Ik ben blij dat onze vriend Dürer ook zijn schoenmaker^12. getroffen heeft: doe hem de hartelijke groeten van mij, en ook aan Varnbüler.

Ik heb dit met moeite geschreven omdat mijn handen nog trillen van mijn ziekte en omdat ik pas iets over een bode hoorde toen hij bijna zou vertrekken. Mijn beste wensen voor onze vriend Fabri. Justus,^13. de gezant van de koning van Polen, heeft mijn Onze Vader^14. nog niet ontvangen; maar ik denk dat het bij jullie al te koop is. Het ga je goed.

Bazel, twee dagen na Driekoningen in het jaar <1524>

Erasmus

Aan de hooggeboren heer Willibald Pirckheimer, keizerlijk raadsheer

10. Van Neurenberg, van 14 januari tot 18 april 1524.

11. Een kopie van het medaillon dat Quinten Metsys in 1519 had vervaardigd.

12. Waarschijnlijk wordt Edward Lee bedoeld, die in Neurenberg op het werk van Dürer had afgegeven (zie brief 1417). Dürer wordt door Erasmus in brief 1398 Apelles genoemd, en volgens Plinius, Historia naturalis xxxv, 85, kreeg Apelles kritiek van een schoenmaker.

13. Justus Decius.

14. Zie brief 1393.