'Het is me niet mogelik een mening juist te vinden, omdat ze aangenaam is'

Brieven van Marcellus Emants aan Gonne Loman-van Uildriks, 1904-1909

23
29 Januari 1907¹⁶³
Marcellus Emants aan Gonne van Uildriks

den Haag 29 Januarie 1907

Geachte Mevrouw,

Van de moeilikheden die u ondervindt met uw zoon kan ik mij wel een voorstelling maken al heb ik geen kinderen. Het komt mij voor, dat kinderen veel meer hun ouders opvoeden dan omgekeerd. En dat twee mensen altijd moeite hebben om samen door het leven te gaan... ja, dat zal wel waar zijn. M.i. gaapt tussen elk tweetal - ze hoeven heus niet getrouwd te zijn - een diepe afgrond. En die afgrond wordt volstrekt niet

163 Adressering: Mevrouw G Loman / van Uildriks / Raamstraat 22 / Delft. Vertrekstempel: 's Gravenhage 29.1.07.5-6 N. Aankomststempel: Delft 29 Jan 07 6-7 N.

[p. 103]

overbrugd, door het feit, dat de een zich in de ander kan verplaatsen. Met dat verplaatsen verandert men immers niets aan eigen smaak, eigen lusten, eigen heb- en onhebbelikheden. De aangehaalde uitingen van uw zoon kan ik niet gevaarlik vinden. Dat hij wel eens gedachteloos iets van een ander overneemt, och, dat doen in hun jongere jaren de meeste mensen. Ik herinner mij best, dat ik van een vriend van mijn moeder met wellust de meningen overnam en weet u waarom? Omdat die man zulke mooie glacé handschoenen droeg! Het ergst vind ik de uiting van uw zoon: men doet dat niet. Mensen, die zo blijven spreken, zijn voor mij onuitstaanbaar. Vooral een jong mens moet naar mijn smaak presies het tegendeel willen doen van 't geen men voorschrijft. Maar hij is nog zo heel jong en menige frase is in een jonge mond ook niets meer dan een frase.

In Londen ben ik wel geweest; maar nooit lang. Reizen onder Engels sprekende mensen, in Engelse hotels, Engelse treinen, in steden, waar men nergens eens ‘gemüthlich’ kan gaan zitten, vind ik afschuwelik. Voor uw vertalingen dank ik u.¹⁶⁴ Het schijnt wel, dat mijn taalopvatting volkomen weerbarstig blijft voor het Engels. Ik voel 't niet en kan een Engelse uitdrukking onmogelik onthouden. Is dat woordenboek van Ten Bruggen Cate al oud en zeer dik?¹⁶⁵ - Mijn neef van den Tol is wel degelik dit jaar te Delft aangekomen. Hij wil elektrotechnikus worden. Ik was indertijd te Leiden¹⁶⁶ wel lid van het corps; maar ik heb het studentenleven altijd verafschuwd. Toen ik in den Haag nog op de Hogere Burgerschool was (ik heb mijn examen voor Delft ook met goed gevolg afgelegd) ging ik nog gaarne met al mijn kameraden om. Te Leiden was dat op eens uit. Daar ben ik alles gaan haten: de Akademie, de professoren, de studie, de studenten alles, alles. Ik vond in Leiden alles duf, muf, vies, ploertig enz. enz. En als ik tegenwoordig nog wel eens een nachtmerrie heb, droom ik van die Leidse tijd. Een en ander heeft voor mij het zeer nadelig gevolg gehad, dat ik onder mijn tijdgenoten mij zo goed als geen vrienden heb gemaakt. De mensen met wie ik omga zijn meest jonger en soms ook wel

164 Wellicht de vertaling van de door Emants in zijn vorige brief genoemde passages.

165 Van het Engelsch woordenboek van K. ten Bruggencate zou in 1908-1909 de vierde, vermeerderde en verbeterde druk verschijnen in twee kloeke delen. De eerste druk verscheen in 1898.

166 Emants studeerde in Leiden van 1868 tot 1871.

[p. 104]

ouder dan ik. Daar komt bij, dat ik ook in dit opzicht gelijk in de meeste opzichten veel tegenspoed heb gehad. De mensen, met wie ik 't liefst omging, zijn gestorven of naar verre streken verhuisd.¹⁶⁷ Moest ik uw zoon een raad geven, dan zou ik zeker zeggen: word niet gauw met iemand intiem, maar knoop zoveel mogelik vriendschappelike betrekkingen aan. Je kunt nooit weten hoe je de mensen nog eens nodig kunt hebben en alleenstaan is nooit onaangenaam in de eenzaamheid, maar wel zolang men zich beweegt onder de mensen.

Ik heb op uw portret nu de tweede poes ontdekt. De hond had me in de war gebracht. Al kom ik erg laat met mijn gelukwensen aan, ik hoop, dat 1907 u zo min mogelik teleurstellingen zal brengen. Moge dit vooral het geval zijn in uw omgang met uw zoon!

Jenny Emants-Kühn met haar in 1909 geboren dochtertje Eva. (Collectie Letterkundig Museum.)

167 Emants zal hier o.a. het oog gehad hebben op Frits Vredenrijk Engelenburg (1863-1938) die naar Zuid-Afrika emigreerde en Jacques van Santen Kolff (1848-1896) die lange tijd in Duitsland doorbracht.

[p. 105]

Ondanks het onaangename winterweer - of misschien ten gevolge van dat weer - maak ik al weer reisplannen voor het voorjaar.¹⁶⁸ Ik weet evenwel minder dan ooit of daar iets van zal komen. Mijn moeder lijdt erg aan rumatieke pijnen, die op zich zelf niet gevaarlik zijn, maar haar de nachtrust gestadig ontroven en op die manier ondermijnen. Ik vind haar in de laatste weken zeer verminderd. Afwachten is weer gelijk altijd de boodschap.

Met vele groeten onderteken ik hoogachtend

Marc. Emants

168 In maart en april 1907 reisden Emants en zijn vrouw naar Paestum en Sicilië.