Gheestelycke dichten
(1622)–Willem van der Elst–
Auteursrechtvrij
[pagina 131]
| |
XLIV. gedicht.
| |
[pagina 132]
| |
Nu, soo hy was gewoon in huysen en op straten
Te halen van elck een het voor-deel ende baten
Van sijn geslagen pacht; heeft hy 't voorschreven jaer
Een seker mans-persoon gemoet ter plaetse daer
Die hem veel schuldigh was naer 't seggen sijner boecken.
Om welcken grooten eysch wat dieper t'ondersoecken,
(Mits datter was geschil, en seker misverstandt)
Gegaen zijn in het Schip; een' herbergh' hen ter handt:
Om naer diep ondersoeck van datter was geschreven,
En wat den eenen moest met recht den and'ren geven,
't Geschil te leggen af. Maer soo 't bedriegh'lijck gelt,
Den mens van aerdsche stof, door gierigheyt ontstelt,
Den krijgh ginck hittigh aen met tieren en met kijven:
Elck wou toch by het sijn, als by het beste blijven.
Den eenen sprack stout ja: den anderen stout neen.
Dus watter wiert geseyt, en quam niet over-een.
En, soo die stout'lijck lieght, voor 't meest hem soect te weeren
Met eeden goet of quaet; soo leelijck ginck me'r sweeren
Dat oock den grooten Godt, die in den hemel woont,
De eeden heeft aenhoort: den valschaert haest geloont
Met loon by hem versocht: en niemant el kan geven
Als Godt, die met een blick der oogen hem doet beven
Die wetens hem versaect. Dus, soo't was Kruckens wens,
En alder-swaersten eedt (O ongeluckigh mens!)
Dat Godt, de waerheyt self, tersont hem sou verrasschen,
En malen in kleyn stof, en doen vergaen in asschen,
Was sijnen eysch niet goet, was sijnen eedt niet waer,
En alle sijn versoeck met waerheyt even klaer:
Godt die't al hoorden aen, heeft korts daer naer bewesen
Of 't waer was, ofte niet: en vremder als wy lesen
Met wercken oock betooght. Betooght met sulck een stuck,
Dat binnen duysent jaer elck een van desen Kruck,
En van soo stouten eedt, die Godt heeft willen wreken,
Met vrees en groote schrick wel weten sal te spreken.
Want, soo't nu avont wiert, is hy getrocken deur
Die met hem sat en keef: en vlieden uyt 't getreur
Als Lot uyt Sodoma. Maer Kruck in plaets van scheyden,
Ga naar margenoot+Al was't oock vasten-dagh, de spijse de' bereyden,
En setten hem aen 't vier, en aen de tafel oock:
Het aensicht naest de spijs: den rugghe naest den roock.
| |
[pagina 133]
| |
En, soo hy hem nu blij had geten en gedroncken,
Begonst met nieuwen lust te peysen om te roncken.
Den overschot wiert dan geweert, en 't hout dat was
Seer nae oock al verbrandt. De vrou op 't selve pas
Hem boven liet alleen: om na sijn sin te rusten
Aen tafel oft op 't bed; soo't beter hem moght lusten,
En sloot de kamer toe. Doch Kruck bleef op de banck
Noch sitten daer hy sat: noch immer voorder spranck
Eylacen! van die plaets. In 't vier is toch gevallen
In korten tijt daer naer: en heeft aen Godt de ballen
Van sijn eedt betaelt met ongehoorde straff':
Waer in hy sijnen geest wel deerelijcken gaf.
De saeck is daeghs daer naer vertooght, en klaer gebleken
Wat datter was geschiedt: want niemant konst versteken
Een stuck soo vol van schrick, een werck dat alle werck
Verwint, en tot Gods macht een-yder geeft groot merck.
Kruck lagh toch op den heert mismaect, en soo geschonden,
Als noynt ter werelt is een mensche meer bevonden:
Van boven tot beneen in asschen heel verkeert:
Van wesen, van persoon, tot onder toe onteert.
Al asschen was het toch wat doen de menschen sagen:
Een stuck en wasser niet geheel van daer te dragen.
Al asschen segh' ick, was't (ick bidde my gelooft)
De ribben kleyn en groot, het ingewant, het hooft
De beenen met het vleesch, de armen met de handen,
En alles wat hem raect, de oogen, mont, en tanden,
In asschen was verkeert. Sijn' voeten nem' ick uyt
Alleen, en anders niet in 's menschens groot besluyt.
En dese lagen bey' te gaer, en liggen bleven
Met koussens en met schoens noch aen: elck been daer neven
Voor d'een' helft ongeschent, oft immers daer ontrent
O wonderbaer Gods werck! hier door wiert toch bekent
Den dooden, die daer lagh soo onversiens gestorven:
Gestorven onversiens: verandert en bedorven:
Bedorven en verkeert in asschen: want voor blijck,
Gesien wiert eenen voet den and'ren niet gelijck.
Sijn recht-been wel bekent van letsel, was gelaten
By 't slincke been, om dat elck beter soude vaten
Dat Kruck soo was verkeert. Het vier had toch gespaert
Waer door hy alder-best bekent was en vermaert.
| |
[pagina 134]
| |
Is't dat nu ymant vraeght, hoe 't vier dees wonder' krachten,
Dees krachten ongehoort, en ongelijcke machten
Gedaen heeft aen een mens? hoe 't vier niet al te heet,
(Als maer het overschot van vier) soo groote leet
Heeft konnen bringhen by? Een mens met al' sijn' leden
Sijn maecksel soo het is, van boven tot beneden
Te zijn op korten stondt soo wonderlijck ontstelt,
Als qualijck konnen sou geschieden met gewelt,
Of grooten tas van hout, wie sal dit wel grondeeren?
Te meer dat 't selve vier heeft niemant konnen deeren
Als desen man alleen: want sonder groot gedruys
Is't altemael geschiet. Den brandt en heeft noch huys,
Noch eenigh dinck geraect daer buyten oft daer binnen,
Noch iet van daer ontrent. Alleen socht t'overwinnen
Het lichaem van den mens, ick ducht' oock voor den geest,
Die hem van soo groot quaet niet anders had gevreest.
Dit geeft dan goet bescheedt, dat Godt is die dees dinghen
Tot straff' van die misdoet heeft willen soo volbringhen.
Dat Godt is, die kleyn vier soo groote sterckheyt geeft,
Dat oock den stercksten mens daer tegen niet en heeft.
In teecken dat dit vier van Godt daer was gesonden,
En hevet door sijn' kracht geen hinder ofte wonden
Gedaen, oft konnen doen, dan aen den dwaesen mens
Die sulcks met valschen eedt hem gaf tot quaden wens.
Want andersins een vier dat menschen kan verslinden:
Veranderen in stof, dat wech-waeyt met de winden:
Had eer uyt eygen kracht, en door soo fellen brant,
De heel' of halve stadt, als soo een mens vermant.
Een duysent mutsaerts t'saem gevult met dicke stocken,
Of eenigh groot getal van meerder eycken blocken,
En souden soo een mens niet bringhen heel te niet
In asschen, en in stof, gelijck dit is geschiet.
Doch had dit selve vier, oock onder de gebueren,
Oft voorder in de stadt gedaen gelijcke kueren,
Een-yder had gemeynt dat door een booswichts raet,
Oft ander ongeluck, oock Kruck viel in dit quaet:
Maer soo het niemant heeft geraect, oft konnen raecken
Soo't blijckt, als hem alleen; voorwaer het zijn Gods saecken.
Te meer, dat 't selve vier was kleynen overschot
Van 't hout te voren daer gebrocht door Krucks gebodt.
| |
[pagina 135]
| |
Soo dat hy in het vier gevallen, niet konst decken
Op d'een en d'ander sij' de helft van al' de plecken
Daer vier of brant doen was. Nochtans 't was asschen oock
Het let dat lagh uyt 't vier, uyt brant, en uyt den roock.
Het welck soo't wiert verstaen, de Schepenen die quamen
Met Priesters van de stadt ter plaetsen daer versamen.
Om een soo wonder werck tot heden ongehoort,
Te sien, te doen, wat elck hem in het sijn oorboort.
De kind'ren kleyn en groot, de mans met hunne vrouwen,
En watter was in stadt, om eeuw'lijck dat t'onthouwen,
Oock volghde vierigh naer. Het was toch weerdt om sien
Het geen' (Godt geve ja) sal nimmermeer geschien.
Des mans gedaente toch, om voorder ditte stercken,
Was in de asschen oock noch gants en heel te mercken
En op de selve plaets daer hy gevallen lagh,
Sijn' letten altemael een-yder klaerlijck sagh:
Want 't hooft had noch den schijn van 't hooft, en and're leden
Haer toonden oock alsoo. Wie heeft noch sulcks gebeden?
Maer soo den Chirurgijn de letten roerden aen,
Sy vielen al' van een: elck sagh het stof vergaen.
Men vonter anders niet als asschen. Al' de ribben,
En beenen dick en groot (soo groote menschen hebben)
En waeren anders niet als asschen ende stof:
Sijn' voeten nem' ick uyt; tot Gods werck ende lof.
Dit levende verhael, een-yder moet vervaeren
Sijn' siel met valschen eedt, en leugens te beswaeren.
Dat waer is, seght dat waer: dat neen is, seght dat neen:
En spreeckt altoos alsoo, by veel volcks oft alleen.
Geluckigh is hy toch die kan van Godt verw erven,
Dat hy hem voor sijn' doot, en onversienigh sterven,
Mach spiegelen met vrucht aen ander, en daer naer,
Sijn leven, en sijn' doot, te beter nemen waer.
|
|