Gezinsuitstapjes in Nederland

Dagrecreatie voor het hele gezin

[p. 73]

11 Een dagje Midden- en Noord-Limburg

Het terrassen- en rivierenlandschap van Midden- en Noord-Limburg wordt beheerst door het dal van de Maas, niet alleen omdat deze rivier door de industrialisatie, de sluizencomplexen (Maasbracht), de ontgrinding der uiterwaarden die dan weer worden volgespoten met mijnafval en klei en zo vruchtbaar worden gemaakt (Stevensweert) en vele andere bedrijvigheden steeds belangrijker wordt, maar simpelweg ook omdat hier de Limburgse cultuur werd geboren en zich van hieruit ook verder heeft verspreid. Op voorwaarde dat men gevoelig is voor eenvoudige schoonheid, zal de reiziger dit gebied als een verrassing rassing ervaren. Het zal niet bij iedereen in de smaak vallen, maar dat doet, om andere redenen, geen enkel gebied en dat is maar gelukkig ook. Het is een streek zonder enige forsheid, waar alles echter heel bevattelijk in het oog ligt. In Midden-Limburg is ten westen van de Maas duidelijk een terrassenlandschap te zien met daarop de door opstuiving ontstane zandduinen, soms fraai bebost, en ten oosten van de rivier een pastoraal landschap met de dalen van Roer en Swalm. Hier staan ook de mooiste romaanse kerken van Limburg en ontdekt u veel kastelen. Boven Roermond wijken de middeleeuwen sterker terug en spreekt het verleden uit herinneringen aan de tachtigjarige

[p. 74]

oorlog, daar bloeien rozen rond Lottum, liggen bij Sambeek weer machtige stuwcomplexen in de rivier en ligt rond Geijsteren een haast paradijselijk landschap. Tussen hier en Maashees reiken de bossen tot aan de rivieroever. Bij Arcen, een fijne vakantieplaats voor wie graag veel wandelt, ligt het al befaamd geworden landgoed de Hamert, vindt u een goed restaurant Hamert in Wellerlooi aan de grote weg, maar ook het in 1626 begonnen en nooit voltooide Maas-Rijnkanaal, de Fossa Eugeniana, en het restant van het Gelders Kanaal. En hier ook gaat Gelre zich al aankondigen.

Voor het bezoek aan deze contreien voorziet u zich van de anwb-kaart Brabant-Oost (schaal 1:100.000), waarop ook Midden- en Noord-Limburg voorkomt, en u tekent dan aan wat u op de dagtrip wilt bezoeken. Wat voor de diverse leden van het gezin interessant kan zijn, plaats ik ditmaal in diverse rubrieken.

Ik begin met musea, nee niet de saaie, maar de echt interessante instellingen, en noem dan het trammuseum aan de Kruisstraat in Weert, iets voor jongens en hun vaders, en het missiemuseum aan de Michaëlstraat in Steyl met onder andere de grootste vlindercollectie van Europa. Tot de belangwekkende kerken in het gebied moeten gerekend worden de zéér mooie elfde-eeuwse romaanse kerk van Susteren met crypte en kerkschat, naar mijn smaak echter nog overtroffen door de romaanse kerk van Sint-Odiliënberg met sublieme ligging en interieur; de moderne kerk van Boosten in het gehucht Keent bij Weert, met de portaalreliëfs van Charles Vos; de Munsterkerk van Roermond en de heel bijzondere kerkjes in Malden en Asselt. Dat van Malden is de mijns inziens mooiste moderne dorpskerk van ons land. In Asselt staat op een heuvel, met erachter de Maas en tussen ruisende populieren, het rozenkerkje. Misschien het meest treffende ervan bevindt zich aan de buitenkant, de harmonie namelijk tussen de natuur en het menselijk scheppingsvermogen van vroeger eeuwen. Het kerkje moet al een eeuw of tien oud zijn. Wanneer u bent binnengetreden onder het beeld van Sint Dionysius, die zijn gemijterde hoofd in beide handen draagt, kunt u aandacht schenken aan de liefelijke kinderkapel, waarvan het naaldwerk gemaakt werd door de dorpskinderen onder leiding van een protestantse dame, en aan het volmaakte tegendeel daarvan, de dreigende fresco's van Joep Nicolas in de crypte, die in meer dan levensgrote beelden de opgang der zaligen ten hemel en de val der verdoemden naar de hel weergeven. Als u dat ziet, kunt u begrijpen dat de boeren uit de omgeving van schrik de kerk uitliepen toen ze die fresco's voor het eerst zagen.

Interessante plaatsen, waard om te noteren voor uw dagtrip naar deze streek, zijn Lottum, Kessel, Cuyk, Grubbenvorst, Wessem en Thorn. Het rozenplaatsje Lottum - twee miljoen veredelde rozen schieten

[p. 75]

hier in de zomermaanden in bloei - heeft een heel leuk marktpleintje en bovendien het charmante kasteeltje Borggraaf, door Werumeus Buning genoemd ‘een kasteeltje om gelukkig in te zijn, een tweepersoonskasteeltje’. In het al door Tacitus genoemde Kessel voert de dorpsstraat vlak langs de Maasoever, die hier bijna loodrecht en bovendien vrij hoog is, waardoor een apart en een voor een Nederlands dorp uniek straatbeeld ontstaat. Cuyk was al een centrum van Romeinse beschaving toen de náám Amsterdam nog niet eens bestond en u kunt er nu met enige verbazing gadeslaan, hoe dit kleine plaatsje in het bezit is van een hypermodern raadhuis en andere moderniteiten waarop een grote stad jaloers kan zijn. Er is een dag geweest dat de burgemeester zeven nieuwe gebouwen tegelijk moest openen. Het nabije Haps verdient een bezoek in de tijd dat de rozen bloeien. Grubbenvorst, centrum vam aspergecultuur, is een dorp waar veel huizen rond het dorpsplein in een witte tint zijn geverfd. Muurankers vertellen u dat de huizen dateren uit de jaren 1648 tot 1796. Wessem is een in het vierkant gebouwd Maasdorp, met morsige keienstraatjes, oude huizen, gevelsteentjes en muurankers, geliefd bij schilders. Thorn is het witte dorp van Nederland. Omstreeks 950 werd hier een abdij gesticht, die zich ontwikkelde tot een wereldlijk staatje, waarin de abdis in feite vorstin was. Rond haar paleis verrezen de woningen en de werkplaatsen. Negen eeuwen lang bleef de toestand zo. Na de Franse Revolutie werd Thorn een gewoon Limburgs dorp. Een gewoon? Behalve dan toch dat het in zijn geheel verklaard werd tot rijksmonument. De kerk is zo vol barok als in het nuchtere Nederland haast ondenkbaar is. Ze lijkt, aldus Bertus Aafjes, op de droom van een suikerbakker rond Kerstmis; ze is roze en wit en blauw en zeker de meest vrouwelijk aandoende kerk van ons land. Langs de bestratingen van maaskeien - bewust héraangebracht, zoals ook het marktplein weer met gaslantaarns wordt verlicht - staan de witte huizen, die door de tijd echter meestal blauwgrijs geworden zijn.

Wat de landschappen en het natuur schoon betreft, in het gebied van Cuyk zijn de akkers tussen de wallen met hakhout hier en daar erg karakteristiek. Verder wijs ik op het Leudal bij Nunhem; van de watermolen loopt een weggetje naar en door het bos waarin de Leubeek stroomt; het dal van de beek is diep ingesneden en de begroeide oevers dalen steil naar het water af. Het Noord-Limburgse landschap ten voeten uit vindt u vooral rond Meerlo en zeker ook rond Geijsteren, gelegen in een groot parklandschap, een téér landschap met gras en water en hagen en bomen en bijna in zijn geheel een natuurreservaat. Heel anders, mooi, maar niet karakteristiek voor juist deze streek, is het bosgebied bij Arcen en het landgoed de Hamert. Tot natuurreservaat verklaard is de heuvelachtige Mookerheide.

[p. 76]

Een dagtrip zonder een wandeling van een uur is voor mij onvolmaakt. Ook kinderen vanaf een jaar of zeven genieten ervan, als u het maar goed aanlegt. Het moeten wandelingen zijn door een heel rustig stuk natuur en dan zó, dat de kinderen de weg moeten zoeken aan de hand van een beschrijving in de geest van ‘bij de boerderij met het rode dak linksaf en dan bij de hoge alleenstaande boom rechtsaf’. Dergelijke wandelingen bestaan. Voorziet u zich maar van het boekje ‘Per auto en te voet’, deel III, verkrijgbaar bij de anwb. U vindt daarin dergelijke wandelingen bij Arcen, Geijsteren, Grubbenvorst, Nunhem, Sint-Odiliënberg, Swalmen, Thorn en Weert.

Verdere punten die mogelijk in deze contreien interessant zijn voor bepaalde leden van het gezin: de binnenhaven van Maasbracht, het moerasgebied Grote Moost bij Heijthuizen, het atelier voor gebrandschilderd glas ‘Flos’ in Steyl, de proefboerderij Joosterhof in Beesel (bezoek op werkdagen na aanvraag), de oudheidkundige verzameling in Asselt, de resten van het kasteel Kaldenbroek bij Grubbenvorst, het raadhuisje van Gennep. Speciaal voor de kinderen zijn verder het zwembad de IJzeren Man in Weert, het zwembad Heelder Peel bij Heel, het natuurbad Hommelheide bij Susteren, de speeltuin in Baarlo, de speeltuin Klein Zwitserland in Tegelen, het grote natuurbad met speeltuin in Swalmen, het recreatiegebied de Messemaker in Cuyk, het zwembad in Boxmeer, het zwembad Hattem in Roermond, de speeltuin Kitskesberg aan de weg van Roermond naar Melick, het strandbad De onderste Molen in Venlo, het vogel- en dierenparkje Heidelust met speeltuin in Horn.

En omdat ik me kan voorstellen dat sommigen van u graag een uitgestippelde route hebben, waarbij zoveel mogelijk van alle bovenstaande punten worden aangedaan, geef ik er u twéé, eerst een toeristische verbindingsroute van Nijmegen naar Venlo, vervolgens een rondrit bij Tegelen, die u direct bij de trip Nijmegen-Venlo kunt doen aanaansluiten.

Voor de toeristische verbindingsroute Nijmegen-Venlo, die een lengte heeft van vijfenzeventig kilometer, rijdt u van Nijmegen eerst over de grote weg via Malden (zie boven) naar Mook. Daar blijft u de grote weg volgen tot het recreatiecentrum de Plasmolen en slaat vlak ervoor, bij wegwijzer 2295, rechtsaf naar Cuyk (zie boven). De weg van hier via Oeffelt, Beugen, Boxmeer, Sambeek en Vierlingsbeek naar Maashees is duidelijk. Daar moet u rechtuit blijven rijden, vlak langs de Maas, en u ziet nu één symfonie pastorale: Geijsteren (zie boven), Wanssum, Meerlo (idem), Tienray, Broekhuizen, Lottum (idem), Grubbenvorst (idem) en dan langs de ruïne van het Gebroken Slot, in de tachtigjarige oorlog verwoest zoals zoveel kastelen in deze streek, naar Venlo. Door van hier in een ruk door te rijden naar Tegelen, kunt u

[p. 77]

overgaan op de negentig kilometer lange rondrit bij Tegelen. Deze begint met de richting Roermond te volgen via Belfeld (stuw) tot Reuver. Hier moet u bij de kerk rechtsaf de weg naar Kessel nemen (zie boven) en dan over Beesel (idem) naar Swalmen (idem) rijden, waar u het zijtripje kunt maken naar het rozenkerkje van Asselt (idem). Nu rijdt u dóór naar Roermond, u volgt er héél even de richting Sittard, maar ziet nog in de bebouwde kom de wegwijzers naar Sint-Odiliënberg (zie boven). Binnendoor - de wegwijzers geven het aan - rijdt u dan naar Montfort, maar nog vóór dat dorp komt u aan wegwijzer 6084, waar u rechtsaf slaat en de wegwijzers aanhoudt naar Maasbracht, met de drukte bij de schutsluis. Het volgend doel is Wessem (zie boven), waar u heen en terug naar Thorn (idem) kunt rijden. Vervolgens gaan we van Wessen naar Panheel. Houd hier de wegwijzer naar Grathem aan en u rijdt uit op een grote weg, die u naar rechts volgt, een héél aantrekkelijke weg, langs het natuurbad Heelder Peel, en uitkomend op de grote weg tussen Eindhoven en Roermond. Blijf hier rechtuit rijden en sla na vijfhonderd meter, bij wegwijzer 3385, linksaf naar Heijthuizen (zie boven) en vervolgens naar Roggel. Dit dorp moet u gehéél doorrijden (naar rechts dus) tot u paddestoel 2964 ziet. Hier linksaf en bij paddestoel 2963 rechtsaf; en dan rijdt u door een ongekend en eenzaam gebied naar Helden. Hier slaat u rechtsaf en via een rechte weg komt u dan in Kessel, maar vlak vóór het dorp - waar u daarstraks immers al geweest bent - neemt u bij wegwijzer 2165 linksaf de grotere weg naar Venlo, een typisch Middenlimburgse weg. Als u aankomt in Baarlo, slaat u daar rechtsaf, gaat u met een verbootje over de Maas en komt dan in Steyl (zie boven) en vervolgens in Tegelen terug.

Vooral die laatste trip, de negentig kilometer lange rondrit bij Tegelen, raad ik u sterk aan.