Paul Citroen. Schrijversportretten

[p. 1]

[Paul Citroen aan het woord]

‘Weet je waarom het voor de meeste schrijvers moeilijk is om schilders te begrijpen? Ze beseffen niet dat tekenen en schilderen uit je vlees en bloed komt. Daarom hebben de meeste schrijvers geen verstand van schilderijen. Ze snappen niet dat ons werk lijfelijk is. Wij moeten vanuit ons materiaal werken. Vanuit ons tastgevoel.’¹

Aan het woord is de portretschilder en -tekenaar Paul Citroen (1896-1983). In 1982, een klein jaar voor zijn dood, mijmerde de dan 85-jarige Citroen in een interview over zijn lotsbestemming als geboren tekenaar. Hij werd heen en weer geslingerd tussen gevoel en verstand. Het denken onderdrukte het gevoel dat nodig was bij schilderen en tekenen. Zijn voorliefde voor het portretteren van schrijvers kwam voort uit zijn bewondering voor de manier waarop zij hun verstand gebruikten bij hùn vorm van kunst. Bovendien had hij zelf in de loop der jaren vele artikelen en boeken over beeldende kunst geschreven. Citroen voegde er met een ondertoon van spijt aan toe dat hij beter had willen kunnen schrijven.

Paul Citroen verwierf vooral bekendheid als portrettist. Hij bouwde in de loop der jaren een oeuvre van ongeveer zevenduizend portretten op. Met name na de oorlog portretteerde hij zo'n 150 personen per jaar, waaronder veel bekende en beroemde mensen maar nog veel meer onbekende mensen, van wie hij meestal in opdracht een portret maakte.

1 Bibeb, ‘Paul Citroen: “Wie niet zuchten kan, kan niet tekenen”’, in Vrij Nederland 24 juli 1982.