Een Rubens op drift

[p. 217]

Naschrift

Sedert de dag, waarop haar man geweigerd had de Sabijnse Maagdenroof voor zijn studeerkamer te kopen, had Katherine Cardigan, met de onfeilbare zekerheid van langgehuwde vrouw geweten, dat zich in Otis veranderingen van meer dan gewone betekenis voltrokken. Het had haar weinig moeite gekost Jennings aan het praten te krijgen. De privé-secretaris had haar in vertrouwen meegedeeld, dat Cardigans aandacht was gevallen op een andere Rubens, de Judith en Holofernes. Verder kon hij niet gaan, want voor zover hij wist had Strakey, de kunsthandelaar, de domper gezet op het verlangen van de heer des huizes en verklaard, dat het schilderij eenvoudig niet te koop was. Zelfs niet voor een invloedrijke millionnair.

Uit de Connoisseur, een tijdschrift dat ze steeds aandachtig las, was Katherine er achter gekomen, dat Otis voor veertigduizend dollar de Judith en Holofernes van de staat der Nederlanden had aangekocht, onder voorwaarde, dat hij geen rechten op het schilderij kon doen gelden, zolang het in het Rijksmuseum hing. Na zijn terugkeer uit Holland, had mevrouw Cardigan zich erover verbaasd, dat haar echtvriend zich zo goedsmoeds neerlegde bij de streep, die men dan toch maar door zijn rekening had gezet bij deze aankoop. Haar Otis kennende, begr[eep] zij dat er ergens een addertje onder het gras moest schuilen, dat zich voor de Nederlandse verkopers angstvallig verborgen had gehouden, maar dat Cardigan, als goed zakenman, wel in actie zou weten te brengen.

Daarna had de Connoisseur - en ook de Amerikaanse kranten hadden hier veel ophef over gemaakt - haar ervan op de hoogte gebracht, dat een psychopaat de Rubens had beschadigd en dat, vlak daarna, het doek uit het restauratieatelier was gestolen. Katherine dacht er het hare van! Als Otis zo met één mondhoek glimlachte en 's morgens in de badkamer hartverscheurende geluiden uitstootte en dit zingen noemde, ging het hem gewoonlijk voor de wind. Hij heeft dat addertje opgejaagd, meende zij.

Van Jennings hoorde Kate, dat de, een maand te voren zo

[p. 218]

onheus uit het huis gestuurde Strakey, plotseling op een Zondagavond haar man een bezoek had gebracht. Wat er besproken was kon de secretaris niet vertellen, want hij was er niet bij geweest. Wel wist hij, dat er druk getelefoneerd werd met Parkington's, het vermaarde detective-bureau. De volgende dagen had Kate haar echtvriend nauwkeurig maar onopvallend gadegeslagen en ze maakte uit allerlei aanwijzingen op, dat het addertje de verkeerde in het been moest hebben gebeten. Otis, als regel toch al weinig spraakzaam, had een paar dagen geen mond opengedaan. Dat was een veeg teken!

Maar het leed scheen van korte duur te zijn, althans in de namiddag van twaalf Maart, had haar heer en meester zich zelf in haar boudoir op de thee genodigd. De volgende morgen werd Katherine gewekt door kreunende en reutelende geluiden, die uit de aan haar slaapkamer grenzende badkamer kwamen. Ze was uit bed gesprongen en had de deur opengerukt. Van onder de douche had Otis haar met grote ogen aangestaard en toen ze, half gerustgesteld, had gevraagd of hij zich niet goed voelde, had hij, eindelijk begrijpend geantwoord: welneen... Ik zing!

Dan is de Rubens terecht, dacht Kate met een zucht van verademing. Ze verwachtte elk ogenblik, dat Otis haar in vertrouwen zou nemen, maar daarin werd ze teleurgesteld. Wèl viel het Kate op, dat haar man in zijn omgang met personeel en huisgenoten een ongekende zachtzinnigheid en een onbegrijpelijk geduld betoonde, twee eigenschappen, die het aantrekkelijke hadden gloednieuw te zijn. En bovendien, hij deed geheimzinnig!

Omstreeks half Mei haalde Otis zich eensklaps in het hoofd, dat zijn vrouw er uit zag alsof de buitenlucht haar goed zou doen. Katherine, die intuïtief begreep dat de ontknoping naderde, deed afstand van het haar toekomende recht om hierover met haar echtgenoot van mening te verschillen en beaamde - door lange ondervinding wijs geworden - dat het in de stad wel erg warm was en dat een korte vacantie haar zeker zou opknappen. Twee dagen later vertrok zij met haar kinderen en een staf van personeel, naar hun weelderige buitenverblijf op Long Island. Toen Cardigan na het afscheid met eigen hand het portier van de ruime reisauto dichtklapte, kon Kate aan zijn gezicht

[p. 219]

zien, hoezeer het hem bevreemdde zijn vrouw zich met ongekende gedweeheid te zien neerleggen bij een plan, welks uitvoering vóór zijn langdurige afwezigheid in Washington, aanleiding zou hebben gegeven tot vele tegenwerpingen harerzijds en tot lange discussies. Ook had hij er opgelucht uitgezien, alsof hij iets in zijn schild voerde en niet op de vingers wilde worden gekeken bij de tenuitvoerlegging. Het was Kate nimmer overkomen, dat hij haar liever uit de buurt wilde hebben, maar weer wist zij haar vrouwelijke neiging om een spaak in het wiel te steken, zij het met moeite, te onderdrukken.

Op 17 Juni werd het Kate en haar gevolg veroorloofd naar het huis in Riverside Drive terug te keren. Zodra Otis 's morgens naar zijn kantoor was gegaan, had Kate een onderzoek ingesteld in de bibliotheek, overtuigd, dat zij daar het schilderij van zijn keuze zou vinden. Maar er was niets veranderd in het stemmige vertrek. De wand van groen velours gaapte haar nog even kaal en leeg aan als altijd. Nu begreep zij er niets meer van! De altijd goed geïnformeerde Connoisseur kon het immers niet bij het verkeerde eind hebben gehad met het bericht, dat de gestolen Rubens in Marseille was opgespoord door de Amsterdamse politie en aan de enig rechthebbende, Cardigan, was afgestaan...

Een nieuwe verrassing wachtte Katherine op Otis' verjaardag, 21 Juni. Op die dag openbaarde hij zich als een rechtgeaard man van de wereld. Hij kwam 's middags op een ongewoon vroeg uur thuis uit Cardigan House, onderging vrijwillig en zonder mopperen de pijniging om in het boudoir de felicitaties in ontvangst te nemen van de vele kennissen van zijn ega en stond deze met minder dan zijn gewone onverschillige verstrooidheid te woord. Zelfs wist hij zich de namen van een aantal bezoekers te herinneren, zonder pijnlijke incidenten of explicaties. Ook aan het diner was hij spraakzamer dan zijn vrouw en kinderen zich herinnerden hem ooit te hebben gezien.

Later op de avond, toen hij samen met Kate een kopje koffie in haar heiligdom dronk, kreeg zij de zekerheid, dat de onthulling van het geheim aanstaande was. Eigenlijk had zij een beetje met hem te doen... Het was zo volkomen in strijd met zijn natuur zich anders voor te doen dan de kortaangebonden, zakelijke

[p. 220]

mens, die hij nu eenmaal was. Wat had hij zich ingespannen, vandaag eens extra gezellig en mededeelzaam te zijn. Voor het eerst, zo lang ze hem kende, had hij laten blijken, dat het hem plezier deed jarig te zijn... Neen, die bom moest barsten! En dat deed zij ook...

‘Ik heb je iets te laten zien, Kate! Kom eens mee naar mijn kamer...’

Daar zou je het hebben! Katherine sprong, nu uiterst ongeduldig eindelijk achter de waarheid te komen, uit haar lage stoeltje op. Onhandig, met een beetje linkse hoofsheid, bood Otis haar zijn arm. Zo wandelden ze samen in plechtig zwijgen naar de bibliotheek. Cardigan wierp de deur open en liet zijn vrouw binnengaan, daarna sloot hij de deur. Zeker, nu het fameuze schilderij te zullen zien tentoongesteld, zag Kate op naar de om bedekking vragende wand. Niets! Slechts de door geen enkel ornament onderbroken amandelgroene vlakte staarde haar aan.

Met een raadselachtige glimlach om zijn baardige mond, leidde Otis zijn echtgenote naar de stoel achter zijn schrijftafel. Vlak voor haar, op het vloeiblad, stond een doodgewone electrische schakelaar, op een plankje gemonteerd. Cardigan nam haar hand en legde die op de knop. Zwijgend maakte hij met de zijne een duidelijk gebaar van omschakelen. Een beetje verward door deze vreemde, menselijke Otis, die te ontroerd scheen te zijn om te kunnen spreken, draaide zij de knop om. Een scherpe klik volgde. Kate kreeg de nooit te vergeten indruk, dat er een wonder gebeurde. De lampen in de beide kronen werden gedoofd en van uit een verborgen schijnwerper viel een brede stroom van diffuus licht op de ledige achterwand, welker middenpanelen zich splitsten en langzaam terzijde schoven. Daarachter werd, tegen een achtergrond van dezelfde kleur als de wandbekleding, de herstelde en schoongemaakte Rubens zichtbaar, gevat in een zware gouden antieke lijst.

Door de grote diepte van het studeervertrek en de op effect berekende belichting, was het Katherine, als keek zij door een geopende portière in een aangrenzend vertrek en als bevond zich daar, in drie afmetingen, het interieur van de Babylonische

[p. 221]

veldheerstent. Zó werkelijk was de indruk, die het schilderij op haar maakte, dat ze niet verbaasd zou zijn geweest, wanneer ze de breedgeschouderde krachtfiguur, die haar vol aankeek, een beweging had zien maken. Onwillekeurig greep zij de harde, sterke hand van haar man, die naast haar op de leuning van de stoel zat. Het duurde enige minuten, vóór zij haar stem voldoende kon beheersen om te spreken.

‘Wat is dat prachtig, Otis!’ fluisterde zij. ‘Durf jij nu beweren, dat je geen verstand hebt van oude meesters?’

‘Valt je niet iets op in die gezichten?’

‘Het is alsof ze levend zijn. Bedoel je dat?’

‘Neen... Op wie lijken die twee daar?’

‘Otis!! Hoe is het mogelijk! Dat me dàt niet dadelijk is opgevallen!...

Wij hadden voor die twee figuren kunnen poseren... Hoewel, zo mooi als zij is, ben ik niet meer... misschien dertig jaar geleden... Maar jij bent het echt! Dat kan je haast geen gelijkenis meer noemen, het is een portret! Lijn voor lijn...’

‘Begrijp je nu, dat toen ik er eenmaal een plaatje van had gezien, ik dat schilderij niet langer in een museum kon laten hangen... Te kijk voor Jan en alleman tegen betaling van een paar centen? Begrijp je ook, dat ik niemand kon duidelijk maken, waarom ik er zo op gebrand was dat doek in mijn bezit te krijgen, zó zelfs, dat ik me tot allerlei draaierijen heb laten verleiden om het uit handen van de bezitters te halen? Geloof me, Kate... toen ik zag dat de dief me een oud stuk zeil had gestuurd inplaats van Judith en Holofernes, heb ik me diep geschaamd, omdat me toen pas duidelijk werd, dat ik zelf niet veel beter was dan een gewone oplichter! Eerst nadat ik die man van Parkington's er achteraan had gezonden kreeg ik mijn zelfrespect terug. Want daarmee deed ik iets, waartoe ik contractueel gerechtigd was. Ik probeerde mijn eigendom terug te krijgen...’

Met een dromerige stem, die Kate nog nooit had gehoord zei hij:

‘Wij zullen het niet te kijk hangen, Katie. Dit blijft van jou en mij alleen. Straks wijs ik je de veer, die het mechanisme in beweging brengt, want deze schakelaar liet ik alleen maar aan-

[p. 222]

brengen voor deze gelegenheid. Ik geloof, dat ik een beetje te veel aan mijn werk en te weinig aan mijn leven heb gedacht... Dat gaan we van nu aan veranderen... samen!’

‘Ik heb een gevoel of ik gedroomd heb,’ zei Kate zacht, nadat de panelen zich geruisloos hadden gesloten en de kronen weer brandden.

Otis zocht een grote sigaar uit een zilveren kistje, trok een gemakkelijke stoel bij de haard en keek zijn vrouw teder aan.

‘Als je lust hebt naar me te luisteren, zal ik je vertellen hoe onze Rubens op drift is geraakt en hoe ze veilig is thuisgekomen...’

‘Het wordt tijd, Otis! Daarop zit ik nu al maanden te wachten!’

EINDE