Haerlems belegerings treur-blij-eynde-spel
(1619)–Govert van der Eembd–
AuteursrechtvrijAchtbare, vermoghende Heeren.DAt de geschiedenissen der Ouden (voornemelijck de deftighe ende roemenswaerdighe) door eeren-schriften de onstervelijcke ghedachtenisse overghelevert zijn, betuyghen ons soo vele vermaerde ende soet-luydende Dichters des Griecksen, Latijnsen ende Fransen tijds. Onder vele sullen wy alleenlijck den ouden Homerum her-voor brenghen, dewelcke ym- | |
[Folio *2v]
| |
mers niet willende, dat het niet-min-langh-duyrighe als heerlijcke Belegh van Troyen door de muffe vergetelheyt onder d'Aerde begraven soude worden, heeft (ghetuyghe sijne Schriften) de selve met uytersten vlijt in kloecken Dichte ghestelt, ende ons naghelaten; willende niet alleen daer door te kennen gheven, hoedanigh de nimmer-stille loop des wereldsen lucks in desen was, maer oock de aenwassende Jongheyd door sijne Schriften als in eenen Spieghel te laten sien, welcke onberispelijcke manhaft, noodige kloeckt', ghewisse doods-terginge, ende smalijcke ellende in een thien-jarig Belegh van hunne onverkroocte Ouden ghetoont ende door-beten was; Dit oock niet geschied zijnde om eenen ydelen loff ende sotten roem, maer om hare oud-averighe vryheyd te bewaren; als of hy hier door de Nazaten tot een selvighe toegelaten deughde verwecken ende aenprickelen wilde. Ick dan, E. H. bestedende onderwijlen eenige overige uren mijns ledigen tijds in't herlesen der gheschiedenissen onser Nederlanden, den vaken verschrickt geworden over de tegen-aerdighe Tyrannijen des dertelen Spangiaerts (tegen de welcke my oock een innerlijcken haet met de borsten ingeplant is) aen onse Voor-ouderen ende L. Vaderlande aenghericht: doch my wederom met een sonderling vreughden-dranck over-goten ghevonden, soo haest ick de dapp're wederstand, verduldighe armoede, ende vry-willighe doodt onder Voor-zaten ghelesen hebbe: voornamelijc vindende ende overdenckende welcken overlast de Oude in dese droeve Belegeringhe onses Boort-stads HAERLEM gesmaect hebben, die selfs, alleen om den wegh tot de gulde vryheyd hunne Na-neven te banen, sich niet ghevreest hebben hare bejaerde Lichamen op het Altaer van de eer-vergeten wreedheyd des boosen Spangiaerts (sonder een enckel-tran-gestort) vry-willigh op te offeren, Gode ten danck, den Vaderlande ten roem, ende haer selven ten prijse. Dit alles (segge ick) naemlijck, so wel de wreedheyd des eens, als des anders dapperheyd, heeft my niet | |
[Folio *3r]
| |
eerlijck ghedocht te moeten blijven begraven onder de alvergetende Aerde, ofte dat het selve door een schijn-schoon-mom-aensicht van nieuwe ruste den Kinderen uyt den mond onttrocken soude worden; maer veel licht op een openbaer Tonneel de tedere Jeugt ververst ende vertoont zijnde, aen des Gheruchts gheooghde Triumph-vane in goude Letteren behoorde af te waeyen, op dat, so wanneer de sonne der Gerechtigheyd (de Hemel-hooge Jesus) daer op met sijne stralen flickerde (so over-lange geschied is) so veel te naeckter des Fred'ricks dolle bloed-dorst, ende der Borgheren voorsichtighe wederstand van de gheheele wereld mochte aenschouwt worden. Dit word oock van dese volghende Regulen gheeyst:
Den openbaren DwinghelandGa naar margenoot+
Met moed te bieden wederstand,
En op de herssen-pan te treden;
Om, met het storten van sijn bloed,
Den Vader-lande 'tswaerste goed,
De gulde Vryheyd te bereeden;
Dat is, van ouwder herkoomst wijd,
By d'aldertreffelijckst altijd
Beloont met eeren-Beelden dancklijck.
De roem is uytgheblasen, met
Gheleerdheyds heldere Trompet,
In Schrift en Dichten onverganglijck.
Dat hy wijders op den selven sin slaende, seght
De lof-krans, groenens nimmer moe.Ga naar margenoot+
Die komt het hayr der sulcken toe
Die't al voor 'talghemeyne waghen.
Kan met opper-recht op onse Stads-vryheyd-bewaerders gepast worden, die alle 'tgeweld op ons oud HAERLEM so duldelijck uyt-gestaen, ende met medoogende tranen jegens hare Kinderen stantvastelijck gheleden hebben: alhoewel mijne Dichten (niet weynigh tot mijn groot leed-wesen) veel te laff ende geringh zijn, dat daer door hare daden, als onstervelijck, vergodet souden worden: Niet te min blijft hare vroomheyd in stand ende eere, ende mijn ghewilligen arbeyt even onberispelijck, als die ghetoont | |
[Folio *3v]
| |
hebbe, E. H. meer ghebrecks aen macht, dan aen wil ghehad te hebben. Waer mede sal nu een yeder in't ghemeyn hare Daden heyligen? sal het geschieden met die in't vergeet-boeck aen te teyckenen? met die om de seven jaren eens te gedencken? of met die in een wufs lichtvaerdigh praetjeen de Jeught stucks-wijs te vertellen? O neen; Hoe dan? Maer met de selve onsen Kinderen te doen lesen ende herlesen, te vertellen ende te doen geheugen, ja de selve (by maniere van spreken) met de Mamme in te gheven, noodende die also aen d'een zijde tot een ongewroken haet over hare Erf-vyanden, ende aen d'ander zijde die dwinghende (des nood zijnde) harer Ouderen schoenen aen te trecken, om de van-haer-so-duyr-verkregen vryheyd eeuwelijc te beschermen; heelende (ofte ten minsten, versachtende) also harer Vaderen wonden, ende, de vermoorde beschreyende, dese gerechtige aenspraeck ende op-offeringe aen den tegenwoordigen Prince leeren doen; Tu facies, natusque suus: qui nominis heres Als voor wien voor langhe warachtigh gheworden is het troost-ghevighe Spreucksken des Dichters Statij; Deus ecce furentibus obstat. Wy ooc haer in alles na-volgende, sullen vol-op betoonen, dat ons den Spiritus des Waren Vryheyds door de zenuwen in't herte gedruppelt, ende aldaer gemetamorphoseert is in een bereyde gewilligheyd, om den laetsten druppel bloeds daer by op te setten; want Nunquam est ille miser, cui facile est mori. Oock; De dood niet te achten, is den stervenden 'tlichtste. Wy zijn ooc versekert, dat Iniqua nunquam Regna perpetuò manent. Ende sien oock nu klaerlijck door de heldere Brille des luchtenden daghs, dat, de tranen van onse ooghen ghedwaet, ende d'afgheslaghen koppen onser Vaderen aen de aenkomende Spruyten verdobbelt zijnde, het ghene den Rijmer Virgilius ghesongen heeft, maer al te waer is, te weten: | |
[Folio *4r]
| |
Multa dies, variusque labor mutabilis AEviGa naar margenoot+ Dese geluckige Sterre des weeldigen ende Gulden Vryheyds is wederom by ons (na lange schuylinge) opgegraen; de enghe naeuwigheyd is in een ruym Bos verwisselt; de tranen in lacchen; het suchten in schreyen; den honghers-nood in overvloed van spijs; de dood in leven; d'ontlijvinghe in weder-aen-wassinghe der Leden; de gheusurpeerde macht is weder-gegeven; de bedwongen vryheyd los ghelaten; den Gods-dienst herstelt; d óntbloote Stad bevolct, ende alles wederom in sijn oude ploy gebracht, gelijck ons oock de Waer-seggende Tijd op't eynde deses Spels vertelt; V dan, Veel-waerde Heeren, komt toe den na-lof van't geschiede ende gheledene, als de welcke, ghe-erft hebbende uwer Ouderen Naem ende Goed, haren loff niet ontrocken kan worden: weshalven ick my oock verstout hebbe (my al-voorens als een ned'drigh ende gheboghen Onderdaen voor de voeten uwer wijsheyd werpende) dit selvighe op het Altaer van uwe Hooghe Voorsichtigheyd te offeren, by brenghende reuck-werck van ware Onderdanigheyd, ende Gebeden met den Troyaensen AEnea. Solvite corde metum Batavi; secludite curas;Ga naar margenoot+ Mijn geringe gifte dan van V. E. in danck genomen, ende 'tstout bestaen door uwe bescheydenheyd verontschuldight zijnde; wil ick uwe A. W. V. ende E. den Hooghsten, Wijsten, ende Alleen-goeden God bevelen; met toewenschinge van Nestors leven, Moysis goedertierenheyd, Phineas yver, Davids gods-vrucht, ende Salomons wijsheyd, Amen. In Haerlem desen 26. October 1619. Vwe E. H. W. ootmoedighste Onderdaen ende Dienaer Mr. Govert vander Eembd. |
|