De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 4. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven N-W, papierhandel, drukkerijen en boekverkopers in het algemeen

Waesberge (Joannes Janssonius van) 1684-1727, Geref.

Leven

Ged. Oude Kerk 31-12-1684, st. 17, begr. Oude Kerk 21-10-1727 (1ste kl.), zoon van vorige.

1727 collaterale successie f 3568.19. - aan Engelse effecten.

Adres

Steeds op 't Water bij de Mandemakerssteeg (zie vorigen).

Boekhandel

7-8-1710 obligatie voor not. Hellerus van Joannis Janssonius van Waesberge van f 2135. - voor François Halma voor boeken, gekocht op diens veiling, te betalen in 16 halfj. term.; borg is zijn moeder (N.A. 5964, 1013). Dit is de enige acte, die ik vond, waarbij Joannes alleen optrad en niet als gemachtigde van de compagnie. Daar er geen acten over deze compagnie bewaard zijn en er vermoedelijk ook nooit geweest zijn, neem ik aan dat na de scheiding tussen de erfgenamen van Joannes en Gillis Janssonius van Waesberge, de compagnie voortgezet werd door alle erfgenamen van Joannes in het gemeen, wat mogelijk was omdat de twee zoons en de dochter alle drie ongetrouwd bleven. Joannes stierf nog vóór zijn moeder. Na haar dood in 1728 waren het haar kinderen Hendrik en Maria, die tezamen de compagnieschap voortzetten (Maria van Waesberge werd ged. Oude Kerk 9-1-1689, begr. Oude Kerk 5-9-1747). In 1742 werd Maria, die toen nog steeds bij haar broer Hendrik woonde, getaxeerd op een inkomen van f 2000. -. Na haar dood was tenslotte Hendrik de enige gerechtigde.

1711 etc. tot en met 1742 boeken van de compagnie op de Messe (KS 1468).

27-8-1715 brief van de Janssoons van Waesberge aan G. Cuper, naar aanleiding van een vraag voor

[p. 166]

Louis Bourguet te Venetië, over de bestaansmogelijkheden van een corrector te Amsterdam, die naar hun oordeel weinig gunstig zijn. Betaald wordt 12 à 14 st. per blad naar het formaat van de letter (KS 314).

20-7-1717 fiat op het rekwest van de compagnie om 3 kassen boeken te mogen verkopen, die als onderpand zijn gegeven voor een vordering op Georgh Christiaan Kirsten van f 150. - wegens cessie van actie door de executeuren van het testament van Theofilus Micreelius van 3-12-1716 (R.A. 832, 163vo).

1719 etc. overman van het gilde.

9-12-1721 adv. dat bij hen te krijg is ‘Catalogus librorum theologicorum, Catholicorum, Protestantium, juridicorum, politicorum, medicorum, pharmaceuticorum, chymicorum, chirurgicorum etc. 12^o. Item Catalogus universalis librorum tam compactorum quam incompactorum ex officina Janssonio Waesbergiana prostantium. 4^o.’ (A.C.). Van deze catalogi, die door de compagnie telkens weer in het licht werden gegeven, bezit de Bibliotheek van de Vereniging enkele exemplaren.

1722 ondertekenden zij het rekwest over Franse boeken (KS 931).

18-4-1722 schuldbekentenis voor not. van Loon van Joannes Janssonius van Waesberge voor zijn compagnie op naam van Janssoons van Waesberge aan Joan van den Velde voor f 2500. -, terug te betalen over een half jaar met 3½% interest (N.A. 7000, 72).

1727 etc., voor de latere jaren van de compagnie zie men onder Hendrik Janssonius van Waesberge.

Uitgeverij

Tot de dood van Hendrik van Waesberge toe verscheen een groot aantal uitgaven van de compagnie; de enkele uitgaven, die alleen zijn naam vermeldden, noemde ik bij hem. De uitgaven van de latere tijd zijn niet meer zo overwegend klassiek als voorheen.

1717 etc. verscheen bij hen een groot aantal vertalingen door Isaac le Long van de werken van Abraham à S. Clara (A.C. 21-12-1717, 23-6- en 15-11-1718, 5-1-1719, 26-8-, 2- en 16-9-1721, 20-11-1723), andere vertalingen uit het Duits (A.C. 23-5- en 24-12-1722, 2- en 12-1-1723), uit het Engels (A.C. 2-1-, 25-2- en 18-11-1721, 14-2- en 24-12-1722, 2-1-, 12-1-, 20-11-, 7-12- en 16-12-1723).

15-11-1718 adv. zij, dat de Relation d'un voyage du Levant, fait par ordre du roi, par Mr. Tournefort 2 vo. 4^o, bij hen te krijg was, op 5-1-1719 tezamen met J. Pauli, dat de Oeuvres de Plaute bij hen gedrukt en te krijg waren (A.C.), terwijl op 24-1-1719 de volgende adv. werd geplaatst: ‘Tot Amsterdam bij de Compagnie der boekverkopers is gedrukt en word uytgegeven, Histoire de Louis XIV par Mr. de Limiers, Seconde Edition, considerablement augmenté 12^o, 12 voll. Histoire et memoires de L'Academie Royale des Inscriptions et Belles Lettres, depuis son etablissement jusqu'a present, 12. 4 voll. avec fig. Oeuvres de Plaute en Latin et en François, traduction nouvelle avec des remarques par Mr. de Limiers 12, 10 voll. fig. Voyage en Levant par Mr. Tournefort 4, 2 vol. fig. Methode pour etudier la geographie 12, 4 vol. fig.’ (A.C.). Deze werken verschenen inderdaad niet met het adres van de Waesberge's, maar alle ‘Sumptibus Societatis’ etc. en met het drukkersmerk ‘Visunita major’, een Hollandse vertaling van het werk van Tournefort in 1736 wel met hun naam (Ledeboer W. 145).

29-7-1721 adv. zij Histoire de Suède sous le règne de Charles XII... par Mr. de Limiers 12^o 6 vol. (A.C.), waarvan een Hollandse vertaling van Le Long in 1722 bij hen het licht zag (Ledeboer W. 139).

29-7-1721 adv. zij de uitgaaf van de Vita di Sisto V van Leti (A.C., idem 5 en 9-8-), 21-7-1722 de vierde druk van de Holl. vertaling door Sewel (A.C., idem 1- en 11-8-).

24-6-1723 adv. zij het drukken en uitgeven van de ‘Dictionnaire universel de commerce, par Mr.

[p. 167]

Savary 4, 2 vol.; wordende het zelve werk in 't Nederduyts ook overgezet’ (A.C.). De oorspronkelijke uitgaaf verscheen bij J. Estienne te Parijs 1723-1730, de Amsterdamse nadruk 1726-1732.

17-9-1728 kreeg Hendrik van Waesberge privilege voor L. Heister's Chirurgie, waarvoor hij reeds de platen had laten snijden, nadat overlieden 21-8-1728 gunstig advies hadden gegeven (G.A. 81, 12). Dit werk verscheen pas in 1739 in 2 delen in het Latijn en in 1741 in het Holl. Blijkens een rekwest om verlenging was dit te wijten aan auteur en vertaler. Overlieden gaven op 2-9-1743 gunstig advies (G.A. 82, 30) en op 19-9-1743 werd het privilege gegeven. Een volgende druk van de Latijnse uitgaaf verscheen als Institutiones chirurgicae in 1750 nog met het adres ‘Apud Janssonio-Waesbergios’.

31-3-1733 gaven overlieden gunstig advies op het rekwest van de Janssoons van Waesberge, die 18-2-1718 tezamen met R. en G. Wetstein privilege hadden gekregen voor Grotius De Jure belli ac pacis met noten van Gronovius en van der Muelen en op 11-11-1726 ook het aandeel van de broers Wetstein hadden gekocht, om verlenging van het privilege en daarbij privilege voor de noten van Tesmarus, Obrechtus en Barbeyrac, daar dit in het buitenland werd nagedrukt (G.A. 81, 51). Dit werk van Grotius, dat ik reeds noemde, was o.a. in 1712 en 1720 door de Waesberge's uitgegeven (zie Ledeboer W. 137). Deze laatste druk droeg het opschrift ‘cum privilegiis’, daar het priv. van de Staten van 1718 op 24-4-1719 door Frederik August, konig van Polen en hertog van Saxen was bevestigd. In 1735 verscheen een uitgaaf met naam van Janssonio Waesbergios en een uitgaaf, die blijkens de platen een nadruk was met adres ‘Amstelaedami, sumptibus Gasparis Fritsch.’

Okt.-dec. 1733 en jan.-maart 1734 berichten over intekening bij de Waesberge's en Wetstein's op Locupletissimi rerum naturalium thesauri accurata descriptio van Albertus Seba, getaxeerd op f 40. - per deel, tenzij de omvang groter zal worden dan bedoeld is (Bibl. raisonnée 486 en 236-239, die ook verder steeds bij de boekbesprekingen extracten eruit geeft). Deel I en II verschenen in 1734 en 1735 ‘Amstelaedami, Apud J. Wetstenium, & Gul. Smith, & Janssonio-Waesbergios.’ Deel III verscheen met adres ‘Amstelaedami, apud Janssonio-Waesbergios’ in 1758. Ik kan niet zeggen, of dit nog een uitgaaf was van de erfgenamen van Hendrik Janssonius van Waesberge of dat een ander de naam gebruikte. Deel IV verscheen in 1765 ‘Amstelaedami, apud H.C. Arksteum et H. Merkum, et Petrum Schouten.’

2-4-1739 insinuatie door not. de Marolles namens de Janssoons van Waesberge te Amsterdam en Jean Neaulme te Utrecht aan Anthony en Hendrik Bruyn niets af te leveren, aan wie het ook zij, buiten kennis van de insinuanten van de resterende vellen van het boek, genaamd Supplement au corps universel diplomatique du droit des gens, dat bij hen was gedrukt (N.A. 11249, 9). Dit vervolg op het werk van Du Mont, van de hand van Rousset, verscheen in 1739 ‘A Amsterdam chez les Janssons à Waesberge, Wetstein, & Smith, & Z. Chatelain. A la Haye chez P. de Hondt, La Veuve de Ch. Le Vier, & J. Neaulme.