De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 4. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven N-W, papierhandel, drukkerijen en boekverkopers in het algemeen

Renard (Louis) 1678/79-1746, Waals

Leven

Geb. Charlemont 1678/79, lid Waalse Gem. 6-9-1699, begr. Walenkerk 28-2-1746 (4de kl.), ondertr. kerk 27-7-1703 Germaine de la Feuille, ged. Sedan 12-5-1674, lid Waalse Gem. 3-2-1689, begr. Walenkerk 21-7-1730 (4de kl.), dochter van Daniel de la Feuille, boekverkoper, en Charlotte Marler.

[p. 61]

23-7-1703 huw. voorw. voor not. de Wilde, waarbij hij belooft, dat de kinderen Gereformeerd zullen worden opgevoed en dat hij zich daartegen niet zal verzetten (N.A. 6455, 167).

2-4-1705 verklaringen van dienstboden voor not. de Wilde over de mishandelingen, die de echtgenote van haar man ondervindt (N.A. 6481, 108).

17-10-1709 naturalisatie van het echtpaar.

Adressen

1703 Singel, 25-10-1703 à côté de la maison de ville (A.C.), 4-8-1705 sur le Dam à côté de la maison de ville (Gaz.), 7-9-1708 Rokin (Gaz.), 11-5-1709 tussen 't Naardersteegje en 't Antwerpse comptoir achter de Beurs (D.T.B. 1131, 63, vermoedelijk ook al op 14-7-1706, aldaar fol. 54vo), 1713 en 1715 derrière la maison de ville (Dr. en Journal des sçavans LVII, 169), 20-7-1717 op de Nieuwezijds Achterburgwal op de Hoge Sluis (D.T.B. 1131, 97vo), 2-6-1722 en 11-8-1724 Prinsengracht tussen Utrechtse straat en Amstel ‘joignant le Weeseper-Veer’ (Gaz.), sedert 1-11-1728 (contract van 30-5-1728) huurde hij van Jan Menso een huis op de Heilige Weg voor 7½ jaar voor f 600. - per jaar (R.A. 871, 72vo), 1742 huurde hij voor f 400. - een huis hoek Herengracht Reguliersgracht (wijk 58, 4425), 1746 Spiegelstraat tussen Heren- en Keizersgracht.

Boekhandel

17-9-1703 poorter als boekverkoper en gildelid, betaalt jaarzang tot en met 1735, daarna uitgescheiden.

25-10-1703 ‘Les gazettes François de Mr. de le Font se vendent présentement à Amsterdam chez Louis Renard... chez qui l'on trouve aussi toutes les Gazettes et nouvelles Françoises qui s'impriment en Hollande; avec toutes les nouveautés (A.C.). Ook de Gazette van 1704 vermeldt nog als verkoopadres Louis Renard.

4-5-1-1737 veiling van boeken van Renard (G.A. 112), 14-15-7-1738 veiling van enige koperen platen van Renard (G.A. 113), 16-21-5-1746 veiling van boeken van Ds. Brissac en van Renard (G.A. 121).

Uitgeverij

Van 1704 tot 1721 etc. verscheen een aantal werken met zijn naam, voor het merendeel in het Frans, enkele in het Latijn. Begon hij met kleine actuele geschriften, stellig in aansluiting aan zijn verkoop van kranten, later ging hij zich steeds meer toeleggen op de uitgave van kaarten en platen en tenslotte van enkele grote plaatwerken, waarvoor hij zelf de tekst samenstelde.

3-6-1704 adv., dat bij hem ‘is in 't Frans gedrukt het Manifest van den koning van Portugal; als mede 't Manifest van Philippus den V. Hartog van Anjou.’ (A.C.).

1704 verscheen bij hem Formulaire des prières, dont se servoit Sa Majesté Guillaume III lorsqu'il participoit au sacrement de la Cène. Avec une préface de Jean Moore. Traduit de l'Anglois. A Amsterdam chez Louis Renard in 12^o pag. 72 (Nouvelles de la rep. des lettres juli 1704 pag. 96).

4-8-1705 adv. hij tezamen met Nicolaas Visscher (die reeds in 1702 was gestorven, zodat in feite de weduwe bedoeld moet zijn) de verkoop van allerlei atlassen, op 19-7-1709 o.a. de uitgaaf over twee dagen van ‘le Plan très-exactement gravé de la ville et citadelle de Tournay’ (Gaz.). Ook uit andere platen en plaatwerken blijkt de samenwerking. Zo verscheen een uitgaaf over Amsterdamse grachtenhuizen eerst met adres van Renard, later met het adres van Hendrik de Leth, wiens vader, Andries de Leth, factor in de winkel van Visscher op de Dam was geweest. (Een Amsterdams grachtenboekje uit de 17de eeuw, ingeleid door Dr. I.H. van Eeghen, Amsterdam 1963). Hoe de verhouding tussen de weduwe Visscher en Renard precies was, kan ik niet zeggen.

[p. 62]

1707 verscheen bij hem een nadruk van een Parijse uitgaaf van dat jaar van Gregoire Dupuis van de Odes de Mr. de la Motte (Journal des sçavans XXXV 13).

1708 verscheen bij hem Hermanni Teelmanni Exercitationes (Journal de Trevoux 1709 I, 362).

1713 verscheen bij hem Les Tours de Maître Gonin van L. Bordelon in twee delen, een nadruk van een Parijse uitgaaf.

19-11-1714 gaven overlieden gunstig advies op een rekwest van Renard aan de Staten om privilege voor zijn Atlas de la navigation et du commerce dans toutes les parties du monde etc. met kaarten en beschrijvingen ‘in verscheyde deelen’, mits dit laatste zou vervallen (G.A. 80, 83 en KS 610). Deze atlas verscheen in 1714 (volgens uitgaaf 1745) of in 1715 (Journal des sçavans LVII, 169), en was samengesteld door Renard, die ook de beschrijvingen voor de 28 kaarten + 4 platen maakte. Bijzonderheden hierover vindt men in de Hollandse herdruk, die vermeerderd en verbeterd werd door Jan van den Bosch Melchiorsz en in 1745 verscheen bij Reinier en Josua Ottens als Atlas van zeevaert en koophandel door de geheele weereldt, met vermelding van de naam van Louis Renard.

4-4-1719 ‘On vient d'achever en cette ville l'impression d'un ouvrage très-considerable, intitulé Histoire naturelle des plus rares curiositez de la mer des Indes, etc. Donné au public par Louis Renard, agent de S.M. Britannique à Amsterdam. Cet ouvrage consiste en cent feuilles, peintes ou enluminées par les plus habiles maîtres de ce pais.’ (Gaz.). Bijzonderheden over deze uitgaaf, waarvan in 1754 een nieuwe uitgaaf met een inleiding van Aernout Vosmaer het licht zag als Poissons, écrevisses et crabes de diverses couleurs et figures extraordinaires que l'on trouve autour des isles Molucques et sur les côtes des terres Australes vindt men bij Barbier. Het jaar 1718, dat hij noemt, moet echter uiteraard 1719 worden.

1721 etc. verscheen bij hem in 5 foliodelen Artis apelleae thesaurus, ou thrésor des arts qui ont du rapport au dessin met platen (Haag, zie ook adv. Gaz. genoemd bij de adressen). 30-12-1722 ‘J'ai vû et examiné les planches du livre intitulé Artis Apelle Thesaurus ou Tresor des arts qui ont raport au dessein, a la peinture, schulpture, gravure, broderie, orphevrerie, diamanterie, arquebuserie, soyerie, tapiseries etc. donné au publiq par Mr. Renard etc. et j'ai trouvé que tout l'ouvrage est original, composé de plusieurs pieces exelentes, entre autres le livre a desiner d'Abr. Bloemart qui compose le premier volume est un des meileurs ouvrages, et des plus complets dans ce genre, et qui doit servir de modele a tous ceux qui veulent 's avancer dans le dessein, et dans la gravure. Les maitres, les ouvriers, et les curieux en toutes sortes d'autres professions trouverons ausi de même que dans les autres volumes des choses utiles et agreable. Fait à Amsterdam ce 30e decembre 1722. B. Picart’ (U.B.L.). Op 2-6-1722 werd de verschijning aangekondigd in 5 delen; op 11-8-1724 waren 3 delen verschenen en zouden de andere twee spoedig volgen (Gaz.).

Bijzonderheden

Voor de verkoop van balsem zie men bij Daniel de la Feuille, zijn schoonvader.

Al in 1719 was hij agent van de Koning van Groot Brittannië (Gaz.). Hij bleef dit tot zijn dood. Naast de boekhandel hield hij zich ook bezig met de handel in Engelse fondsen, zoals o.a. blijkt uit een insinuatie namens hem door not. de Wilde aan Gerard Bicker van Swieten op 14-9-1720 (N.A. 6512, 291) en uit de staat van de boedel van zijn zoon Daniel van maart 1735 (D.B. 251, 9). In 1742 werd hij als agent van Hannover getaxeerd op een inkomen van f 1500. -. Bij zijn overlijden noteerde Bicker Raye, dat hij ‘een mediokker kapitaaltje’ en veel kinderen naliet, maar gaf overigens een gunstig oordeel over zijn persoon. Een portret van Renard vindt men op een tekening van C. Troost uit ± 1720 van een bezoek van Eugenius van Savoye aan het bordeel van madame Traese aan de Prinsengracht (Rijks Prentenkabinet, zie ook Maandblad Amstelodamum 1956, 121).