De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 4. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven N-W, papierhandel, drukkerijen en boekverkopers in het algemeen

Ottens (Joachim) 1663-1719, Luth.-Geref.

Leven

Ged. Ev. Luth. 28-6-1663, begr. O.Z. Kapel 28-6-1719 (4de kl.), zoon van Jochem Ottens, schipper, en Engeltie Jans (Segermans), ondertr. kerk 28-4-1690 Aaltje Frericks van der Linden, geb. Arnhem 1665/66, st. 2, begr. O.Z. Kapel 6-2-1725 (3de kl.).

11-7-1713 test. voor not. Valkenburg (N.A. 7362).

27-1-1725 test. voor not. Blom (N.A. 7832b, 5).

23-4-1725 scheiding van de nalatenschap voor not. Blom tussen de 5 zonen (N.A. 7382b, 53).

Adressen

1690 Rapenburg, 8-4-1691 en 28-7-1693 Fluwele Burgwal, 27-3-1703 en 19-2-1708 Barberstraat (begraafboeken Anthonieskerkhof), 1719 Nieuwendijk; 8-3-1720 wordt de weduwe eigenaresse voor f 4000. - van een huis op de Nieuwendijk, het vierde bezuiden de Zoutsteeg (13-3-1720 verklaart zij voor schepenen hierop f 3000. - schuldig te zijn aan Daniel Kruyskerk), op 8-4-1732 overgedragen door de zoons Reinier en Josua voor f 8000. - (Kw. 4 N, 280vo en 5 A, 33). Uithangteken de Wereldkaart.

Plaatsnijderij en kunst- en kaartverkoperij

10-10-1690 poorter als plaatsnijder, 2-6-1710 gildelid als kunstverkoper, de weduwe betaalt jaarzang tot haar dood.

27-1-1725 bij haar testament bepaalde de weduwe, dat haar jongste zoons Reinier en Josua, die opgevoed waren tot het doen van haar winkel, alles daarvan en ook het huis tegen taxatie zouden overnemen en van de dag van haar dood af tezamen de zaken voor hun rekening drijven.

23-4-1725 bij de scheiding wordt het huis op f 5000. - getaxeerd (van de schepenkennis hierop ten behoeve van Daniel Kruyskerk moet nog f 2700. - worden betaald), de koperen platen op f 3400.15. -, kaarten, prenten, boeken en winkel op f 2170. -, goede uitstaande vorderingen op f 1816.14.8, alles tezamen f 12393.19.8. Uiteindelijk krijgt ieder der 5 kinderen f 1669.8.6, zodat de 2 zoons Reinier en Josua, die de zaak overnemen, tezamen daarmee f 2870.19. - boven hun portie komen.

22-10-1726 contract voor not. Blom over de compagnieschap tussen de broers Reinier en Josua, waarbij o.a. punten worden opgesteld over het wonen, in geval van trouwen van de compagnons, en over uren van de aanwezigheid van de niet inwonende in de winkel (N.A. 7833a, 143).

[p. 30]

Uitgeverij

De uitgaven bestonden veelal in losse prenten of geïllustreerde werken, die slechts bij uitzondering een jaartal dragen. Bierens de Haan noemt een uitgaaf van S. Bosboom, Cort onderwijs van de vijf colommen, van 1686 (no. 511). Na de dood van haar man zette de weduwe de uitgeverij voort en van haar sterven af de zoons Reinier en Josua Ottens in compagnie, die ook al eerder op uitgaven samen met de weduwe werden genoemd.

De weduwe J. Ottens en Zoonen adverteerden vrij vaak de uitgaaf van nieuwe kaarten, op 29-6-1723 ook de uitgaaf van Nouveaux plans et projets de fortifications, pour defendre et attaquer les places. Par le Sr. Landsberg, ingenieur au service de leurs Hautes Puissances (A.C.). Deze uitgaaf wordt niet genoemd bij Bierens de Haan, wel de Haagse uitgaaf van 1731 bij Pierre Husson (no. 2634).

Bijzonderheden

Daar het feit, dat de kaarten en uitgaven (o.a. veel bouwkundige) dikwijls niet gedateerd zijn, aanleiding is geweest tot veel vergissingen, meen ik goed te doen enkele gegevens te laten volgen over de nakomelingen van Joachim Ottens, die zich met de handel hierin bezig hielden.

Frederik Ottens (ged. Nieuwe Kerk 22-8-1694, begr. Zuiderkerk 6-9-1727, ondertr. 1-5-1721 Debora Hogeboom, die in 1729 hertr. met David Raket) was de enige van de kinderen, die in navolging van zijn vader plaatsnijder werd. Hij nam echter geen deel aan de kunsthandel en stierf aan de Molen de Liefde buiten de Leidse Poort bij zijn schoonfamilie.

Reinier Ottens (ged. Nieuwe Kerk 24-12-1698, 5-9-1722 poorter, 12-2-1725 gildelid, 1742 overman van het gilde, begr. Nieuwe Kerk 9-1-1750, ondertr. 2-5-1738 Magtilda du Rieu, die in 1751 hertr. met Hendrik van Castrop) bleef wonen op de Nieuwendijk, ook na de verkoop van het huis in 1732. Hij woonde daar nog 1739/40 (begrafenisceduul), in 1742 in de Kalverstraat (wijk 25, 3136) in een huis, dat de reeds genoemde Daniel Kruyskerk 25-5-1729 voor f 19600. - had verworven (Kw. 4 X, 43). Hoewel zij op verschillende adressen woonden, bleef de compagnieschap met zijn jongere broer Josua tot zijn dood toe bestaan. Zij verkochten ook kruidenwijn (A.C. 24-7-1727 etc.).

Josua Ottens (ged. Nieuwe Kerk 10-2-1704, 25-2- poorter en 3-3-1727 gildelid, 1750 overman van het gilde, begr. N.Z. Kapel 15-5-1765, ondertr. 18-4-1727 Johanna Jacoba de Lint, ged. Oude Kerk 9-8-1708, st. vermoedelijk tussen 1778 en 1781, dochter van Jacob de Lint, kastelein van de vier kleine kamers, en Johanna Jacoba Goris) woonde 1742 als kaartenkoper op de N.Z. Achterburgwal (wijk 23, 2719), maar verhuisde na de dood van zijn kinderloos overleden broer Reinier naar diens huis in de Kalverstraat. Het adresboek van 1767 en de begraafceduul van 1775/76 vermelden nog de weduwe Josua Ottens en Zoon konstverkoper Kalverstraat bij de St. Luciensteeg. Wanneer de weduwe overleed, bleek mij niet (Waller noemt haar nog in 1778).

Reinier Ottens (ged. Oude Kerk 13-3-1729, 14-2-1747 poorter, 3-8-1750 gildelid, 1760 overman van het gilde, begr. N.Z. Kapel 23-11-1793, ondertr. 6-5-1751 Sara Waakhuysen, ged. Amstelkerk 5-4-1733, begr. N.Z. Kapel 5-6-1799) is vermoedelijk na de dood van zijn vader of van zijn moeder in het huis in de Kalverstraat gaan wonen, waar hij reeds in 1777 en nog in 1782 woonde (begrafenisceduul), bij zijn overlijden in 1793 woonde hij echter Nieuwendijk hoek Vrouwensteeg; wanneer hij daarheen verhuisd was, kan ik niet zeggen. Zijn weduwe woonde daar nog in 1796 (begrafenisceduul), bij haar overlijden in 1799 in de Nieuwstraat bij de Nieuwendijk. Zij bleef o.a. tezamen met de familie Schouten optreden als uitgeefster van jaarlijks terugkerende publicaties, die een onderdeel uitmaakten van de zogenaamde heerenboekjes. Haar overleden man was als zodanig begonnen met de Beknopte genealogie der voornaamste potentaten in 1766.

[p. 31]

Anna Sara Ottens (ged. Nieuwe Kerk 13-4-1757, st. 20-6-1824) heeft blijkbaar na de dood van haar moeder nog een korte tijd de uitgeverij voortgezet; Waller noteert uitgaven van haar tot 1809.