De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 3. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven A-M

Meurs (Jacob van) 1617/18-1679

Leven

Geb. Arnhem 1617/18, st. vermoedelijk 1679 (vóór 23-1-1680, zie KS 424), zoon van Willem Jaspersz van Meurs en Lijntje van Aelst, ondertr. 1. pui 25-6-1650 Lysbet Gerrits, 2. kerk 15-5-1654 Annetje Goelet, ged. Oude Kerk 2-2-1634, st. vóór 18-1-1695, dochter van Phlyp Jansen Goelet, kuiper, later pennenkoper, en Engeltje Warnaers.

19-8-1649 test. voor not. van der Piet (N.A. 1028, 289).

Adressen

1649 noordzijde Brouwersstraat, 1650 oostzijde Herengracht, 1653 Brouwersstraat (KS 416), 1654 Bloemgracht; 1660 huurt hij van zijn schoonvader voor f 425. - per jaar een huis op het Singel, waar de Reisende Swaen in de gevel staat (KS 417), 1660 en 1661 Singel tegenover de Appelmarkt in de Stadt Meurs, 1662 en 1663 Nieuwstraat (dr. en Waller), 1665 Keizersgracht schuin over de Westermarkt (dr.), 1674 idem (kohier), 1676 Keizersgracht (dr.), 1679 Nieuwe Keizersgracht bij de Leidse straat (dr.), 1682 Keizersgracht. Op 26-10-1688 droeg de timmerman Willem van der Valck voor f 2300. - 1/3 in 2 erven aan de Noordzijde van de Keizersgracht over aan de wed. van Jacob van Meurs (Kw. 3 F, 17vo). In 1691 kwam het huis, dat hierop werd gebouwd, gereed, thans 645. Op 18-1-1695 verkocht de dochter en enige erfgenaam van haar ouders, Sara van Meurs, getrouwd met Otto Koper, dit huis voor f 9250. - (A.W.D. 37, 97). Uithangteken De Stad Meurs.

Boekhandel, kunsthandel en graveerderij

1638 wordt Jacob van Meurs te Haarlem genoemd, van 1642 is zijn eerste werk bekend (Thieme-Becker).

1649 in zijn test. van beroep meester-plaatsnijder, 1650 bij zijn ondertrouw beeldsnijder, 1654 plaatsnijder.

29-1-1659 behuwdpoorter als plaatsnijder, kiest als lid van het St. Lucasgilde bij de scheiding op 22-3-1664 het boekverkopersgilde, als konstverkoper, de pers gebruikende (G.A. 56, 9); na zijn dood zet de weduwe de boekhandel voort, is in 1688 echter geen gildelid meer.

Obreen en KS geven vele acten betreffende zijn werkzaamheden. Ik noem hier slechts de volgende, de laatste mij bekende tijdens zijn leven opgemaakt:

4-10-1678 overdracht voor not. van Loosdrecht door Jacob van Meurs aan zijn schoonzoon Otto Koper van een aantal exemplaren van 9 verschillende drukken in het Hollands en Duits en van de koperplaten, die daarbij horen, tezamen voor f 9000. -, welke zullen dienen als betaling van de f 12000. - voor huwelijksgoed, die Jacob van Meurs zijn dochter heeft beloofd, maar nog niet heeft kunnen betalen. (KS 423).

[p. 248]

Uitgeverij

Van 1651 tot 1680 verschenen een aantal werken met zijn naam, van 1680 tot 1682 met die van zijn weduwe, meestal met gravures van hemzelf. Het waren veelal reisbeschrijvingen in het Holl., waarvan later enkele ook in het Frans en Duits werden vertaald, en een enkel boek in het Latijn.

1651 verscheen een uitgaaf van het bekende werk van Diego Saavedra Faxardo, Idea principis Christiano politici symbolis expressa bij Johannes Janssonius Junior, waarvan de platen waarschijnlijk door Jacob van Meurs waren gemaakt. Men vindt althans ook exemplaren met het adres ‘apud Jacobum van Meurs Anno 1651’. In 1655 had een werk van Brachelius (Rahir 2086) het adres: Apud Jacobum van Meurs calcographum. Prostant apud Joh. Janssonium Junior. De titelpagina toont het drukkersmerk van J. van Waesberge. Ook een acte van 1656 (KS 416) toont, dat er nauwe betrekkingen waren tussen Jacob van Meurs en de familie Janssonius, die net als hij uit Arnhem afkomstig was. In 1667 blijkt hieraan een eind te zijn gekomen (zie beneden).

1661 en 1662 hebben uitgaven van hem, Afbeelding van 't oude Romen en A. Bosse, Tractaet in wat manieren men op root koper snijden ofte etzen zal, achterin de vermelding: t'Amsterdam, Ter drukkerije van Steven van Lier, in de Lange-straet, bij de Blauwe Burgwal.

1667 drukte hij een uitgaaf van de Jesuiet Athanasius Kircherus van Joannes Janssonius à Waesberge en Elizeus Weyerstraet, die met privilege was verschenen, na. (Zie Sommervogel 1063, die de nadruk niet noemt). De moeilijkheden, die hierover ontstonden, werden door bemiddeling van Hendrik Boom en twee boekhouders tot een oplossing gebracht (KS 1329 en 1342).

1680 verschenen werken van Montanus (in het Frans) en Dapper (in het Holl.) met de naam van Jacob van Meurs, andere met de naam van zijn weduwe (KS 1561), hetgeen mij doet veronderstellen, dat Jacob van Meurs eind 1679 overleed.

1681 zagen Franse vertalingen van vroegere uitgaven van Jacob van Meurs, Les Voyages de Jean Struys, en Moscovie, en Tartarie, en Perse... par monsieur Glanius, en Relation du naufrage d'un vaisseau Hollandois, nommé Ter Schelling, vers la côte de Bengala, het licht met het adres: A Amsterdam, Chés la veuve de Jacob van Meurs.

1682 verscheen nog Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense Zee- en Lantreize met haar adres.

7-3-1685 droeg zij een van de 7 privileges, die haar echtgenoot tussen 1661 en 1675 van de Staten van Holland had verkregen, over aan Johannes en Gillis Janssonius van Waesberge (KS 424).

Bijzonderheden

De moeder van Jacob van Meurs, Lijntje van Aelst, behoorde tot de bekende Veluwse papiermakersfamilie (zie Jan Potgieter). Op 4-3-1653 werd voor not. Joh. Hellerus een acte verleden betreffende de verkoop door Jacob van Meurs en zijn zwager Willem Meygener van papiermolens, afkomstig van haar (KS 416).

Gegevens over de samenleving van Jacob van Meurs met Lysbet Gerrits voor hun huwelijk vindt men bij KS 416 en over de beletselen voor zijn tweede huwelijk in Oud Holland 1885, 230. Men verwarre Jacob van Meurs niet met zijn tijd- en naamgenoten de boekverkopers Johannes en Jacobus van Meurs of Meursius te Antwerpen.