De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 3. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven A-M

L'Espine (Jacques le Moine de) ....-1696.

Leven

Geb. Parijs, 26-11-1679 lid Waalse Gem. tezamen met zijn vrouw, Marguerite Nampon, met attestatie van Vitré, begr. Leidse Kerkhof 7-5-1696.

Adres

1675-1696 Kerkstraat (Waller), zie echter hieronder 1690, 1696 Kerkstraat tussen Vijzel- en Spiegelstraat.

Kunst- en kaartenhandel

8-4-1682 kleinpoorter als koopman, blijkens de lijst van 1688 lid van het St. Lucasgilde.

13-7-1690 ‘Le Moine de Lespine, woonende in 't Blaeuw straetje achter de Nieuwe Kerk, laet een yegelijk weeten, die van sijn boek van de methode van de wissel-rekening hebben gehad, dat hij noch 4 bladen voor de Fransse wissel heeft gemaekt, beginnende a 87 groot per kroon, en 2 bladen voor de Engelsche wissel, beginnende a 33 schellingen 4 groot, die hij nu sal uytgeven; als mede sijn derde boek, raekende de Hamburger wissel, hij sal ook nu voortaen alle middag, en van 2 uuren tot 5 uuren school houden voor de liefhebbers van 't Italiaens boekhouden en alderley wisselsrekening, in 't Duyts en Frans (A.C.).

Voor verdere bijzonderheden over zijn handel, zie men N.N.B.W. VI 489 en het daar vermelde artikel in Het Boek 1923.

Bijzonderheden

Ofschoon een aantal prenten en plaatwerken met zijn naam verschenen, gaf Le Moine de L'Espine zijn eigen werken niet uit. In 1694 verscheen zijn Le Négoce d'Amsterdam en tegelijkertijd de Hollandse vertaling als De Koophandel van Amsterdam bij Pierre Brunel. Ik wil hier nog enige bijzonderheden geven over een soortgelijk man als Le Moine de l'Espine, die de latere drukken van diens werk verzorgde. Dat was Isaac Le Long, die ik reeds herhaaldelijk vermeldde. Over hem vindt men een artikel in het maandblad van Amstelodamum 1942, 52-54, waaraan ik enkele gegevens kan toevoegen. Hij was geboren te Frankfort am Main, maar waarschijnlijk reeds jong naar Holland gekomen. Op 18-9-1703 wordt hij in den Haag genoemd in verband met een wisselprotest. Op 19-9-1710 kwam zijn boedel bij de Desolate Boedelskamer te Amsterdam (D.B. 311, 52). Waarschijnlijk was hij dus zelf niet zeer voorspoedig in de koopmanszaken, waarvan hij de theorie blijkens zijn publicaties beter beheerste. Ik vermoed, dat hij zich daarom in zijn later leven beperkt heeft tot schrijven en vertalen. Toen hij 22-1-1717 in ondertrouw ging met Elisabeth Gsell, de dochter van de bekende graveur en tekenaar George Gsell (die ook het portret van Isaac le Long maakte) woonde hij in Nederhorst den Berg. Na zijn huwelijk heeft hij zich weer te Amsterdam gevestigd. Op 17-1-1718 verleden hij en zijn vrouw een testament voor not. van Achthoven (N.A. 6432, 19). Blijkens begraafinschrijvingen van zijn kinderen woonde hij 15-2-1719, 17-11-1724 en 2-8-1727 op de Leidse gracht bij de Baangracht, 3-7-1732 Prinsengracht achter de Schouwburg, bij de ondertrouw van zijn dochter Catharina op 26-7-1743 in de Kerk-

[p. 208]

straat. Blijkbaar verliet hij een jaar daarna de stad, want de veiling van zijn grote bibliotheek werd aangekondigd voor de dagen 20-7-8-8-1744, maar verschoven naar 17-8-5-9-1744 en tenslotte weer naar 7-9-1744 etc. De veilingcatalogus berust op het Gemeente-Archief. Op 5-7-1762 stierf Isaac Le Long te Hanau. Onder zijn geschriften is er een, dat speciaal ook voor de boekhandel van belang is. Het verscheen in 1717 bij Andries van Damme en Joannes Ratelband te Amsterdam met de titel: Konst om geldt te winnen. Op p. 35-44 wordt de boekdrukker en op p. 44-52 de papier- en boekhandelaar behandeld.